آسیانیوز ایران؛ سرویس فرهنگی هنری:
کاظم عاشوری گیلده - نویسنده و محقق - کاهش سرعت مجاز و نصب بیرویه سرعتگیرها بدون در نظر گرفتن استانداردهای علمی و نیازسنجی واقعی، نمیتواند عامل مؤثری در کنترل تصادفات باشد. برای کنترل واقعی سوانح رانندگی، نیازمند اصلاحات عمیق در آموزش، استانداردسازی خودروها، تسهیل دسترسی مردم به خودروهای ایمن و طراحی مناسب زیرساختهای جادهای هستیم.
تحلیل و بررسی
۱. آموزش صحیح رانندگی
یکی از عوامل کلیدی در کاهش تصادفات، آموزش صحیح و مستمر رانندگی است. تأکید بر استفاده درست از آینهها، رعایت فاصله ایمنی، استفاده صحیح از چراغهای راهنما، آگاهی از نقاط کور خودروها و فرهنگسازی در خصوص رعایت حقوق سایر رانندگان میتواند میزان تصادفات را به طور چشمگیری کاهش دهد.
۲. کیفیت فنی و ایمنی خودروها
خودروهای ضعیف از نظر ساختار بدنه، کمبود ایربگهای محافظتی و نقص در سیستمهای ایمنی نظیر ترمز ABS و ESP، عامل اصلی افزایش تلفات جادهای هستند. ارتقاء کیفیت ساخت خودرو، الزامی شدن نصب ایربگهای بیشتر و نظارت مستمر فنی از ضروریات اجتنابناپذیر در مسیر کاهش سوانح است.
۳. قیمت خودرو و دسترسی آسان به خودروهای ایمن
یکی از موانع اصلی برای نوسازی ناوگان خودروهای شخصی در ایران، قیمت بسیار بالای خودرو و دشواریهای مربوط به خرید آن است. در صورت فراهم کردن امکان خرید آسان خودرو بدون نیاز به نوبتگیری، قرعهکشی و با اقساط بلندمدت مناسب، و همچنین ارائه گارانتیهای مؤثر با پشتیبانی نمایندگیها برای سرویسهای دورهای حتی در کیلومترهای بالا، میتوان انگیزه مردم برای تعویض خودروهای فرسوده را افزایش داد. این امر نقش بسیار مهمی در کاهش تصادفات جادهای خواهد داشت؛ چراکه خودروهای جدید و استاندارد، با بهرهمندی از تکنولوژیهای ایمنی روز دنیا، به مراتب ایمنتر از خودروهای فرسوده عمل میکنند.
۴. سرعتگیرها؛ مفید یا مضر؟!
نصب بیرویه و غیراستاندارد سرعتگیرها در معابر بینشهری و درونشهری، به جای افزایش ایمنی، باعث وارد آمدن خسارتهای سنگین به خودروها و ایجاد نارضایتی شدید میان رانندگان شده است. به عنوان نمونه در اتوبانهایی مانند سراوان به سنگر و سنگر به سیاهکل و لاهیجان در استان گیلان و حتی خیابانهای اصلی تهران، نصب سرعتگیرهای متعدد و غیر استاندارد، باعث آسیب جدی به خودروها، افزایش هزینههای تعمیر و نگهداری، خستگی بیشتر رانندگان و در نتیجه بالا رفتن احتمال بروز تصادفات شده است. سرعتگیرهایی که «دل و روده راننده را به حلق او میآورند» نه تنها کمکی به کاهش تصادف نمیکنند، بلکه با ایجاد وقفههای غیرضروری، اختلال در روانی ترافیک، و آسیبهای فیزیکی به خودروها و رانندگان، بر نارضایتی عمومی و بیاعتمادی نسبت به سیاستهای ترافیکی میافزایند.
۵. کاهش سرعت در اتوبانها؛ راهکار یا مشکل جدید؟!
کاهش غیرکارشناسی سرعت در اتوبانها، تنها منجر به طولانیتر شدن زمان سفر، خستگی بیشتر رانندگان، و در نهایت افزایش بیحوصلگی و بیدقتی آنان شده است. این موضوع خود میتواند نرخ تصادفات را افزایش دهد، زیرا رانندگان خسته و بیحوصله مستعد بروز خطاهای جدی هستند.
۶. بهبود زیرساختهای جادهای
راهکار مؤثر در کاهش تصادفات، به جای کاهش سرعت یا نصب سرعتگیرهای بیرویه، بهبود کیفیت راهها، ایجاد بلوارهای تفکیککننده، طراحی لاینهای ایمن، نصب علائم هشداردهنده هوشمند، و مدیریت صحیح جریان ترافیک است. این موارد در صورت اجرا، علاوه بر حفظ روانی ترافیک، امنیت جادهها را نیز به طور واقعی ارتقا خواهند داد.
مقایسه با کشورهای موفق
- سوئد با اجرای طرح «چشمانداز صفر» (Vision Zero) تمرکز خود را بر ایمنسازی جادهها، ارتقاء کیفیت خودروها و آموزش فرهنگی رانندگی گذاشت و توانست میزان تلفات را به شکل چشمگیری کاهش دهد.
- آلمان با وجود داشتن بخشهایی از اتوبان بدون محدودیت سرعت، به واسطه کیفیت بالای خودروها، رعایت اصول رانندگی ایمن، و نظارتهای دقیق فنی، یکی از پایینترین نرخهای تلفات جادهای را داراست.
- ژاپن با فرهنگسازی گسترده در میان رانندگان، رعایت سختگیرانه قوانین رانندگی، و طراحی جادههای شهری و برونشهری ایمن، در کاهش چشمگیر تصادفات موفق عمل کرده است.
نتیجهگیری
کاهش سطحی سرعت مجاز یا نصب بیضابطه سرعتگیرها، بدون توجه به استانداردهای علمی، کمکی به کاهش تصادفات نخواهد کرد. کنترل واقعی سوانح رانندگی نیازمند:
- ارتقاء سطح آموزش رانندگان،
- الزام به رعایت استانداردهای بالای ایمنی در تولید خودروها،
- تسهیل دسترسی مردم به خودروهای ایمن با قیمت مناسب، اقساط بلندمدت و خدمات پس از فروش مؤثر،
- طراحی بهینه و استانداردسازی زیرساختهای جادهای،
- و استفاده هدفمند و استاندارد از سرعتگیرها در نقاط بحرانی است.
تنها با ترکیب این اقدامات و الگوبرداری از کشورهای موفق میتوان شاهد کاهش واقعی تلفات جادهای در ایران بود.