به گزارش آسیانیوز ایران ؛ هنگام این گاهنبار از روز اشتاد ایزد تا روز انارام ایزد از ماه مهر (ماه مهر هفتمین ماه تابستان بر طبق گاهنامه ایران باستان می باشد) برابر با ۲۰ تا ۲۵ مهر ماه است. نام این گاهان بار از واژه اوستایی “ایاسریمه” گرفته شده است . یعنی آغاز سرما، و زمان برگزاری آن در زندگی کشاورزی و دامپروری هنگامی است که گله های گوسفند از چراگاه های تابستانی به محل زمستانی خود باز می گردند. در باور سنتی زرتشتیان، گاهنبار ایاسرم گاه هنگامی است که خداوند گیاهان را آفریده است.
این گاهنبار نیز اکنون همانند گاهنبارهای چهره های دیگر و با همان شیوه در خانه و یا تالارهای عمومی برگزار می شود. بطور کلی عنصر دینی این جشن ها خواندن "جشن" (بخوانید Jashan) و نیایش است که موبدان انجام می دهند و حاضرین در جشن (Jashan) دست یکدیگر را می گیرند و همازور (بخوانید Hamazoor) (هم پیمان، هم باور، هم اندیش) می شوند، زیرا:
پیروزی و کامیابی در یگانگی و همازوری است به ویژه در گذشته تحمل در برابر بلایای طبیعی، خشکسالی، سیل، زلزله، طوفان و مانند آن تنها با همازوری و پشتیبانی از یکدیگر شدنی بود. شرکت در مراسم گاهنبار وظیفه دینی برای همه بود؛ هزینه آن را همه داوطلبانه و هر کس به اندازه درآمد و تواناییش می داد ولی همه به یک اندازه در آن "هم بهره" می شدند.
عنصر اجتماعی این جشن ها در این بود که همه زرتشتیان، زن و مرد، پیر و جوان و کودک، فقیر و غنی، ارباب و رعیت، همه یکسان در آن شرکت می کردند و در یک جا گرد می آمدند از یک سفره و از یک غذا می خوردند و این امر باعث همبستگی بیشتر اجتماعی می شد.
علاوه بر این در پایان این مراسم آن چه از خوردنی باقی مانده بود به خانه افراد بینوا و نیازمند فرستاده می شد و این جزئی از "نیکوکاری و دهش" است که در دین زرتشتی ستوده و سفارش شده است.
جشن‌های باستانی ایران همواره نمادهایی از همبستگی اجتماعی، شکرگزاری و احترام به طبیعت بوده‌اند. یکی از این جشن‌ها که با فرارسیدن پاییز برگزار می‌شود، گاهنبار ایاثرم یا جشن میانه پاییز است. این جشن که ریشه‌ای عمیق در فرهنگ ایرانی دارد، یکی از شش گاهنبار اصلی در آیین زرتشتی است. نام گاهنبار ایاثرم از واژه اوستایی «ایاسریمه» گرفته شده و به معنای آغاز سرما است.
گاهنبار و اهمیت آن در آیین زرتشتی
گاهنبارها شش جشن مهم در تقویم زرتشتی هستند که هر یک به یکی از مراحل آفرینش اختصاص دارد. این جشن‌ها که به فصل‌های مختلف سال تقسیم شده‌اند، شامل مراسم شکرگزاری، نیایش و جشن‌های مردمی می‌شوند. در باور زرتشتیان، خداوند جهان را در شش مرحله آفرید و هر مرحله را به یکی از گاهنبارها نسبت داده است.
زمان و نحوه برگزاری گاهنبار ایاثرم
زمان برگزاری گاهنبار ایاثرم از روز اشتاد ایزد تا روز انارام ایزد در ماه مهر (برابر با ۲۰ تا ۲۵ مهر ماه) است. در این دوران، چوپانان گله‌های خود را از چراگاه‌های تابستانی به محل‌های زمستانی بازمی‌گردانند و کشاورزان نیز آماده رویارویی با فصل سرما می‌شوند. زرتشتیان بر این باورند که در این دوره خداوند گیاهان را آفرید و به همین دلیل گاهنبار ایاثرم با شکرگزاری از طبیعت و محصولات آن همراه است.
آیین‌ها و مراسم ویژه گاهنبار ایاثرم
جشن‌های گاهنبار همواره در خانه‌ها، تالارهای عمومی و آتشکده‌ها برگزار می‌شوند. یکی از مهم‌ترین بخش‌های این جشن‌ها، مراسم نیایش و خواندن اوستا توسط موبدان است. موبدان در این مراسم بخش‌هایی از اوستا را تلاوت می‌کنند و شرکت‌کنندگان با همبستگی و دست در دست هم، هم‌پیمان و هم‌باز می‌شوند. در این مراسم، تمام افراد جامعه از یک سفره پذیرایی می‌شوند و به طور نمادین در یک غذای مشترک شریک می‌شوند که این امر نمادی از همبستگی و اتحاد است.
نمادها و عناصر موجود بر سر سفره گاهنبار
سفره گاهنبار یکی از بخش‌های اصلی این جشن‌هاست. هر یک از اشیایی که بر روی این سفره قرار می‌گیرند، نمادی از یکی از عناصر آفرینش و نعمت‌های خداوند است. این نمادها شامل موارد زیر می‌شود:
- مجمر آتش: نماد اردیبهشت یا نگهبان آتش.
- ظروف مسی: به‌عنوان نماد خشتره‌وئیریه یا نگهبان فلزات.
- میوه: به نشانه سپندارمزد و نگهبان زمین و میوه.
- آب: نماد خرداد یا نگهبان آب‌ها.
- مورد و سرو: به‌عنوان نماد امرداد و نشانه زندگی و بی‌مرگی.
اهداف اجتماعی و فرهنگی جشن گاهنبار
گاهنبارها علاوه بر اهمیت دینی، دارای جنبه‌های اجتماعی نیز هستند. در این جشن‌ها، زرتشتیان از تمامی اقشار اجتماعی، از پیر و جوان گرفته تا فقیر و غنی، در کنار هم قرار می‌گیرند و همگی از یک سفره پذیرایی می‌شوند. این همبستگی و حمایت اجتماعی از عناصر کلیدی جشن گاهنبار است. در پایان مراسم نیز آنچه از خوردنی‌ها باقی می‌ماند، به خانه‌های نیازمندان فرستاده می‌شود که این امر در آیین زرتشتی به عنوان «نیکوکاری و دهش» شناخته می‌شود.
بازگشت به سنت‌های کهن ایرانی
برگزاری جشن‌های باستانی همچون گاهنبار ایاثرم در دوره‌های اخیر کمتر مورد توجه قرار گرفته است. با این حال، برگزاری این مراسم‌های سنتی می‌تواند حس همبستگی و شادی را در میان مردم زنده کند. در شرایط کنونی که اغلب افراد درگیر مشکلات روزمره هستند، برگزاری جشن‌های سنتی ایرانی می‌تواند فرصتی باشد تا مردم لحظاتی از دغدغه‌های خود رها شده و به ارزش‌های فرهنگی و معنوی بازگردند.