اما این زمان به خود نوزاد بستگی دارد. برخی نوزادان دیرتر و برخی زودتر برای خوردن غذاهای جامد آماده می‌شوند. بهترین راه برای تشخیص آمادگی نوزاد شما، مشاهده علائم آمادگی او برای خوردن غذاهای جامد است که در ادامه مهم‌ترین آنها را معرفی می‌کنیم:
- می‌توانند به طور مستقل بنشینند و سر خود را به خوبی نگه دارند.
- کنجکاوی زیادی دارند و به محیط اطراف خود توجه می‌کنند، به خصوص وقتی شما غذا می‌خورید.
- با چشمانشان قاشق یا چنگال شما را دنبال می‌کنند و ممکن است دهان خود را باز کنند تا لقمه‌ای از غذا بگیرند.
- رفلکس طبیعی زبان که باعث می‌شد غذا را از دهان خارج کنند، کاهش یافته است.
- حتی پس از دریافت مقدار کامل شیر روزانه (۸ تا ۱۰ بار شیر دهی یا حدود ۳۲ اونس شیر خشک) همچنان گرسنه به نظر می‌رسند.
اگر نوزاد شما هنوز آمادگی خوردن غذاهای جامد را ندارد، جای نگرانی نیست. به خاطر داشته باشید که نیازی به عجله در این مرحله ندارید. در حقیقت، بهتر است صبر کنید تا زمانی که نوزاد واقعاً آماده شود، زیرا کارشناسان توصیه می‌کنند که تغذیه با غذاهای جامد را از بعد 5 ماهگی شروع کنید. بیشتر نوزادان بین ۵ تا ۶ ماهگی آمادگی لازم برای شروع غذاهای جامد را پیدا می‌کنند.
چگونه نوزاد خود را با غذاهای جامد آشنا کنیم
آکادمی اطفال آمریکا توصیه می‌کند تا شش ماهگی، نوزاد خود را به‌طور انحصاری با شیر مادر تغذیه کنید و تا یک سالگی نیز به عنوان مکمل ادامه دهید. اگر شیردهی ممکن یا مطلوب نیست، شیر خشک نیز گزینه مناسبی است. هدف از معرفی غذاهای جامد بیشتر ایجاد عادت به جویدن و بلعیدن است و نه تأمین نیازهای تغذیه‌ای مهم.
هنگامی که می‌خواهید غذاهای جامد را به نوزاد معرفی کنید، به آنها به عنوان یک "افزودنی" نگاه کنید، زیرا همچنان بخش عمده‌ای از کالری و مواد مغذی از شیر مادر یا شیر خشک تأمین می‌شود. بهتر است صبح‌ها، قبل یا بعد از وعده‌های غذایی، و قبل از خواب ابتدا به نوزاد خود شیر بدهید.
در ابتدا، ممکن است نیاز باشد با روش‌های مختلفی آزمایش کنید تا بفهمید چه چیزی برای نوزادتان مناسب‌تر است. اگر نوزاد شما به نوشیدن علاقه زیادی دارد، ابتدا او را با غذا تغذیه کنید و سپس با شیشه شیر دهید. اگر نوزاد شما کمتر به نوشیدن علاقه دارد، برعکس این روش را امتحان کنید.
نکته مهمی که باید به آن توجه کنید این است که این راهنمایی‌ها تنها به عنوان یک چارچوب کلی ارائه می‌شوند. والدین باید تغذیه واکنش‌پذیر را تمرین کرده و به نشانه‌های گرسنگی و سیری نوزاد توجه کنند تا میزان تغذیه او را تعیین کنند. همچنین، چکاپ‌های منظم به شما کمک می‌کند تا از وزن‌گیری مناسب نوزاد مطمئن شوید. آکادمی اطفال آمریکا معتقد است که تغذیه واکنش‌پذیر می‌تواند به کودکان کمک کند تا عادت‌های غذایی سالمی پیدا کنند.
زمانی که نوزاد شما مفهوم خوردن را درک کرد و به وقت غذا علاقه نشان داد (معمولاً بین ۶ تا ۹ ماهگی)، می‌توانید برنامه‌ای منظم برای صبحانه، ناهار، و شام ترتیب دهید. اگر برای شما مهم است که غذا خوردن خانوادگی داشته باشید، نوزاد را روی صندلی غذاخوری کودک بنشانید تا به جمع شما ملحق شود. نشستن پشت صندلی غذا کمک می‌کند تا احساس استقلال در او تقویت شود، آداب غذاخوردن را با تعامل در جمع یاد بگیرد و همچنین شما بتوانید با خیال راحتی از امنیت کودک، به غذاخوردن بپردازید.
