سن و سازهای مناسب آموزش موسیقی به کودکان کدامند؟ ساز سنتی ایرانی یا ساز خارجی؟

موسیقی مهارت‌های ارتباطی کودکان رو تقویت می‌کنه

موسیقی مثل یک هدیه‌ جادویی برای بچه‌هاست که بهشون یاد می‌ده دنیای اطرافشون رو راحت‌تر درک کنن. سازهای موسیقی به بچه‌ها کمک می‌کنن تا قوه تخیلشون رو پرورش بدن و ذهنشون رو پر از ایده‌های جدید کنن. یادگرفتن ساز تو سن پایین می‌تونه باعث افزایش قدرت حل مساله و اعتماد‌به‌نفس بچه‌ها بشه. اون‌ها با کمک موسیقی یاد می‌گیرن که چجوری احساساتشون رو بیان کنن و بهتر با بقیه همکاری کنن. ولی نواختن ساز رو از چه سنی باید شروع کرد؟ اصلا بچه‌ها باید یادگیری رو با کدوم ساز شروع کنن؟ در این صفحه سن مناسب یادگیری موسیقی و بهترین سازهای ایرانی و خارجی رو بهتون معرفی می‌کنیم.

چرا باید نواختن موسیقی رو به بچه‌هامون یاد بدیم؟

خیلی‌ها وقتی بهشون می‌گی بچه‌ات رو بفرست کلاس موسیقی، گارد می‌گیرن و معتقدن که نه الان زوده! حقیقت این که یادگیری موسیقی تو سنین پایین آسون‌تره، اما خب شاید این خیلی دلیل محکمی برای فرستادن بچه‌ها به کلاس موسیقی نباشه.
یه دلیل مهم‌تر از سن یادگیری این که موسیقی فقط یه سرگرمی ساده نیست و مغز بچه‌ها رو پرورش می‌ده. یه جورایی می‌شه گفت موسیقی مثل ورزش برای مغز می‌مونه! طبق تحقیقات، وقتی بچه‌ها نواختن سازهای مختلف رو یاد می‌گیرن، ذهنشون برای یادگیری آماده می‌شه و نتیجه بهتری از برخوردهای اجتماعی و درس‌خوندن دریافت می‌کنن.
دلایل یاددادن موسیقی به بچه‌ها شامل موارد زیر می‌شن:

• موسیقی یه زبان بین‌المللیه: توی دنیا موسیقی به‌عنوان یه زبان بین‌المللی شناخته می‌شه و هر کسی که حتی سواد شناختن نت‌ها رو نداره هم می‌تونه با شنیدنش لذت ببره
• بیان احساسات: بچه‌ها به کمک موسیقی یاد می‌گیرن که احساساتشون رو بیان کنن. اون‌ها مفهوم‌های پایه‌ای مثل شادی و غم رو با ریتم‌ آهنگ‌ها یاد می‌گیرن و راحت‌تر با خانواده و دوستاشون ارتباط برقرار می‌کنن
• کار تیمی: بیشتر مواقع، بچه‌ها باید با بقیه اعضای گروهشون برای نواختن یه قطعه موسیقی همکاری کنن، این کار می‌تونه به اون‌ها احترام‌گذاشتن به بقیه رو یاد بده و ذهنشون رو به سمت کار تیمی حرکت بده
• تقویت حافظه: موسیقی می‌تونه باعث تقویت حافظه بچه‌ها بشه، مثلا اون‌ها به‌مرور قطعات موسیقی رو از حفظ اجرا می‌کنن. تقویت حافظه می‌تونه به اون‌ها در فعالیت‌های مدرسه هم کمک کنه
• تربیت رفتاری: موسیقی یه هنر زیباست و به بچه‌ها کمک می‌کنه رفتارهاشون رو کنترل کنن. بچه‌ها با نواختن ساز، انرژیشون رو تخلیه می‌کنن و یاد می‌گیرن رفتار آروم‌تری داشته باشن

