در حالیکه آینده برجام و وضعیت تحریمهایی که اقتصاد ایران را متاثر از خود کرده، نامعلوم است و از سوی دیگر هم وعدههای اروپاییان برای برخوردار کردن ایران از مزایای این توافق عملی نشده و حتی کانالهای مالی که امکان مبادلات مالی را فراهم کند، ایجاد نشده، با این همه برخی نشانهها از وجود امیدهایی برای تغییر شرایط و ایجاد راهکارهایی که بتوان به آینده برجام امید بست، حکایت دارد.
در همین راستا یک نشریه انگلیسی خبر از پرداخت غرامت بانک ملت توسط انگلیس از طریق یک طرف ثالث را داده است. به نقل از خبرگزاری فرانسه، نشریه تایمز انگلیس گزارش داده است این کشور ۱.۲۵ میلیارد پوند ( ۱.۵۴ میلیارد دلار) را به عنوان اصل و بهره غرامت پرداختی به بانک ملت پرداخت کرده است. در ژوئن ۲۰۱۳ دادگاه عالی انگلیس تصمیم وزارت خزانهداری این کشور را به تحریم بانک ملت غیرقانونی دانسته بود.
تایمز از منابع خود نام نبرده است اما گفته که انگلیس با ایران در ماه ژوئن به یک توافق ابتدایی در خصوص مبلغ پرداختی دست یافته بود. بانک ملت در شکایت خود خواهان دریافت ۳.۲ میلیارد پوند غرامت شده بود اما دادگاه عالی با ۱.۲۵ میلیارد پوند موافقت کرد. تحریمهای خزانهداری انگلیس علیه بانک ملت، بخشی از تحریمهای بزرگتر کشورهای غربی بر ضد ایران پس از برنامههای اتمیاین کشور بود. این تحریمها در سال ۲۰۱۵ و در نتیجه توافق ایران با قدرتهای جهانی برداشته شد. با این حال آمریکا در می۲۰۱۸ از توافق خارج شد و تحریمها بر ضد ایران را مجددا اعمال کرد.
به گفته تایمز، غرامت بانک ملت به منظور دور زدن تحریمهای آمریکا از طریق یک طرف ثالت پرداخت شده است. این اتفاق در شرایطی رخ میدهد که تهران تاکنون در چند مرحله، تعهدات هستهای خود را کاهش داده است اما مقامات تهران میگویند در صورت گام برداشتن دولتهای اروپایی برای مقابله با آثار تحریمهای آمریکا، آماده است مجددا به تعهداتش بازگردد.
لازم به ذکر است که علاوه بر تایمز، حمید بعیدینژاد، سفیر ایران در انگلیس نیز خبر پرداخت غرامت را تایید کرده است. وی روز جمعه در حساب توئیتری خود نوشت: «غرامت دولت انگلیس به بانک ملت که بر اساس رأی چهار ماه پیش دادگاه میباید به آن بانک پرداخت میشد، پرداخت شده است. این غرامت بر مبنای رأی دادگاه بریتانیا و به علت غیر قانونی بودن تحریمهایی است که خزانهداری انگلیس از سال ۲۰۰۹ میلادی برای چند سال بر علیه بانک ملت اعمال کرده بود.» وی افزود: «نتیجه دادگاه بریتانیا و الزام خزانهداری آن کشور به پرداخت غرامت به بانک ملت یک موفقیت مهم حقوقی برای ایران محسوب میشود.»
بعیدینژاد در خصوص چگونگی فرآیند و نحوه محاسبه غرامت بانک ملت در کانال تلگرامی خود نیز اینگونه توضیح میدهد:
یک ـ دعوای حقوقی بانک ملت علیه دولت انگلیس با دعاوی متداول طرفهای ایرانی علیه طرفهای خارجی که عمدتا بر مبنای توقیف پول/ اموال و یا عدم تحویل کالا در برابر وجه دریافتی میباشد، فرق داشته است.این دعوا مبتنی بر درخواست خسارت به دلیل اعمال تحریمهای بانکی طرف انگلیسی در چند سال تحریم بوده است.
دو ـ مهمترین رأی دادگاه در این پرونده که مهمترین پیروزی برای ایران و بانک ملت هم محسوب میگردد متعهد کردن دولت انگلیس توسط دادگاه به پرداخت خسارت به بانک ملت بوده است، که البته پذیرش آن برای دولت انگلیس بسیار سخت بود و همین رأی دادگاه توانست پرونده را به مسیر بسیار جدیدی وارد سازد.
سه ـ اما در پروندههای درخواست خسارت، بعد از رأی الزام به پرداخت خسارت، محاسبه خسارت در اثر اقدام طرف مقابل یکی از پیچیدهترین مباحث در حقوق تجارت بینالملل میباشد که درخصوص نحوه محاسبه آن بین حقوقدانان با توجه به نظامهای حقوقی و موارد اختلاف، دیدگاهها و نظرات متعددی وجود دارد.
چهار ـ محاسبه میزان خسارت وارده به بانک ملت در اثر تحریمهای وارده نیز پیچیدگیهایی زیادی داشته است و لذا تخمینهای حداکثری و حداقلی متعددی توسط وکلا و حسابرسان داده شده است که برخی رسانهها به برخی از تخمینها اشاره کردهاند. اما مذاکرات نحوه محاسبه خسارت خود سالها طول کشیده است.
پنج ـ بعد از سالها مذاکرات سخت خوشبختانه دوطرف در خصوص مبلغ خسارت به توافق رسیدند و مهم اینکه این مبلغ غرامت، با وجود چالشهای زیادی که در تبادلات بانکی بعلت تحریمها و محدودیتها وجود دارند، مستقیما به حساب بانک ملت واریز گردید که خود موفقیت دیگری را برای بانک ملت به ارمغان آورد.
شش ـ لذا با وجود پیچیدگیهای زیادی که در مسیر این توافق وجود داشته است و با پرداخت قطعی این غرامت که تماما به سرمایه سهامداران بانک اضافه میشود، وکلا و مسئولین بانک ملت توافق خوبی را در این مقطع حساس بهدست آوردند و سهامداران بانک را خوشحال کردند.