برنامه تغذیه برای اولین غذای نوزاد
در ۴ تا ۶ ماهگی، روزانه دو وعده غذایی به نوزاد خود بدهید، که هر وعده شامل ۲ تا ۴ قاشق غذاخوری باشد. در ۷ تا ۱۲ ماهگی، تعداد وعده‌ها را به سه وعده افزایش دهید، به طوری که هر وعده به اندازه یک مشت نوزاد باشد.
حتی اگر نوزاد شما گاهی اوقات گرسنه نباشد، به مرور زمان به ایده خوردن در زمان‌های معین عادت خواهد کرد. البته، هرگز نباید نوزاد خود را مجبور به خوردن کنید؛ اگر علاقه‌ای نشان نداد، او را از صندلی غذا بیرون بیاورید و فعالیت دیگری را با او انجام دهید. با گذشت زمان و عادت کردن نوزاد به خوردن غذاهای جامد، ممکن است روزهایی پیش بیاید که او به سبزیجاتی مانند نخودفرنگی و هویج بیشتر از شیر مادر یا شیر خشک علاقه نشان دهد، و در مقابل، روزهایی هم ممکن است باشد که فقط به خوردن شیر علاقه‌مند باشد. این تغییرات کاملاً طبیعی است، زیرا نوزاد شما به تدریج استقلال بیشتری پیدا می‌کند. با این حال، همچنان به میزان معمول به شیر مادر یا شیر خشک نیاز دارد.
معرفی غذاهای جامد به نوزاد
برای شروع، چند قاشق غذای جامد را پس از شیردهی به نوزاد خود بدهید تا او همچنان به مقدار کافی شیر مادر دریافت کند و از غذاهای جامد سیر نشود. ممکن است در ابتدا نوزاد شما غذاهای جامد را رد کند یا در خوردن غذاهای جدید دچار مشکل شود. این امر طبیعی است و نباید نگران باشید؛ به تلاش خود ادامه دهید.
صبور باشید؛ نوزاد شما به مرور زمان یاد می‌گیرد. اگر نوزاد شما به غذاهای جامد علاقه‌ای نشان نداد، شیردهی را به شکل معمول ادامه دهید و چند هفته بعد دوباره غذاهای جامد را امتحان کنید.
می‌توانید شیر مادر را به غلات مخصوص نوزاد اضافه کنید و در ابتدا این مخلوط را به شکل رقیق (با غلظتی مشابه دوغ) تهیه کنید تا خوردن آن برای نوزادتان آسان‌تر باشد. آکادمی اطفال آمریکا توصیه می‌کند که غلات نوزاد را در شیشه شیر نریزید، زیرا این کار ممکن است باعث خفگی شود.
هر غذا را به تنهایی معرفی کنید و بین هر غذای جدید چند روز فاصله بگذارید تا بتوانید متوجه شوید که آیا نوزادتان به آن واکنش نشان می‌دهد یا خیر.
صبر کنید تا حدود ۸ ماهگی غذاهای انگشتی مانند غلات خشک، سرلاک، حریره و فرنی، سبزیجات پخته و خردشده و میوه‌های نرم را معرفی کنید. از غذاهایی که ممکن است باعث خفگی نوزاد شوند، مانند کشمش، آجیل، انگور کامل، سوسیس و پاپ‌کورن خودداری کنید.
راهنمای تغذیه نوزاد بر اساس سن
دوران استفاده از غذاهای یکنواخت مانند غلات برنجی به پایان رسیده است. امروزه هیچ قاعده مشخص و ثابتی برای انتخاب اولین غذاهای نوزاد وجود ندارد. مهم‌تر این است که تنوعی از میوه‌ها، سبزیجات و گوشت‌ها را به نوزاد ارائه دهید تا او به طعم‌های مختلف عادت کند. اگر نگران این هستید که معرفی میوه‌ها باعث شود نوزاد فقط به شیرینی علاقه‌مند شود، باید بدانید که این یک باور نادرست است. بنابراین، با خیال راحت می‌توانید انواع میوه‌ها را امتحان کنید.