بهترین سن یادگیری موسیقی

یکی از پرتکراترین سوال‌ها درباره یادگیری موسیقی توسط کودکان، این که بهتر یادگیری از چه سنی شروع بشه؟ باید بگیم که یادگیری بیشتر به علاقه کودک مربوط می‌شه و شما باید به میزان شوق‌وذوق اون‌ها برای یادگیری توجه کنین. اگه بخوایم از دیدگاه پزشکی به این موضوع نگاه کنیم، اکثر کارشناسنان معتقدن که از حدود 5 سالگی، بچه‌ها برای یادگیری نواختن ساز آماده هستن. در این سن ذهن بچه‌ها برای تکرار دستورات آماده‌ شده و اون‌ّها می‌تونن روی انجام دادن یک کار تمرکز کنن. توی سن 5 سالگی، بچه‌ها حتی می‌تونن نت‌های موسیقی رو از هم دیگه تشخیص بدن.
استانداردهای دیگه‌ای هم برای تعیین رده سنی یادگیری ساز وجود داره، مثلا این که جثه بچه‌ها در سنین پایین برای حمل سازهای بزرگ مثل گیتار مناسب نیست و دست‌های کوچیک اون‌ها هنوز برای گرفتن آکوردها آماده نیست. ولی در عوض اون‌ها می‌تونن به‌راحتی کلاویه‌های پیانو را فشار بدن و قطعه‌های ساده موسیقی را یاد بگیرن. خیلی از مهدکودک‌ها هم به بچه‌ها نواختن سازهای ساده مثل فلوت و بلز را آموزش می‌دن تا ذهن اون‌ها از سن پایین با نت‌های موسیقی آشنا بشه. شما می‌تونین از جدول زیر به‌عنوان راهنمای رده سنی برای آموزش موسیقی به بچه‌ها استفاده کنین.

ویژگی‌های بهترین ساز و کلاس موسیقی برای کودکان

حالا که با رده سنی یادگیری نواختن سازها آشنا شدین، وقت اون رسیده که ویژگی‌های بهترین سازهای موسیقی برای بچه‌ها رو بررسی کنیم. بچه‌ها نمی‌تونن از هر سازی برای نواختن موسیقی استفاده کنن، مثلا استفاده یه بچه کوچولو از یه ساز بزرگ مثل آکاردئون امکان‌پذیر نیست؛ چون این ساز وزن خیلی سنگینی داره. به‌علاوه ممکن هر سازی هم در دسترس نباشه، مثلا بگ پایپ اسکاتلندی یه ساز خیلی خاص که فقط توی این کشور استفاده می‌شه و ممکن خیلی از استادهای موسیقی نواختنش رو بلد نباشن. با توجه به این نکات، می‌خواهیم به شما ویژگی‌های بهترین ساز و کلاس موسیقی برای بچه‌ها رو معرفی کنیم.

ساز باید با بدن کودک تناسب داشته باشه

ساز نباید خیلی بزرگ و سنگین باشه چون برای بچه دست‌وپاگیر می‌شه. مثلا اگه یه ویولن‌سل برای بچه بخرید، تفاوت قدی بچه با سازش می‌شه مثل فیل و فنجون! پس بهتره سازهای کوچیک‌تر مثل تار یا ویولن رو انتخاب کنیم که مناسب جثه بچه‌ها هستن.

ساز انتخابی باید تنوع آوایی داشته باشه

بچه‌ها دوست دارن که با سازشون کلی صدای جدید تولید کنن و آهنگ‌های مختلف بزنن؛ پس بهتره سازی رو انتخاب کنین که صداهای متنوع و جذابی داشته باشه. مثلا پیانو می‌تونه گزینه‌ خیلی جذابی باشه، چون هم تنوع آوایی داره و هم فشردن کلاویه‌هاش برای بچه‌ها کار آسونی به حساب می‌آد.

نواختن ساز باید آسون باشه

بعضی سازها خیلی ساده هستن و بچه‌ها زود می‌تونن کارکردن باهاشون رو یاد بگیرن. مثلا فلوت ریکوردر و بلز کارکرد ساده‌ای دارن و بچه‌ها خیلی زود می‌تونن با آون‌ها قطعه‌های موسیقی رو اجرا کنن. این سازهای ساده، اعتمادبه‌نفس بچه‌ها رو افزایش می‌دن و باعث می‌شن اون‌ها برای یادگیری قطعه‌ها و سازهای جدید انگیزه پیدا کنن.

آموزش موسیقی باید به‌صورت گروهی انجام بشه

بچه‌ها می‌تونن از خیلی از سازها در گروه موسیقی استفاده کنن. اون‌ها در گروه موسیقی یاد می‌گیرن که با هم‌دیگه به‌صورت تیمی کار کنن و کلی خوش بگذرونن. بچه‌ها در گروه موسیقی مهارت‌های اجتماعیشون رو پرورش می‌دن و دوستان جدیدی هم پیدا می‌کنن.

به علاقه بچه‌ها توجه کنین

شاید مهم‌ترین کاری که هر پدرومادری باید قبل از فرستادن کودک به کلاس موسیقی انجام بده، این باشه که از بچه بپرسه خودش دلش چی می‌خواد. بچه‌ها از زورگویی خوششون نمیاد و دوست دارن خودشون ساز موردعلاقه‌شون رو انتخاب کنن؛ بهتر که به بچه‌ها چند ساز رو نشون بدید و ازشون بخواین از بین اون‌ها یکی رو انتخاب کنه.

