زمانی که بیماران به تشخیص پزشک آزمایش مدفوع انجام می دهند چندین فاکتور مهم از این طریق بررسی میشود، متخصصان بررسی خواهند کرد که آیا خون مخفی در مدفوع وجود دارد یا خیر، آیا مشکلاتی از جمله انگل یا کشت مدفوع دیده میشود یا خیر.
آزمایش مدفوع برای بررسی انواع انگل در روده ها نیز کاربرد زیادی داشته و اگر چنین بیماری سلامت فرد را تهدید کند خیلی زود تغییرات منفی را در وضعیت جسمانی افراد خواهید دید.
متخصصانی که در مراکز آزمایشگاهی فعالیت می کنند آزمایش مدفوع را از نظر رنگ، قوام، مقدار، شکل، بو و حتی مخاط های موجود در آن ارزیابی خواهند کرد نهایتاً این اطلاعات در اختیار پزشکان متخصص قرار گرفته تا علت آسیب های احتمالی را بررسی نمایند.
به طور کلی آزمایش مدفوع زمانی انجام میشود که نیاز است پزشکان انواع بیماری های گوارشی، کبد و لوزالمعده را ارزیابی کنند.
همچنین اگر افراد به اسهال طولانی مدت یا اسهال خونی مبتلا باشند و یا گاز معده بیش از حد طبیعی افزایش پیدا کند باید آزمایش مدفوع انجام شود، این آزمایش برای کسانی که به طور مکرر با حالت تهوع و استفراغ مواجه هستند یا اشتهای خود را از دست می دهند و با نفخ شکم مواجه میشوند تجویز میشود
دلیل دیگر انجام آزمایش مدفوع دردهای شکم و گرفتگی هایی است که اتفاق می افتد، متخصصان با انجام آزمایش مدفوع می توانند غربالگری سرطان روده بزرگ را بررسی کنند و اگر خون مخفی در مدفوع وجود داشته باشد نشانه ای از حضور سلول های غیرطبیعی در روده خواهد بود.
آزمایش مدفوع به منظور شناسایی انگل های مضر انجام می پذیرد برخی از انواع کرم ها مانند سوزنی یا ژیاردیا می توانند سلامت روده و بدن را به طور جدی تهدید کنند و تنها راه شناسایی آنها آزمایش مدفوع خواهد بود.
همچنین متخصصان برای تشخیص علت انواع عفونت های قارچی باکتریایی و ویروسی آزمایش مدفوع را تجویز می کنند.
از طرفی اگر پزشک تشخیص دهد که افراد با سندروم سوء جذب مواجه هستند برای بررسی علت جذب محدود مواد مغذی توسط دستگاه گوارشی انجام آزمایش مدفوع را الزامی می دانند.
بایدها و نبایدهای قبل از انجام آزمایش مدفوع
اگر نیاز است که به تشخیص پزشک آزمایش مدفوع انجام دهید بهتر است نکاتی را قبل از این آزمایش رعایت کرده تا هرگونه خطا در نتیجه آزمایش را به حداقل برسانید.
حدوداً یک الی دو هفته قبل از انجام آزمایش مدفوع از مصرف داروهای حاوی آنتی اسیدها، داروهای ضد اسهال و ضد انگل خودداری نمایید، در این دوره نباید انواع آنتی بیوتیک، ملین یا داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی را مصرف کنید.
پیش از انجام آزمایش مدفوع حتما لیستی از داروهای مصرفی را به پزشک خود ارائه دهید تا متخصصان هنگام مطالعه نتیجه آزمایش تمامی این نکات را مد نظر داشته باشند و تاثیر داروها را بر مدفوع متوجه خواهند شد.
اگر بنا به دلایل مختلف اخیراً از اشعه ایکس استفاده کرده اید یا ماده حاجب به بدن تزریق شده است شرایط برای انجام آزمایش مدفوع مساعد نیست، اما فراموش نکنید که در چنین شرایطی انجام آزمایش مدفوع می تواند منجر به نتایج غیر واقعی شود و حتماً قبل از آزمایش این مسئله را به پزشک اطلاع دهید.
متخصصان محدودیت های غذایی را پیش از انجام آزمایش مدفوع به شما اعلام خواهند کرد تا این نکات را رعایت کرده و کمترین میزان خطا در آزمایش اتفاق می افتد.
از طرفی بهتر است که آزمایش مدفوع را در دوران قاعدگی انجام ندهید و اگر خونریزی در بواسیر اتفاق می افتد و به هموروئید مبتلا هستید این آزمایش را به زمان دیگری موکول کنید.
نحوه جمع آوری نمونه مدفوع
آزمایش مدفوع یکی از راه های تشخیصی مهم و کارآمد است و اگر نکات مهم را هنگام برداشت نمونه رعایت کنید نتایج بسیار دقیقی به دست آمده و پزشک از وضعیت داخلی بدن مطلع خواهد شد.