اگر نمی‌دانید با کدام غذاهای جامد شروع کنید، در اینجا چند پیشنهاد داریم:
۴ تا ۶ ماهگی: غلات تک‌دانه
سطح آهن ذخیره‌شده در بدن نوزاد پس از تولد کاهش می‌یابد و حدود ۹ ماهگی به پایین‌ترین حد خود می‌رسد. به همین دلیل، غلات غنی‌شده با آهن یک گزینه مناسب برای شروع تغذیه نوزاد هستند. ۱ قاشق چای‌خوری غلات تک‌دانه را با ۴ تا ۵ قاشق چای‌خوری شیر مادر یا شیر خشک مخلوط کنید.
در ابتدا، ممکن است بیشتر غلات به جای اینکه وارد دهان نوزاد شوند، روی چانه او بریزد. دکتر "دبلیو. آلن واکر"، مدیر بخش تغذیه در دانشکده پزشکی هاروارد در بوستون می‌گوید: "هدف این است که نوزاد شما به یک روش جدید غذا خوردن عادت کند. اگرچه این فرآیند ممکن است به‌هم‌ریخته و کمی ناامیدکننده باشد، اما لازم است که این مرحله را طی کنید."
اگر نوزاد شما سرش را به علامت "نه" تکان می‌دهد، رویش را برمی‌گرداند، یا پس از یک لقمه از باز کردن دهان خودداری می‌کند، او را مجبور به ادامه غذا خوردن نکنید. اگر نوزادتان به نظر می‌رسد که به غلات بی‌علاقه است، یک هفته یا بیشتر صبر کنید و دوباره امتحان کنید. هنگامی که نوزاد شما به بلعیدن غلات رقیق عادت کرد، می‌توانید با استفاده از مقدار کمتری آب یا شیر مادر و افزودن غلات بیشتر، آن را غلیظ‌تر کنید.
۴ تا ۸ ماهگی: پوره سبزیجات، میوه‌ها و گوشت‌ها
ممکن است شنیده باشید که خوردن میوه‌ها قبل از سبزیجات می‌تواند باعث ایجاد تمایل دائمی به غذاهای شیرین شود، اما هیچ تحقیقی این موضوع را تأیید نمی‌کند. بنابراین، شما می‌توانید با خیال راحت تصمیم بگیرید که با موز، هویج یا حتی پوره مرغ شروع کنید. آکادمی اطفال آمریکا (AAP) معتقد است که معرفی زودهنگام غذاهای آلرژی‌زا می‌تواند خطر ابتلا به آلرژی‌های غذایی را کاهش دهد، به ویژه اگر کودک شما در معرض خطر باشد. اگر سابقه خانوادگی قوی از آلرژی‌های غذایی دارید، بهتر است با پزشک کودک خود درباره بهترین راه‌های معرفی مواد آلرژی‌زای رایج مانند تخم‌مرغ، لبنیات و بادام‌زمینی مشورت کنید.
این موضوع به‌ویژه برای نوزادانی که از اگزمای شدید رنج می‌برند، حائز اهمیت است؛ یک بیماری پوستی که با آلرژی‌های غذایی مرتبط است. به عنوان مثال، آکادمی اطفال آمریکا توصیه می‌کند که نوزادان مبتلا به اگزمای شدید بین ۴ تا ۶ ماهگی به محصولات حاوی بادام‌زمینی معرفی شوند. با این حال، والدین باید قبل از اقدام به این کار، با پزشک کودک خود مشورت کنند.
۶ تا ۸ ماهگی: غذاهای انگشتی با یک ماده تشکیل‌دهنده
چه با پوره‌ها شروع کرده باشید یا غذاهای جامد را با غذاهای انگشتی آغاز کرده باشید، بسیاری از نوزادان از همان سنین پایین از تجربه خودتغذیه‌ای لذت می‌برند. در این مرحله، از ارائه غذاهای سفت و خام مانند برش‌های سیب یا چوب‌های هویج خودداری کنید. اطمینان حاصل کنید که میوه‌ها و سبزیجات به اندازه‌ای نرم باشند که با فشار ملایم بین انگشت شست و انگشت اشاره له شوند. برخی از گزینه‌های مناسب عبارتند از نخود فرنگی پخته، تکه‌های کوچک موز یا آووکادو، یا پفک‌های برنجی.