حتما با یک معلم موسیقی مشورت کنین

مربی موسیقی می‌تونه بهتون کمک کنه تا بهترین ساز رو برای بچه‌تون انتخاب کنین و بهش یاد بده که چطور ازش استفاده کنه. بهتر قبل از خرید ساز، از یک استاد حرفه‌ای بخواین که براتون از طول دوره‌های آموزشی و میزان سختی اون‌ها صحبت کنه تا بتونین راحت‌تر تصمیم بگیرین. در ضمن شما باید میزان دسترسیتون به کلاس آموزشی یا معلم موسیقی رو هم در نظر بگیرین تا مطمئن بشین که فرزندتون می‌تونه در کلاس شرکت کنه.

انتخاب بین سازهای سنتی ایرانی و سازهای خارجی

حالا که با ویژگی‌های ساز انتخابی برای بچه‌ها آشنا شدین، نوبت به انتخاب یک ساز رسیده؛ اما بهتره از سازهای سنتی ایرانی مثل سه تار و سنتور برای این کار استفاده کنیم، یا این که بریم سراغ سازهای خارجی مثل پیانو و ویولون؟ پاسخ دادن به این سوال کاملا به سلیقه شما بستگی داره و باید علاقه کودک خودتون رو هم در نظر بگیرین. مثلا اون دسته از پدرومادرها که به ترانه‌های سنتی مثل آثار استاد شجریان یا بنان علاقه دارن، با آهنگ‌های پرسروصدای امروزی ارتباط برقرار نمی‌کنن و ترجیح می‌دن بچه‌شون هم موسیقی سنتی رو یاد بگیره.
یک عده دیگه‌ از پدرومادرها می‌خوان بچه‌هاشون سازهای خارجی رو یاد بگیره. سازی مثل پیانو هزاران قطعه مشهور داره و آثار نوازنده‌های بزرگی مثل بتهوون و شوپن رو همه‌مون بارها شنیدیم و ازشون لذت بردیم. پس می‌تونیم بگیم سلیقه پدرومادرها تا حد زیادی در انتخاب ساز برای بچه‌ها تاثیر داره و تعداد زیادی از اون‌ها اصلا دوست ندارن که بچه‌شون از همین اولین کار بخواد یه ساز پرسروصدا مثل درام رو یاد بگیره! با یک نگاه به فهرست کنسرت های خوانندگان می‌شه فهمید که چه سبکی از موسیقی بین مردم ایران ترند شده و الان کدوم ساز روی بورس رفته. در ادامه با هم‌دیگه دلایل انتخاب هر کدوم از سبک‌های ساز برای بچه‌ها رو بررسی می‌کنیم.

دلایل آموزش سازهای سنتی ایرانی به بچه‌ها

سازهای سنتی در فرهنگ ایرانی ما ریشه دارن و هویت ما رو تشکیل می‌دن. صدای این سازها متفاوته و حس خوب اصالت رو با خودش به همراه داره. جالبه که استفاده از سازهای سنتی، فقط به سبک موسیقی سنتی ایرانی محدود نمی‌شه و بچه‌ها می‌تون با خیلی‌هاشون قطعه‌های جدیدی رو اجرا کنن؛ مثلا با کمانچه که یکی از سازهای آرشه‌ای ایرانیه، می‌شه هزاران قطعه زیبا رو اجرا کرد.
چند دلیل که نشون می‌ده باید نواختن سازهای سنتی رو به بچه‌هامون یاد بدیم:

• پوشش موسیقی محلی: با سازهای سنتی ایرانی می‌شه انواع آهنگ‌های محلی رو اجرا کرد و وارد یه دنیای جدید شد
• سفر به گذشته‌ها: بچه‌ها با یادگرفتن سازهای سنتی ایرانی به گذشته‌ها سفر می‌کنن و با ریشه‌های فرهنگی ارتباط برقرار می‌کنن. این سازها حسابی می‌تونن اون‌ها رو در تایخ به عقب برگردونن و سرشون رو گرم کنن
• تقویت زبان فارسی: یه عالمه ترانه فارسی برای این سازها نوشته شده که وقتی زدن ساز سنتی بچه یاد بگیره، می‌تونه برای خونواده و دوستاش اون‌ها رو بخونه. این ترانه‌ها زبان فارسیش رو هم حسابی تقویت می‌کنن
• ارتباط با بزرگترها: پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها با صدای سازهای سنتی ایرانی خاطره دارن؛ برای همین بچه‌ها با یاد گرفتن نواختن این سازها می‌تونن بیشتر از قبل با بزرگترها صمیمی بشن
• تنوع آوایی: تنوع صدای سازهای ایرانی گستردگی خیلی زیادی داره. مثلا صدای سنتور آروم و قشنگه و می‌شه باهاش نت‌های مختلفی رو اجرا کرد که این خیلی برای بچه‌ها جذابیت داره. از طرف دیگه، صدای سازهای سنتی می‌تونه با هم دیگه خیلی متفاوت باشه. مثلا صدای دف با سه تار خیلی فرق داره و بچه‌ها می‌تونن هر سازی رو که بیشتر دوست دارن انتخاب کنن

