آینده زیست فناوری (بیوتکنولوژی) ایران
زیست فناوری چیست؟
زیست فناوری یک حوزه پیشرفته علمی و میان رشته ای است و به مجموعه ای از تکنولوژی ها و فرآیند ها اطلاق می شود که از منابع زیستی یا سیستم های زیستی استفاده می کنند تا محصولات و خدماتی را تولید یا فرآیندهایی را اجرا کنند. این فناوری‌ها معمولاً بر اساس ساختار و عملکرد زیستی موجودات زنده مانند سلول‌ها، انسان، گیاهان، باکتری‌ها و میکروارگانیسم‌ها مدل‌سازی می‌شوند.
دکتر محمد خیاط تهرانچی، موسس سامانه بیوتکنولوژی کشاوررزی اگرینت ضمن بیان مطالب فوق، بیوتکنولوژی کشاورزی را یکی از پرکاربردترین شاخه های این علم در دنیا عنوان کرد و ادامه داد:
کشاورزی مساوی است با امنیت غذایی و امنیت غذایی مساوی است با امنیت ملی. در کشورهای پیشرفته جهان، بیوتکنولوژی کشاورزی بعنوان ابزاری قدرتمند حتی در عرصه سیاست استفاده می شود. با کاهش منابع طبیعی و افزایش جمعیت، استفاده از تکنیک های زیست فناوری در افزایش تولید محصولات و نهاده های کشاورزی اجتناب ناپذیر است.
دکتر محمد خیاط تهرانچی که فارغ التحصیل مقطع کارشناسی ارشد بیوتکنولوژی کشاورزی و دکتری مدیریت کسب و کار دانشگاه تهران است، مسیر طی شده خود را به عنوان یک نمونه به شرح ذیل بیان کرد:
- بخش عمده ای از کشاورزی ایران به روش سنتی انجام می شود و نیاز است تا این حجم عظیم تولیدکنندگان با ظرفیت های بیوتکنولوژی آشنا شود، چرا که نتیجه همکاری زیست فناوری با کشاورزی، چیزی جز رابطه برد-برد برای همه طرفین نخواهد بود.
بر اساس این تفکر، سال ۱۳۹۸ سامانه بیوتکنولوژی کشاورزی اگرینت را در پارک علم و فناوری دانشگاه تربیت مدرس ایجاد کردیم. از ابتدای کار، سه ماموریت اصلی داشتیم.
ماموریت اول: معرفی بیوتکنولوژی در فضای مجازی با تولید محتوای جدید و کاربردی
ماموریت دوم: ارائه مشاوره رایگان به کشاورزان و بهره برداران و دانشجویان
ماموریت سوم: ایجاد بازار (Market Place) کشاورزی و زیست فناوری که بر اساس فروشندگان و خریداران بتوانند همزمان از مشاوره های قبل و بعد از خرید برخوردار شوند.
وب سایت ما حتی درگاه پرداخت هم ندارد و به جرات می توانم اعلام کنم حتی یک نفر نیز وجود ندارد که بتواند ادعا کند در قبال دریافت مشاوره و خدمات از ما، یک ریال هم پرداخت کرده باشد. حتی کشاورزان کشورهای همسایه از جمله افغانستان و عراق هم بطور رایگان از خدمات مشاوره ای ما استفاده کردند. در کشور ترکیه نیز تعدادی از دانشجویان کشاورزی و بیولوژی نیز از بطور کاملا رایگان از مشاوره های ما استفاده کردند.
شاید مهمترین سوالی که مطرح شود این است که اگر مشاوره ها رایگان است، چه سودی برای شما دارد؟ و اصلا از چه منبعی هزینه های سامانه تامین می شود؟
برخلاف تصور عموم علاقه مندان علی رغم استقرار ما در پارک علم و فناوری نه تنها حمایت مالی و غیر مالی نشدیم بلکه هزینه های ماهیانه ای نیز به دانشگاه پرداخت می کردیم. ناگفته نماند برخی دوره های آموزشی که با همکاری شرکت های دیگر برگزار کردیم دارای شهریه بود که ۱۰۰ درصد مبلغ شهریه، سهم شرکت همکار می شد و اگرینت نفع مالی از این دور های آموزشی نداشت. بر همین اساس پس از دریافت پروانه نشر و مجوز ناشر دیجیتال از وزارت ارشاد، سامانه اگرینت رسما به صورت دانشنامه بیوتکنولوژی و کشاورزی به کار خود ادامه می داد.
در حال حاضر در حال تولید و بهینه سازی دستگاه های بیورزونانس (Bioresonance) کشاورزی هستیم. دستگاه های بیورزونانس تحت نام نت زیست با استفاده از امواج الکترومغناطیس سبب بهبود عملکرد گیاهان می شود و تا اندازه چشمگیری مصرف کود ها و سموم شیمیایی را کاهش می دهد. همچنین با اصلاح ساختار الکترومغناطیس آب، کارایی آن را در گیاه افزایش و مصرف را کاهش می دهد. این دستگاه ها در حال گذراندن مراحل تحقیق و توسعه بوده و تاکنون روی چندین گیاه مثمر و زینتی با موفقیت آزمایش شده اند.
امیدواریم در سال جاری بتوانیم رونمایی رسمی از اولین دستگاه تخصصی بیورزونانس گیاهی در جهان را داشته باشیم.
مهمترین چالش ها و فرصت های زیست فناوری در ایران چیست؟
دکتر تهرانچی مهمترین چالش را عدم آشنایی بهره برداران و برخی تصمیم گیران دولتی با این فناوری جدید دانست. چرا که زمانی می توان سیاست گذاری های صحیح با بهره اقتصادی بالا را در کشور انجام داد که در قدم اول، این علم را با همه توانایی ها و محدودیت هایش بدون تعصب و جبهه گیری بشناسیم.
مهمترین فرصت نیز وجود نیروی انسانی متخصص و کاربلد است. بطوری که کشورهای همسایه رقابت زیادی با یکدبگر در جذب متخصصان داخلی ایران در حوزه بیوتکنولوژی دارند. کلام آخر اینکه، درب های فرصت ها همیشه بر روی کشور باز نیست و باید تا بسته نشدن این درب، حداکثر استفاده از آن را ببریم.