آسیانیوز ایران؛ سرویس فرهنگی هنری:
انیمیشن کوتاه «در سایه سرو» ساخته شیرین سوهانی و حسین ملایمی، با روایتی انسانی و هنرمندانه، سومین اسکار ایران را به ارمغان آورد و تحسین جهانیان را برانگیخت. این اثر ۲۰ دقیقه‌ای که در بخش بهترین انیمیشن کوتاه اسکار 2025 برنده شد، داستان تلخ و شیرین رابطه یک پدر و دختر را در پس‌زمینه‌ای از جنگ و تروما روایت می‌کند. با ترکیبی از تصاویر نمادین، موسیقی تأثیرگذار و روایتی عمیق، «در سایه سرو» نه تنها جایزه اسکار را از آن خود کرد، بلکه امیدها به سینمای ایران را در عرصه بین‌المللی زنده نگه داشت. نهنگی عظیم به گِل می‌نشیند. در ساحلی در جنوب ایران، زیر آفتاب سوزان. پدر و دختری جنگ‌دیده و رنجِ جنگ کشیده یک روز از زندگی‌شان را به نجات نهنگ اختصاص می‌دهند. دختر، عاقل و پرشفقت است و به شکل رخشانی دل‌رحیم و خردمند. پدر، خسته، اندوهگین، دردمند و به‌غایت رنجور و زخم‌‌خورده. زخم‌ها روی بدنش نیست، از درون ویرانش کرده؛ زخم جنگ ایران و عراق، زخم کشته‌شدن همسر در جنگ، زخم خشونت مقدس‌شده چیزی که بعد از هشت‌سال تمام شده ولی جراحت‌هایش در وجود انسان‌ها تا عمیق‌ترین نقطه‌ها حک شده.
پدرِ شیرین سوهانی، یکی از سازندگان این انیمیشن، کهنه‌سرباز جنگی‌ست؛ رزمنده‌ای که در جنگ ایران و عراق یک چشم را از دست داده، ترکِش در جمجمه‌اش باقی مانده و گاهی ناگهان رفتارهای عجیب و خشونت‌آمیزی نشان می‌دهد. شیرین، همان‌که مجسمه اسکار را در دست گرفت، در تمام زندگی با پدری سرکرده که پس از بازگشت از جنگ به انسانی کاملاً متفاوت تبدیل شده بود. نهنگِ به گِل‌نشسته، دردهای نادیدنی همان پدری‌ست که هر صدا و حرکت و تصویر و اتفاقی، خاطره‌‌ای از حمله عراقی‌ها، موشک، هواپیمای جنگی و انفجار را به جانش می‌ریزد و اضطراب و خشم، آشفته‌اش می‌کند؛ پدری درگیر با «اضطراب پس از سانحه» ( پی‌تی‌اس‌دی) و دست‌وپازنان در زخم‌های باقیمانده درونی از جنگ.
پدر که باید سَروی باشد، پایدار و مستحکم، سایه‌ای داشته باشد بلند و دلگرم‌کننده، باید نماد زندگی و آزادگی و استقامت باشد، شکننده و مضطرب و منزوی و آسیب‌پذیر است. به گِل نشسته و نومید و مأیوس است. گذشته تاریک و خاطرات سرکوب‌شده، خفه‌اش می‌کند و فرسوده به لبه زندگی رسیده. و دختر که تمام این سال‌ها کوشش کرده سایه سَرو زندگی‌اش را حفظ کند، نومید و ناتوان است؛ یا باید برود یا بماند و این نهنگ به گِل نشسته زیر آفتاب کُشنده را نجات دهد. انیمیشن کوتاه ایرانی که اسکار گرفت، درباره دردهای نادیده‌گرفته شده و سلطه پیداکرده و درمان نشده ما ایرانی‌هاست. از زندگی شخصی سازندگانش برآمده ولی تک‌تک ما در آن خود را می‌یابیم؛ ماییم و نهنگ‌های به گِل نشسته، ماییم و پدرهای فرسوده و پشیمان، ماییم و دختران در تلاش برای آزادکردن و آزادشدن، ماییم و زخم‌های درونی درمان‌نشده جمعی که دارد خفه‌مان می‌کند، ماییم که باید بیل به دست بگیریم و کنار نهنگ‌های به گل نشسته راه باز کنیم تا آبی روان شود، ماییم که باید نهنگ را به اقیانوس برگردانیم، ماییم که باید بجنگیم، بمانیم، بگیریم، بخواهیم و بایستیم.