شکل غذا هم اهمیت دارد. نوزادان کوچکتر غذاها را با تمام کف دست خود برمی‌دارند، بنابراین یک توده پوره سیب‌زمینی یا یک تکه آووکادو برای آنها راحت‌تر از غذاهای کوچکتر قابل حمل خواهد بود. به غذای آنها نمک یا شکر اضافه نکنید؛ بهتر است نوزاد شما به طعم غذاها بدون سدیم یا شیرین‌کننده اضافی عادت کند.
۹ تا ۱۲ ماهگی: غذاهای خرد شده، چرخ شده یا له شده
به محض اینکه کودک شما توانایی لازم را پیدا کرد، او را از پوره‌های نرم به سمت غذاهای با بافت بیشتر هدایت کنید. غذاهای انگشتی بیشتری با بافت‌هایی مانند ماست، پنیر کاتیج، موز و سیب‌زمینی شیرین له‌شده به برنامه غذایی او اضافه کنید. در این مرحله، نوزاد شما به آهن بیشتری نیاز دارد، بنابراین می‌توانید از گوشت‌های پوره‌شده مانند گوشت گاو، مرغ و بوقلمون استفاده کنید.
غذاهای جامدی که برای نوزادان ایمن نیستند
شروع غذاهای جامد دنیای جدیدی را برای نوزاد شما باز می‌کند، اما برخی از غذاها برای نوزادان زیر یک سال ایمن نیستند. شما باید از دادن غذاهای زیر به نوزاد خودداری کنید:
- عسل: ممکن است باعث بوتولیسم، یک بیماری جدی، شود اگر زودتر از موعد معرفی شود.
- شیر گاو (به عنوان نوشیدنی): تا یک سالگی، شیر مادر یا شیر خشک را به عنوان نوشیدنی اصلی استفاده کنید. البته استفاده از شیر گاو در پخت‌وپز یا نان‌پزی مشکلی ندارد. همچنین پنیر و ماست نیز مجاز هستند.
- خطرات خفگی: از غذاهایی که خطر خفگی دارند مانند آجیل، دانه‌ها، کشمش، آب‌نبات سفت، انگور، سبزیجات خام سفت، پاپ‌کورن، کره بادام‌زمینی غلیظ و سوسیس در سال اول زندگی نوزاد خودداری کنید.
نکاتی برای مدیریت وعده‌های غذایی
زمان غذا خوردن با کودکان خردسال، به‌ویژه نوزادان، می‌تواند چالش‌برانگیز باشد. احتمالاً کسی در حال گریه است، نیاز به در آغوش گرفته شدن دارد، یا درست زمانی که شما در حال آماده‌کردن غذا هستید، نیاز به تعویض پوشک پیدا می‌کند. و سپس خودِ عمل خوردن؟ شاید تعجب کنید که چطور یک انسان کوچک می‌تواند چنین شلوغ‌کاری‌ای به‌پا کند.
همان‌طور که با هم وارد دنیای غذاهای جامد می‌شوید، در اینجا چند نکته برای لذت‌بخش‌تر کردن وعده‌های غذایی آورده شده است:
ایجاد یک روال و برنامه تغذیه
نوزاد برای غذا خوردن نیاز به تمرکز دارد، بنابراین ایجاد یک روال خاص می‌تواند کمک‌کننده باشد. این روال می‌تواند شامل شستن دست‌ها، آرام کردن نوزاد و سپس نشاندنش برای غذا خوردن باشد. با خاموش کردن تلویزیون و هر نوع موسیقی بلند، محیطی آرام ایجاد کنید. مارلین تانر، کارشناس تغذیه و سخنگوی سابق آکادمی تغذیه و رژیم‌شناسی، می‌گوید: "این کار به نوزاد شما کمک می‌کند تا آگاهانه غذا بخورد و یاد بگیرد که چه زمانی سیر شده است."
همچنین می‌توانید با ایجاد یک برنامه تغذیه‌ای منظم، به نوزاد خود کمک کنید تا روال غذایی مناسبی پیدا کند. بین ۶ تا ۹ ماهگی، نوزاد شما در حال یادگیری غذا خوردن با غذاهای جامد است و می‌توانید روزانه دو تا سه بار به او غذای نوزاد بدهید و به تدریج مقدار آن را افزایش دهید. تا زمانی که او ۹ ماهه می‌شود، ممکن است یک برنامه تغذیه‌ای منظمی داشته باشد. بین ۹ تا ۱۲ ماهگی، می‌توانید روزانه سه تا چهار بار به او غذای جامد بدهید.
