رفع تحریم‌ها در ازای دو اقدام

آسیانیوز ایران؛ سرویس سیاسی:

روزنامه فایننشال تایمز، این اقدام را نشانه تغییر آرام در تفکر تهران، در سالی که به عنوان دشوارترین سال از زمان جنگ ایران و عراق تاکنون لقب گرفته، دانسته و نوشته است که مقام‌های ایرانی امیدوارند تا بتوانند با اجتناب از رویارویی با دولت دونالد ترامپ، توافق تازه‌ای را رقم بزنند.

این روزنامه به نقل از تحلیلگران نوشته است که ایران نمی‌تواند وارد رویارویی با دونالد ترامپ شود، چرا که خطر درگیری نظامی بیشتر با اسرائیل و حتی ایالات متحده، ایران را تهدید می‌کند.

ولی نصر، استاد دانشکده مطالعات بین‌المللی پیشرفته جانز هاپکینز به فایننشال تایمز گفت: «سال بسیار حساسی است، عمدتاً به این دلیل که شرایط استراتژیک ایران به شدت تغییر کرده است. ایران راه مهار اسرائیل از دست داده است...دست پایین‌تر را هم در مقابل اروپایی‌ها و آمریکایی‌ها دارد.»

انتظار می‌رود، آقای ترامپ که در نخستین دوره ریاست جمهوری خود توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ را که تهران با قدرت‌های جهانی امضا کرده بود، کنار گذاشت و تحریم‌ها را در قالب کارزار «فشار حداکثری» تشدید کرد، به اعمال سیاست‌های تندروانه قبلی خود رجوع کند.

فایننشال تایمز احتمال داده که آقای ترامپ در دوره تازه ریاست جمهوری خود مایل به چانه‌زنی باشد چرا که استیو ویتکاف، نماینده ویژه خود را در امور خاورمیانه، مامور بررسی امکان توافق دیپلماتیک با ایران کرده است و هفته گذشته نیز به صراحت گفت: «واقعاً خوب می‌شود که [تنش‌ها بر سر برنامه هسته‌ای ایران] حل شود.»

دیپلمات‌های غربی به این روزنامه گفته‌اند که دولت مسعود پزشکیان، رئیس‌ جمهوری ایران هفته‌هاست که تمایل بیشتری به حصول توافق از طریق مذاکره برای تسکین فشار اقتصادی داخلی و اجتناب از رویارویی نظامی با آمریکا و اسرائیل به دلیل تضعیف موقعیت کشور، نشان داده است.

آنها همچنین هشدار داده‌اند که در صورت شکست این مذاکرات، ایران در مسیر برخورد با غرب قرار می‌گیرد.

اما قدرت‌های اروپایی که با کارزار فشار حداکثری ترامپ در دوره اول ریاست‌ جمهوری او مخالفت بودند، این روزها از رفتار ایران، به ویژه در زمینه گسترش فعالیت‌های هسته‌ای، فروش تسلیحات به روسیه و هدف قرار دادن شهروندان غربی، عصبانی‌‌اند.

در شرایطی که ایران در حال غنی‌سازی اورانیوم در سطح درجه تسلیحاتی است و از هر زمان دیگری به کسب ظرفیت تولید بمب هسته‌ای نزدیک شده، محدودیت‌های وضع شده بر فعالیت‌های هسته‌ای ایران در قالب توافق ۲۰۱۵، اکتبر آینده لغو می‌‌شود.با نزدیک شدن به این تاریخ، خطری که ایران را تهدید می‌کند، اقدام قدرت‌های غربی در فعال‌سازی مکانیسم ماشه است که در صورت عدم کسب توافقی تازه، منجر به اعمال مجدد تحریم‌های سازمان ملل و انزوای بین‌المللی بیشتر ایران می‌شود.

در داخل ایران، اصلاح‌طلبان بحث‌های عمومی را برای تحت فشار قرار دادن رهبران ایران و فرماندهان سپاه پاسداران برای موافقت با مذاکره، آغاز کرده‌اند، با این استدلال که این ممکن است آخرین فرصت رژیم برای جلوگیری از بحران باشد. یکی از مقامات به فایننشال تایمز گفت: «در حالی که در برابر فشارهای آمریکا مقاومت می‌کنیم، تمایل به مذاکره را نیز نشان خواهیم داد.» او افزود: «حتی اگر در نهایت توافقی هم حاصل نشود، ایران در تلاش است تا اقداماتی را که ممکن است واشنگتن را تحریک کند، به حداقل برساند.»

این مقام اذعان کرده که حملات اسرائیل به ایران و به اصطلاح «محور مقاومت»، گروه‌های شبه‌نظامی مورد حمایت تهران، از جمله حزب‌الله و حماس، رهبران ایران را وادار کرده است که درک خود از قدرت این کشور را در خاورمیانه مورد ارزیابی دوباره قرار دهند.او در عین حال، خاطرنشان کرد: «تهران ابزارهای "تغییر میدان نبرد" را حفظ می‌کند ... جمهوری اسلامی ضربه‌هایی خورده است، اما هیچ چرخش استراتژیکی در سیاست‌های داخلی و خارجی خود نخواهد داشت.»

ولی نصر نیز در ادامه گفتگوی خود با این روزنامه گفت: «رهبران ایران تخمین می‌زنند که اگر ترامپ مسیر دیپلماتیک را دنبال نکند، محدودیت‌هایی برای او وجود دارد، به طوری که خطرات یک درگیری نظامی که ابعاد آن خارج از کنترل ایالات متحده باشد، بسیار زیاد است.»