دلایل آموزش سازهای خارجی به بچه‌ها

یاد دادن سازهای خارجی به بچه‌ها مثل این که براشون یه پنجره رو به دنیای جدید باز کنیم. بچه‌ها با یادگرفتن سازهای خارجی مثل پیانو یا ویولن، نه‌تنها یه مهارت جدید یاد می‌گیرن، بلکه با فرهنگ‌های دیگه هم آشنا می‌شن. البته این کار می‌تونه چالش‌های خودش رو داشته باشه. مثلا ممکن که بچه‌ها حوصله‌شون موقع نت خوندن سر بره یا صبرشون تموم بشه؛ اما اون‌ها با یه کم حوصله و بازیگوشی‌های خاص خودشون، می‌تونن این چالش‌ها رو پشت سر بذارن و به موزیسین‌های آینده تبدیل بشن.
چند دلیل که نشون می‌ده باید نواختن سازهای سنتی رو به بچه‌هامون یاد بدیم:

• محبوبیت جهانی: سازهای خارجی مثل ویولون و گیتار تو همه جای دنیا شناخته شده هستن و امکان یادگیری و اجراشون بیشتره. با یادگرفتن این سازها می‌شه میلیون‌ها آهنگ خارجی و ایرانی رو اجرا کرد ازشون لذت برد
• تنوع سبکی: با سازهای خارجی میشه انواع مختلفی از سبک‌های موسیقی رو اجرا کرد. مثلا می‌شه آهنگ‌های پاپ رو یاد گرفت یا رفت سراغ سبک‌های خاص‌تر مثل جاز و راک که این ویژگی می‌تونه خیلی مهم باشه؛ چون بچه‌ها با دیدن این تنوع حوصله‌شون سر نمی‌ره و با علاقه بیشتری یادگیری رو ادامه می‌دن
• منابع آموزشی بیشتر: برای سازهای خارجی یه عالمه منابع آموزشی وجود داره که می‌شه ازشون استفاده کرد. مثلا با سرچ کردن توی یوتیوب می‌شه کلی ویدیو برای یادگرفتن گیتار پیدا کرد. تازه کتاب‌ها و فایل‌های آموزشیشون هم بیشتره
• تعمیرات آسون‌تر: هر جای دنیای که باشین، یه فروشگاه موسیقی پیدا می‌شه که براتون سیم گیتارتون رو عوض کنه یا صدای ساز خارجیتون رو براتون کوک کنه. ولی سازهای ایرانی چنین قابلیتی ندارن و احتمالا مجبورین توی اینترنت دنبال لوازم یدکیشون بگردین. این موضوع خیلی مهمه، چون ممکنه بچه‌ها با بی‌دقتی به سازهاشون آسیب بزنن و شما مجبور به تعمیر اون‌ها بشین

انتخاب نهایی بین ساز ایرانی و خارجی برای کودکان

دیدیم که سازهای ایرانی و خارجی، هر کدوم یه دنیای بزرگ از موسیقی رو به بچه‌ها نشون می‌دن و انتخاب بینشون کاملا به سلیقه شما و بچه‌هاتون بستگی داره. شاید صدای زیبای تار به یه نفر آرامش بده و یکی دیگه شیفته آرامش پیانوی کلاسیک باشه. دست آخر مهم اینه که ببینیم بچه‌هامون از کدومشون لذت می‌برن تا موسیقی رو به‌عنوان یه دوست خوب کنار خودشون داشته باشن؛ پس بهتره که بهشون اجازه بدیم تا خودشون ساز دلخواهشون رو انتخاب کنن. اینجوری شما پدرمادرها هم لذت بیشتری از دیدن شوق‌وذوق اون‌ها می‌برید و حس رضایت بیشتری بهتون دست می‌ده.