درک کنید که شروع غذاهای جامد نیاز به زمان دارد
نوزاد شما برای آشنایی با احساسات جدیدی که همراه با غذا خوردن است، مانند حس قاشق در دهان و تجربه طعم‌ها و بافت‌های مختلف، به زمان نیاز دارد. دکتر لورا جانا، نویسنده کتاب Food Fights، می‌گوید: "به والدین اطمینان می‌دهم که ممکن است با اخم‌ها و چهره‌های ناراضی نوزادشان مواجه شوند." او اضافه می‌کند: "دخترم زمانی که قاشقی از غذا در دهانش می‌گذاشتم، جیغ می‌زد. اما همچنان می‌خواست بیشتر بخورد."
با گذشت زمان، نوزاد شما به تدریج مقدار بیشتری غذای جامد خواهد خورد و تا زمانی که به یک سالگی برسد، طیف گسترده‌ای از غذاها را تجربه کرده است. غذای جامد به تدریج و تا حدود ۱۸ تا ۲۴ ماهگی به وعده اصلی غذایی فرزند شما تبدیل خواهد شد.
معرفی انواع غذاها
بیشتر نوزادان از امتحان کردن غذاهای جدید لذت می‌برند و شروع غذاهای جامد زمان مناسبی است تا انواع مختلفی از مواد غذایی مانند سبزیجات، ماهی و حتی غذاهای تند را معرفی کنید. ارائه طعم‌ها و بافت‌های مختلف در اوایل تغذیه می‌تواند به جلوگیری از بدغذایی در آینده کمک کند.
آماده بودن برای کثیف‌کاری
نوزاد شما احتمالاً غذا را به اطراف پرتاب خواهد کرد، به‌ویژه اگر از روش از شیر گرفتن بر اساس هدایت خود نوزاد استفاده می‌کنید. این رفتار طبیعی است و لزوماً نشان‌دهنده نارضایتی از غذا نیست. مارلین تانر می‌گوید: "رساندن غذا به دهان برای نوزاد نیاز به هماهنگی و تمرین دارد."
معرفی آب نیز ضروری است
آکادمی اطفال آمریکا (AAP) توصیه می‌کند که در حدود ۶ ماهگی مقدار کمی آب در یک فنجان باز به همراه وعده‌های غذایی به نوزاد معرفی کنید. این کار می‌تواند به توسعه علاقه به آب و همچنین بهبود مهارت‌های حرکتی ظریف کمک کند.
مراقب آلرژی‌ها باشید
اگر پزشک شما توصیه کرده یا سابقه خانوادگی آلرژی غذایی دارید، به نوزاد خود تنها یک غذای جدید در یک زمان بدهید و سه یا چهار روز قبل از امتحان کردن غذای جدید دیگری صبر کنید تا شناسایی آلرژی‌ها آسان‌تر شود.
به علائم واکنش آلرژیک یا عدم تحمل غذا توجه کنید، مانند بثورات پوستی، کهیر، خس‌خس سینه، مشکل در تنفس، استفراغ، گاز زیاد، اسهال یا خون در مدفوع. اگر هر یک از این علائم را مشاهده کردید، با پزشک خود تماس بگیرید. این علائم ممکن است طی چند دقیقه یا چند روز ظاهر شوند. اگر واکنش شدید به نظر می‌رسد، فوراً به اورژانس مراجعه کنید.
جمع‌بندی
شروع تغذیه با غذاهای جامد یکی از مراحل مهم و هیجان‌انگیز در رشد نوزاد است، اما این فرآیند نیاز به صبر، هماهنگی و آمادگی والدین دارد. نوزادان در حدود ۴ تا ۶ ماهگی آمادگی لازم برای آشنایی با غذاهای جامد را پیدا می‌کنند، اما این زمان‌بندی برای هر نوزاد متفاوت است. شروع این مرحله به والدین اجازه می‌دهد تا نوزاد خود را با طعم‌ها، بافت‌ها و غذاهای مختلف آشنا کنند، اما مهم است که این کار با دقت و بر اساس راهنمایی‌های حرفه‌ای انجام شود.
در نهایت، شروع تغذیه با غذاهای جامد یک سفر جدید و هیجان‌انگیز برای نوزاد و والدین است. با رعایت اصول صحیح و توجه به نیازهای نوزاد، این مرحله می‌تواند به شکل‌گیری عادات غذایی سالم و متنوع برای نوزاد منجر شود و او را برای یک زندگی سالم و متعادل آماده کند.
منبع: سیسمونی کیکابو