بهتر است هنگام جمع آوری نمونه مدفوع مراقب باشید که این نمونه به هیچ عنوان با ادرار مخلوط نشود، قبل از تماس دست با مدفوع دستکش بپوشید تا مبادا میکروب هایی که در آن وجود دارد باعث انتشار عفونت شود، البته پس از جمع آوری نمونه حتماً دستان خود را با آب و صابون شستشو دهید.
مراقب باشید که نباید به هیچ عنوان آب، صابون یا دیگر انواع شوینده با نمونه مدفوع مخلوط شود بهتر است نمونه را در ویال های استریل که آزمایشگاه در اختیارتان قرار می دهد گذاشته و اگر نمی توانید نمونه را سریعاً به آزمایشگاه برسانید آن را در یک محیط خنک نگهداری کنید.
اگر نیاز است که چند روز پی در پی نمونه مدفوع جمع آوری کنید از ظروف جداگانه استفاده کرده و تا حد ممکن بعد از جمع آوری نمونه آن را سریعا به آزمایشگاه برسانید.
تفسیر نتیجه آزمایش مدفوع
همانطور که گفته شد در آزمایش مدفوع فاکتورهای مختلفی ارزیابی میشود، بعد از دریافت نتیجه آزمایش مدفوع این نگرانی برای افراد وجود دارد که آیا همه فاکتورهایی که ارزیابی میشود وضعیت نرمال و طبیعی دارند یا خیر.
اگر نتیجه این تست طبیعی باشد نشان می دهد که مقدار مخاط موجود در مدفوع کاملاً طبیعی بوده و هیچگونه مخاط خونی در آن دیده نشده است.
اما رنگ مدفوع در افراد بزرگسال به دلیل وجود بیلی روبین و صفرا، قهوه ای به نظر می رسد اما رنگ آن برای کودکان ممکن است مایل به سبز باشد، البته فراموش نکنید که رنگ مدفوع بستگی به رژیم غذایی افراد نیز خواهد داشت.
همچنین اگر در آزمایش انجام شده مشخص شود که چربی که در مدفوع وجود دارد به طور روزانه کمتر از ۶ گرم است شرایط کاملاً طبیعی خواهد بود.
اما نتایج آزمایش مدفوع زمانی غیر طبیعی و نگران کننده است که در تفسیر آزمایش رنگ مدفوع را سیاه، قرمز، سفید، زرد یا سبز ثبت کرده باشند البته زمانی که مدفوع به رنگ خاک رس دیده میشود نشان دهنده انسداد در مجاری صفراوی است که باید این مسئله توسط پزشک دقیق تر بررسی شود.
همچنین اگر مدفوع از حالت طبیعی سفت تر یا مایع باشد نشانه ای از وضعیت غیر طبیعی سیستم گوارشی خواهد بود، اما اگر در نتیجه آزمایش مشخص شود مدفوع حاوی خون یا مخاط است نشانه ای از آسیب ها و بیماری های داخلی است.
البته حضور چرک، الیاف گوشت هضم نشده در مدفوع، باکتری های مضر، انگل، قارچ و ویروس ها همگی موارد نگران کننده و غیرطبیعی هستند که در تفسیر آزمایش مدفوع مشخص میشود.
اما این نتایج زمانی غیرطبیعی و خطرناک است که مشخص شود مدفوع حاوی مقدار کمی آنزیم مانند تریپسین یا الاستاز است.
مهمترین علل ایجاد تغییر در رنگ مدفوع
اگر در تفسیر آزمایش رنگ مدفوع قهوه ای ثبت شود نشان می دهد که وضعیت آن کاملا طبیعی است اما رنگ زرد و یا مایل به سبز نشان می دهد که فرد دچار اسهال شده و ممکن است نشانه از اختلالات گوارشی باشد.
رنگ سیاه مدفوع به دلیل خونریزی های وسیع است که در دستگاه گوارشی اتفاق می افتد یا مربوط به هضم آهن یا بیسموت است.
اگر رنگ مدفوع خرمایی یا صورتی باشد نشان می دهد که افراد پارگی یا التهابات شدیدی را در دستگاه گوارشی تحتانی تجربه می کنند البته ممکن است نشانه ای از تومور یا بواسیر هم باشد.
رنگ مدفوعی که به صورت روسی دیده میشود مربوط به انسداد مجاری صفراوی است البته مدفوعی که ظاهر چوب داشته باشد یا رنگ پریده باشد مربوط به نارسایی لوزالمعده بوده و از مهمترین علائم کاهش جذب مواد توسط روده کوچک است.
مدفوع خاکستری نشان می دهد که افراد بیش از حد مصرف کاکائو و شکلات داشته و مدفوع چرب به نظر می رسد.
مدفوعی که با رنگ قهوه ای تیره دیده میشود نشان می‌دهد که رژیم غذایی افراد حاوی گوشت فراوان بوده و اغلب خطرناک و نگران کننده نیست، اما اگر مدفوع قرمز دیده شود یا رگه های خون قرمز در آن وجود داشته باشد نشان می دهد که خونریزی در دستگاه گوارشی اتفاق افتاده و نزدیک به بخش انتهایی آن است.