به گزارش آسیانیوز ایران ؛ اختلال شخصیت خودشیفته (Narcissistic Personality Disorder یا NPD) یکی از انواع اختلالات شخصیتی است که فرد مبتلا به آن به شکل اغراق‌آمیز و تحریف‌شده‌ای خود را مهم‌تر، موفق‌تر و برتر از دیگران می‌بیند. این افراد معمولاً نیاز زیادی به تأیید و توجه دیگران دارند و در عین حال، توانایی کمی در همدلی با دیگران دارند. با وجود ظاهر پر اعتمادبه‌نفس، این افراد اغلب عزت‌نفس شکننده‌ای دارند و نمی‌توانند انتقاد را به‌خوبی بپذیرند.
این اختلال ممکن است بر بسیاری از جنبه‌های زندگی فرد تأثیر بگذارد، از جمله:
- روابط شخصی: افراد مبتلا معمولاً در حفظ روابط صمیمی مشکل دارند.
- محیط کاری و تحصیلی: انتظارات بیش از حد و کمبود همدلی می‌تواند منجر به تعارض شود.
- مسائل عاطفی: این افراد معمولاً با احساس ناامنی، شرمندگی و خشم درونی دست‌وپنجه نرم می‌کنند.
ویژگی‌های شخصیتی افراد خودشیفته
افراد مبتلا به اختلال شخصیت خودشیفته معمولاً به‌عنوان افرادی مغرور، خودمحور و مطالبه‌گر شناخته می‌شوند. آن‌ها به‌شدت به تحسین دیگران وابسته‌اند و از انتقاد بیزارند. برخی از ویژگی‌های بارز این اختلال عبارت‌اند از:
- احساس بزرگ‌منشی بیش از حد: افراد خودشیفته اغلب خود را بسیار مهم‌تر از دیگران می‌دانند.
- نیاز به تحسین مداوم: آن‌ها همیشه به دنبال تأیید و تعریف دیگران هستند.
- عدم تحمل انتقاد: کوچک‌ترین انتقاد می‌تواند به‌شدت آن‌ها را عصبانی یا ناامید کند.
- عدم همدلی: توانایی آن‌ها در درک احساسات و نیازهای دیگران بسیار محدود است.
- تحقیر دیگران: برای بالا بردن خود، دیگران را تحقیر یا کوچک می‌کنند.
- حسادت: به دیگران حسادت می‌کنند و معتقدند دیگران نیز به آن‌ها حسادت دارند.
- رفتارهای تکانشی: ممکن است رفتارهایی مانند قمار یا بی‌مبالاتی جنسی داشته باشند.
انواع خودشیفتگی؛ آشکار و پنهان
خودشیفتگی به دو نوع اصلی تقسیم می‌شود:
- خودشیفتگی آشکار: این افراد معمولاً مغرور، برون‌گرا و مطالبه‌گر هستند.
- خودشیفتگی پنهان: این نوع با عزت‌نفس پایین و رفتارهای خجالتی همراه است، اگرچه همچنان نشانه‌هایی از برتری‌جویی در آن‌ها دیده می‌شود.
علائم اختلال شخصیت خودشیفته
علائم این اختلال می‌تواند در افراد مختلف متفاوت باشد، اما برخی از نشانه‌های رایج عبارت‌اند از:
- اغراق در دستاوردها و توانایی‌های شخصی
- خیال‌پردازی در مورد قدرت، موفقیت و زیبایی
- انتظارات غیرواقعی از دیگران برای رفتار خاص
- عدم تمایل به شناسایی یا درک احساسات دیگران
- تلاش برای تحقیر دیگران به‌منظور برجسته کردن خود
- واکنش‌های شدید به انتقاد، حتی در حد خشم یا عصبانیت
- احساس افسردگی و ناامیدی در مواجهه با شکست
دلایل ایجاد اختلال شخصیت خودشیفته
عوامل مختلفی می‌توانند در بروز این اختلال نقش داشته باشند، از جمله:
- محیط خانوادگی: انتقاد یا تحسین بیش از حد در دوران کودکی می‌تواند به ایجاد این اختلال منجر شود.
- ژنتیک: برخی تحقیقات نشان داده‌اند که وراثت می‌تواند در ایجاد این اختلال مؤثر باشد.
