مدیریت استراتژیک چیست؟
Strategic Management یکی از مفاهیم اصولی و پایه‌ای است که تمام سازمان‌ها باید بر آن واقف باشند. این مفهوم که از دو کلمه «مدیریت» و «استراتژیک» یا همان «راهبردی» تشکیل شده، با درک مفهوم استراتژی قابل درک است. به بیان ساده استراتژی برنامه‌ای عملی است که برای رسیدن به یک هدف بلندمدت طراحی می‌شود. در مورد شرکت‌ها و سازمان‌های بزرگ، مشخص کردن ماموریت‌ها، چشم‌اندازها، دارایی‌های سازمان، توسعه برنامه‌ها و سیاست‌های سازمان می‌توانند بخشی از Strategic Management باشند.
حال ممکن است به این بیندیشید که مدیریت استراتژیک چه مزیتی دارد که تمام شرکت‌ها و سازمان‌های بزرگ از آن بهره می‌گیرند. همان طور که در ابتدای متن گفتیم، گذر زمان بسیاری از کمپانی‌های موفق را نیز از صحنه بازارهای فروش حذف می‌کند. دلیل این اتفاق، عدم توانایی شرکت‌ها برای حرکت همگام با نیازهای روز و شریط دائم‌التغییر است. برنامه‌ریزی راهبردی برای بقای هر سازمان مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ بنابراین آن را می‌توان یکی از ارکان اصلی در ابعاد مختلف مدیریتی دانست.
ضرورت استفاده از مدیریت راهبردی
Strategic Management مزایایی دارد که برخورداری از آن‌ها می‌تواند برای هر سازمانی حائز اهمیت باشد. چند مورد از آن‌ها را در ادامه بررسی کرده‌ایم:
. مهمترین مزیت مدیریت استراتژیک، حرکت پویا، فعال و به دور از انفعال شرکت‌هاست.
. با تعیین استراتژی که در واقع نوعی برنامه‌ریزی بلندمدت است، فعالیت‌های کلی افراد در سازمان‌ها نظرم می‌گیرد.
. عملکرد واحدهای مختلف یک سازمان با استفاده از Strategic Management همسو شده و در جهت رسیدن به اهداف مشترک قرار می‌گیرند.
. به عنوان نوعی برنامه راهنما برای کل سازمان در نظر گرفته می‌شود که مسیر او را مشخص می‌کند.
. برنامه‌ریزی راهبردی می‌تواند سبب دستیابی به مزایای رقابتی شود.
حال اگر بخواهیم ضرورت بهره‌گیری از مدیریت استراتژیک را اثبات کنیم، باید به تحولات سریع و بی‌وقفه محیط و صنایع اشاره‌ای داشته باشیم. در صورتی که هر کسب‌وکار در برابر تغییرات شتاب‌زده محیط منفعل باشد، احتمال بقا به مرور کاهش می‌یابد. تنها چیزی که می‌تواند کسب‌وکارها را بر این موج جاری تحولات سوار کند، برنامه‌ریزی راهبردی است. حال به نظرشما چیزی بهتر از Strategic Management می‌تواند راز بقای سازمان‌ها و مؤسسات باشد؟
مسیر برنامه‌ریزی استراتژیک بر چه اصولی مبتنی است؟
به طور کلی تکامل برنامه‌ریزی راهبردی بر چهار مورد مبتنی است که به عنوان مراحل چهارگانه، یکی پس از دیگری اجرا شده‌اند تا در نهایت بهترین برنامه برای دستیابی سازمان مربوطه به اهداف خود ارائه شود.
۱- نخستین روش که حالت پایه در مدیریت سازمان‌ها به حساب می‌آید، برنامه‌ریزی بر پایه مسائل مالی است. تعیین بودجه برای سال آینده یکی از مواردی است که با توجه به اندک اطلاعات داخل سازمانی انجام می‌شود و علی‌رغم وقت‌گیر بودن، کارایی چندانی هم ندارد.
