به ایرانشناسی، در این سال سی/ نوشتم چنین نامه‌ی پارسی
گواهی ز فرهنگ ایرانی است/ چه گویم؟ که شهنامه‌ی ثانی‌‌است!
آسیانیوز - من با مطالعه، نوشتنِ نقد و شرحی بر جلد یکم و دوم این کتاب وزین و رشک‌انگیز شهادت می‌دهم؛ این کتاب شاهنامه دوم ایرانیان است و این شهادت را، در مقابل علامت سؤال و علامت تعجب در بیت دوم شعر حسن امین قرار می‌دهم، تا خودِ استاد و خوانندگانِ کتاب را مطمئن سازم؛ این دانشنامه منظوم، به یقین شاهنامه ثانی‌ست و در تکمیل و تتمیم قرآن عجم تحریر و سروده شده است.
در جلد سوم کتاب؛ به تاریخ حقوق، فلسفه، علم و ادیان در ایران و متن گاتاهای زرتشت پرداخته شده است. کتاب شامل یک پیشگفتار و هفت بخش است. بخش‌هایی که شامل موضوعات متنوعی چون تاریخ، حقوق، فلسفه، عرفان،اخلاق و بینش، تاریخ علم در ایران، دین‌پژوهی تطبیقی و ادیان در ایران، شعر آرمانی، دینی و آیینی در ایران، زرتشت و سرود نیایش او: ترجمه منظوم گات‌هاست. کتاب، دایرةالمعارفی جامع‌الاطراف و دانشنامه‌ای منظوم است که خواندن آن، ما را از خواندنِ بسیاری از کتاب‌ها بی‌نیاز می‌کند.
امین در این جلد هم، مانند جلد یکم و دوم موفق عمل کرده و توانسته در رسیدن به هدف اولیه خود، که همانا ترویج و شناساندن ایران فرهنگی به فارسی‌زبانان جهان است موفق عمل کند. حال بر ماست که با خواندن کتاب، پاسخی درخور به مردی بدهیم که، عمر گرانقدر خود را صرف ترویج فرهنگ ایرانِ بزرگ تاریخی کرده است. من در اینجا به مانند کاری که در معرفی جلد یکم و دوم کتاب انجام داد‌ه‌ام، سعی خواهم کرد نکات کلیدی کتاب را نشان بدهم. نکاتی که فهم کتاب را برای مخاطبان آسان‌تر خواهد کرد. البته همانگونه که همیشه تاکید کرده‌ام:
تکیه بر جای بزرگان نتوان زد به گزاف / مگر اسباب بزرگی همه آماده کنی
نقد و بررسی کتابِ اندیشمندی در کالیبر جهانی چون پرفسور‌امین نیازمند، فراهم آوردنِ اسباب بزرگی‌ست که احتملا برای این حقیر برآوردن آن‌ها ممکن نخواهد بود. چرا که نزدیکی به این کتاب نیازمندِ محیط شدنِ منتقد به تاریخ، فلسفه، ادبیات، فلسفه حقوق و از همه مهمتر احاطه کامل بر نقد علمی و نقد تفسیری است و جسارت بسیار می‌طلبد تا بتوان نقد و شرحی بر آن نوشت.
با این توصیفات سعی خواهد شد، با وسع اندک خود به قلب حادثه بزنم تا شاید بتوانم با سپاسگزاری از زحمات سی‌ساله این مرد بزرگ (حسن امین) اندکی از خستگی او را از تن به‌در کنم و به داشته‌های خود نیز بیفزایم. حسن امین با تحمل مشقات بسیار توانسته، شاهنامه امین را در هفت جلد وزین به انجام برساند. در حال حاضر چهارجلد آن در اختیار ماست. کسانی که با قلم سروکار دارند می‌دانند نوشتن چند خط نوشته‌ای که بتواند منتقدان سخت را وادار به تأیید و ستایش آن کند، چه مقدار دشوار است. با این دشواری‌ها حسن امین توانسته، اثری سترگ خلق کند؛ اثری که از او فردوسی دوران ساخته است:
فردوسی این زمان، امین است/ شهنامه‌ی او، بسی وزین است
شهنامه، به خونِ دل سروده / هرچند، ز دیده، سو ربوده
دل داده، به داده‌های تقدیر/ با فلسفه و حقوق و تدبیر
از نظم بنا نموده کاخی/ برپایه محکم و فراخی
کاخیست بلند همچو الوند / در شکل و شمایل دماوند
از مام وطن، سروده با چنگ/ با خون و دل و نوا و آهنگ
کو اهلِ دلی که قدر داند/ شهنامه او، به‌جان بخواند
کو راهبر‌ی و ره‌نشانی / کو مردِ رهی و جانفشانی
در راه امین، امین بپوید/ از نامه‌ی او، رهی بجوید
در دامن مهر مام میهن/ چون ماه شود شکفته، روشن
احیا بشود دوباره این خاک/ با همتِ سرورانِ دل پاک
زرتشت دوباره جان بگیرد/ کوروش ز حق توان بگیرد
تا خاک وطن به گُل نشیند/ تا دیده‌‌ی جان، جهان ببیند
شهنامه شود دوباره تقریر/ با همتِ شاعران‌ِ شبگیر