عوامل اصلی انیمیشن در سایه سرو
کارگردانی و تهیه‌کنندگی انیمیشن کوتاه ایرانی که محصول کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان است، بر عهده حسین ملایمی و شیرین سوهانی بوده است. شیرین سوهانی (زاده ۱۳۶۵، تهران) و حسین ملایمی (زاده ۱۳۶۱، شیراز)، کارگردانان انیمیشن و طراحان ایرانی، با ساخت انیمیشن کوتاه «در سایه سرو» موفق به کسب جایزه اسکار شدند. این زوج هنرمند هر دو دانش‌آموخته دانشگاه هنر تهران هستند و با همکاری خلاقانه‌شان، سینمای ایران را در عرصه بین‌المللی درخشاندند.
نقد و بررسی انیمیشن در سایه سرو
این انیمیشن کوتاه ۲۰ دقیقه‌ای، روایتگر داستانی تلخ و شیرین از ترس، تنهایی و امید است که به خاطر سبک بصری تاثیرگذارش علاوه بر کسب جایگاه ویژه در سینمای ایران، تحسین بزرگان انیمیشن را برانگیخت. با استفاده از تصاویر نمادین، موسیقی تأثیرگذار و روایتی انسانی، این فیلم موفق شد در یکی از بدترین سال‌های سینمایی، بارقه‌ای از امید و لطافت را به نمایش بگذارد. اسکار «در سایه سرو» نه تنها افتخاری برای سینمای ایران است، بلکه نشان‌دهنده توانایی هنرمندان ایرانی در خلق آثاری جهانی و تأثیرگذار است. این فیلم همچنین نمادی از سادگی و در عین حال خوب بودن را در جشنواره و در مقابل فیلم‌های پرزرق و برق اسکار نمایش داد.
«در سایه سرو» داستان یک ناخدای بازنشسته است که پس از جنگ دچار اختلال استرس پس از حادثه (PTSD) شده و همراه با دخترش در خانه‌ای قدیمی و دورافتاده کنار خلیج فارس زندگی می‌کندو این دو کاراکتر در کنار دوری از دیگران، با چالش‌های زندگی دست و پنجه نرم می‌کنند، اما در میان این روزمرگی‌های تلخ، روزنه‌ای از امید برای آنها به وجود می‌آید.
یکی از برجسته‌ترین نقاط قوت «در سایه سرو»، استفاده هوشمندانه از فضای بصری ساده در کنار موسیقی احساسی و دراماتیک است که احساس متفاوتی از درد، تنهایی، ترس و نجات را منتقل می‌کند. تصاویر نه تنها از نظر زیبا شناسی جذاب هستند بلکه مخاطب را تا پایان درگیر می‌کند. در عین حال رابطه عمیق میان ناخدا و دخترش به خوبی پرداخته شده و توانسته است با ترکیب لحظات تلخ و شیرین روایتی تاثیر گذار خلق کند.«در سایه سرو» نشان داد حتی با بودجه محدود می‌شود اثری فراموش نشدنی و قابل احترام ساخت که می‌تواند مخاطبان سراسر جهان را تحت تاثیر قرار دهد. این موفقیت نام «در سایه سرو» و کارگردانانش را در کنار «فروشنده» و «جدایی نادر از سیمین» اصغر فرهادی قرار داد. بدون شک این اولین قدم برای ایران در سینمای انیمیشن دنیا خواهد بود.