۲- مرحله دوم این مسیر مبتنی بر پیش‌بینی است. پس از تعیین بودجه، مدیران می‌کوشند تا با اطلاعاتی که از داخل سازمان و محیط پیرامون دارند، افق دید خود را برای یک بازه ۳ تا ۵ ساله ارائه کنند. این فرایند بسیار وقت‌گیر است؛ به طوری که ممکن است به مدت یک ماه، همه روزه جلساتی برگزار شوند تا تطبیق بودجه با اهداف و برنامه‌ها بررسی شود. این مرحله عمدتآ تا حدود زیادی به مسائل سیاسی دوران ارتباط پیدا می‌کند.
۳- مرحله سوم از تکامل برنامه‌ریزی راهبردی، با گرایش به محیط خارجی بیان می‌شود. در این حالت مدیران رده‌های بالاتر با حداقل اطلاعات از سطوح پایین، استراتژی‌هایی را تعریف می‌کنند تا سیاسی‌کاری‌های برخی مدیران پایین‌تر، برنامه‌ریزی‌ها را خنثی نکند. معمولا اجرای این استراتژی‌ها به مدیران سطوح پایین‌تر محول می‌شود.
۴- در نهایت پس از آزمون و خطایی که در سه مرحله قبل انجام شد، جاری‌سازی مدیریت استراتژیک در تمام ابعاد سازمان به عنوان بهترین نتیجه در نظر گرفته شد. امروزه اطلاعاتی که تنها در دسترس مدیران ارشد قرار می‌گرفت، به واسطه شبکه‌های اجتماعی در اختیار تمام اعضا قرار دارد. از سوی دیگر، به جای پیش‌بینی یک ساله، برنامه‌های استراتژیک و قابل اجرا ارائه می‌شوند. همچنین مدیران ارشد در تعامل با اعضا، تصمیمات مهم را اتخاذ می‌کنند.
مراحل مدیریت استراتژیک در سازمان‌ها
حال نوبت آن است که چهار مرحله مدیریت استراتژیک را به اختصار بیان کنیم و با آن‌ها آشنا شویم. در ادامه مهمترین نکات درباره مراحل مختلف Strategic Management قید شده‌اند.
تجزیه و تحلیل شرایط
نخستین قدم در برنامه‌ریزی راهبردی، تجزیه و تحلیل شرایط و عوامل داخلی و خارجی اثرگذار بر سازمان است. اطلاعاتی که از داخل و خارج مجموعه به دست می‌آیند، باید دائما به‌روزرسانی شوند تا برنامه‌ریزی درستی ارائه شود.
تدوین استراتژی
در این مرحله باید راهبردهای مختلفی که برای رسیدن به اهداف وجود دارند را مطرح کنید و در نهایت، با توجه به نتایج به دست آمده از تحلیل و بررسی شرایط، بهترین مورد را برگزینید. در این مرحله شرکت دادن مدیران پایه می‌تواند در اتخاذ تصمیم‌های بهتر مؤثر باشد.
اجرای برنامه راهبردی
برای اجرای برنامه راهبردی باید تمامی ابعاد سازمان را در جهت پذیرش مسیر جدید آماده کرد. تخصیص منابع مالی، مدیریت منابع انسانی، طراحی ساختار سازمان و مواردی از این دست، در هر اجرای برنامه انجام می‌شوند.
ارزیابی
آخرین مرحله از مدیریت استراتژیک، ارزیابی است. ارزیابی و کنترل نحوه پیشرفت استراتژی و درصد موفقیت آن می‌تواند دید خوبی از نحوه عملکرد برنامه ارائه کند. این مسئله باید به صورت مداوم انجام گیرد تا در صورت مناسب نبودن برنامه، جایگزینی برای آن در نظر گرفته شود.
سخن پایانی
همواره بهره‌مندی از نیروی متخصص بیشتر از منابع مالی در پیشرفت کسب‌وکارها نقش داشته است. به همین دلیل مشورت با افراد کاردان و حرفه‌ای در حوزه‌های مدیریتی می‌تواند به پیشرفت هر چه بیشتر مجموعه کمک شایانی بکند؛ چرا که همسو شدن و جهت‌گیری درست منابع انسانی و مالی، در گرو مدیریت درست است. امیدواریم از مطلب فوق، استفاده لازم را برده باشید. همچنین می توانید مفیدترین مطالب حوزه استراتژی را در وب سایت دکتر مهدی جباریان به آدرس https://jabbarian.com/ مراجعه نمایید.