- ویژگی‌های شخصیتی: افراد با خلق‌وخوی خاص ممکن است مستعد ابتلا به این اختلال باشند.
- نوروبیولوژی: مشکلات در ساختارهای مغزی نیز می‌تواند با این اختلال مرتبط باشد.
پیامدها و مشکلات ناشی از اختلال شخصیت خودشیفته
این اختلال می‌تواند به پیامدهای جدی در زندگی فرد منجر شود، از جمله:
- مشکلات در روابط عاطفی و اجتماعی
- افت عملکرد شغلی و تحصیلی
- افسردگی و اضطراب
- سوءمصرف مواد مخدر یا الکل
- افکار خودکشی یا اقدام به آن
تشخیص اختلال شخصیت خودشیفته
تشخیص این اختلال به مصاحبه‌های روان‌شناختی و معیارهای مشخص DSM-5 (راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی) نیاز دارد. این معیارها شامل ویژگی‌هایی مانند:
- خودبزرگ‌بینی و احساس استحقاق
- نیاز به تحسین و تمجید مداوم
- ناتوانی در همدلی
- واکنش‌های منفی به انتقاد
درمان اختلال شخصیت خودشیفته
درمان این اختلال معمولاً بر روی تغییر رفتارها و بهبود روابط متمرکز است.
روان‌درمانی
اصلی‌ترین روش درمان این اختلال، روان‌درمانی است که به موارد زیر کمک می‌کند:
- یادگیری مهارت‌های همدلی و درک دیگران
- مدیریت بهتر احساسات و واکنش‌های رفتاری
- تقویت عزت‌نفس واقعی و سالم
- پذیرش و کنترل انتقاد و شکست
دارودرمانی
اگر این اختلال با افسردگی، اضطراب یا سایر مشکلات روانی همراه باشد، داروهایی مانند داروهای ضدافسردگی و ضداضطراب ممکن است توسط روانپزشک تجویز شوند.
راه‌های برخورد با افراد خودشیفته
ارتباط با افراد مبتلا به NPD می‌تواند دشوار باشد. برای حفظ مرزهای سالم و جلوگیری از مشکلات، می‌توانید:
- مرزهای مشخصی تعیین کنید: به آن‌ها نشان دهید که رفتارهای ناپسند را تحمل نمی‌کنید.
- از درگیری‌های غیرضروری اجتناب کنید: وارد بحث‌های احساسی نشوید که ممکن است به تقابل منجر شود.
- همدلی نشان دهید: زمانی که آن‌ها احساس ناامیدی می‌کنند، سعی کنید همدلی کنید، اما مرزهایتان را حفظ کنید.
- به آن‌ها بازخورد دهید: رفتارهای نامناسب آن‌ها را به شکلی آرام و بدون درگیری نشان دهید.
چگونه می‌توان از ابتلا به این اختلال پیشگیری کرد؟
با وجود اینکه علت دقیق این اختلال مشخص نیست، برخی اقدامات می‌توانند از شدت آن جلوگیری کنند:
- تقویت مهارت‌های ارتباطی و همدلی در کودکان
- ایجاد محیط حمایتی و بدون افراط در تحسین یا انتقاد
- آموزش والدین برای مدیریت رفتارهای کودکان
زندگی با اختلال شخصیت خودشیفته
زندگی با این اختلال چالش‌های زیادی دارد، اما با مراجعه به متخصص روان‌شناسی و روانپزشکی و تغییر رفتارها، امکان بهبود وجود دارد. اگر فرد مبتلا حاضر به پذیرش کمک نباشد، خانواده و دوستان نزدیک باید با آگاهی و صبوری به او کمک کنند.
سلب مسئولیت:
مطالب ارائه‌شده در این نوشته تنها جنبه آموزشی و اطلاعاتی دارند و نباید به‌عنوان جایگزین مشاوره، تشخیص، درمان یا توصیه‌های حرفه‌ای از سوی یک روانشناس یا متخصص سلامت روان در نظر گرفته شوند. نویسنده و منتشرکننده این مطلب هیچگونه مسئولیتی در قبال استفاده از اطلاعات ارائه‌شده و پیامدهای احتمالی آن بر عهده نمی‌گیرند. برای مشکلات و نیازهای خاص، حتماً با یک متخصص دارای صلاحیت مشورت کنید.