زمانی که دونالد ترامپ در نخستین دوره ریاست جمهوری خود استراتژی «فشار حداکثری» را علیه ایران اجرا کرد، نیروهای نیابتی ایران حملاتی خرابکارانه را به نفتکش‌ها در خلیج فارس و زیرساخت‌های نفتی عربستان سعودی ترتیب دادند.اما ترامپ که همواره نشان می‌داد که از اقدام نظامی اجتناب می‌کند، رویِ غیرقابل پیش‌بینی خود را نشان داد و در سال ۲۰۲۰ دستور حذف ژنرال قاسم سلیمانی، فرمانده نیروی قدس سپاه ایران را صادر کرد و برای مدت کوتاهی دو کشور را تا آستانه جنگ پیش برد. فایننشال تایمز به نقل از برخی کارشناسان نوشته است که تضعیف گروه‌های نیابتی ایران می‌تواند منجر به افزایش تمایل تهران برای دستیابی به توافق با آقای ترامپ شود.

صنم وکیل، معاون مدیر برنامه خاورمیانه و شمال آفریقا در اندیشکده بریتانیاییِ «چتم هاوس» هم به این روزنامه گفت که تهران برای جلوگیری از اعمال «فشار حداکثری» بیشتر توسط ایالات متحده و رهایی از تهدید حملات بیشتر اسرائیل، باید هر چه سریع‌تر آقای ترامپ را به کسب یک توافق ترغیب کند. صنم وکیل یادآور شد که ایران در خطر دور سوم حملات اسرائیل قرار دارد و در چنین شرایطی بقای رژیم چه از نظر مشکلات اقتصادی و چه از نظر ناتوانی آن برای بازسازی خود و کسب مجدد مشروعیت در خطر است، لذا رژیم چاره‌ای جز ارائه امتیاز بیشتر به آمریکا ندارد. 

اکونومیست نیز  یادآور شد که ایران پس از خروج آمریکا در برجام که طی دوره نخست ریاست جمهوری دونالد ترامپ رقم خورد، ظرفیت و سطح غنی‌سازی اورانیوم را افزایش داده و اینک می‌تواند اورانیوم مورد نیاز برای ساخت پنج بمب اتمی را طی حدود یک هفته غنی کند. به نوشته اکونومیست، ایران برای ساخت کلاهک انفجاریِ بمب نیز بین ۱۲ تا ۱۸ ماه زمان نیاز دارد.

پس از این مقدمه، نشریه بریتانیایی این سوال را مطرح کرده است که در مواجهه با این توان هسته‌ای چه باید کرد؟

اما چرا آمریکا با این اقدام مساله هسته‌ای ایران را یکبار برای همیشه حل نمی‌کند؟

در پاسخ به این سوال، نشریه بریتانیایی نوشت: «حمله بسیار خطرناک خواهد بود: می‌تواند منطقه‌ خاورمیانه را بهم بریزد و آمریکا را سال‌ها درگیر آرام کردن آن کند. حتی یک کارزار بمباران مداوم (تاسیسات هسته ای ایران) توسط آمریکا نمی‌تواند دانش هسته‌ای ایران را از بین ببرد. اما در این میان فرصتی برای دیپلماسی وجود دارد که به نظر می‌رسد آقای ترامپ مشتاق آن است.»اکونومیست با اشاره به این که دونالد ترامپ قصد دارد با احیای سیاست «فشار حداکثری» علیه ایران و سخت‌گیری علیه قاچاق نفت این کشور، رهبران جمهوری اسلامی را به تن دادن به راهکار دیپلماسی وادار کند، نوشت که همزمان بریتانیا، فرانسه و آلمان نیز می‌توانند اعمال مجدد تحریم‌های سازمان ملل را علیه ایران از طریق فعال‌سازی مکانیسم ماشه کلید بزنند، اقدامی که فشار را بر تهران افزایش می‌دهد.

نشریه بریتانیایی یادآور شد: «اگر قرار است رویکرد سخت‌گیرانه‌تر آقای ترامپ به ثمر برسد، باید هدفی منسجم داشته باشد. برخی از تندروها مایلند از فشار اقتصادی برای سرنگونی رژیم ایران استفاده کنند. این قابل درک است که حکومت ایران یک حکومت دینی در حال زوال است که بسیاری از مردم آن از آن متنفرند و در عین حال با یک بحران جانشینی نیز رو به رو است. اما اگر به گوشه‌ رینگ برده شود، ممکن است از میدان مبارزه بیرون بپرد. اما در حال حاضر، رهبران ایران تصمیم نگرفته‌اند که آخرین حکم را برای ساخت بمب صادر کنند. پس هدف آقای ترامپ باید حفظ وضع موجود باشد.» اکونومیست پیش‌بینی کرده که دونالد ترامپ همزمان با افزایش فشارها بر تهران، توافقی را پیشنهاد می‌کند که «شامل رفع تحریم‌ها و حمایت از عادی‌سازی مداوم روابط با عربستان سعودی است، مشروط بر این که رژیم ایران دو اقدام عملی را انجام دهد.»  نشریه بریتانیایی اقدام اول را محدود کردن جدی برنامه هسته‌ای ایران و اقدام دوم را این دانسته که ایران برای همیشه از فعالیت‌های منطقه‌ای مشکل‌زا دست بردارد و به حمایت نظامی از حماس، حزب‌الله و حوثی‌های یمن پایان دهد. اکونومیست برآورد کرده که چنین توافقی مطلوب دو طرف باشد چرا که هر طرف را ملزم می‌کند تا امتیازات بیشتری نسبت به برجام به دست آورند.