آسیانیوز ایران؛ سرویس اقتصادی:
بر اساس ابلاغ بخشنامه محسنی اژه‌ای رئیس قوه قضائیه، نرخ دیه کامل در سال ۱۴۰۴ برای ماه‌های غیرحرام ۱۶ میلیارد ریال (۱ میلیارد و ۶۰۰ میلیون تومان) و در ماه‌های حرام، با افزایش یک‌سوم، ۲۱ میلیارد و ۳۳۰ میلیون ریال (۲ میلیارد و ۱۳۳ میلیون تومان) تعیین شد.این نرخ مطابق ماده ۵۴۹ قانون مجازات اسلامی به تمامی واحدهای قضایی و دادسراهای کشور ابلاغ شده است. نرخ دیه بر اساس ارزش ۱۰۰ شتر سالم، ۲۰۰ گاو یا ۱۰۰۰ گوسفند محاسبه شده و مبنای پرداخت خسارات جانی در جرایم و تصادفات خواهد بود. همچنین، با افزایش نرخ دیه، حق بیمه شخص ثالث نیز افزایش خواهد یافت.
جزئیات دیه ۱۴۰۴
نرخ دیه سال ۱۴۰۴ در حالی اعلام شد که نسبت به سال گذشته 33 درصد افزایش داشت. در سال‌های 1402 و 1403 نیز، نرخ دیه اعلام شده نسبت به سال قبل خود 33% بیشتر بود. با توجه به اینکه دیه بانوان محترم در قانون اساسی، که برگرفته از قوانین اسلام است، دیه بانوان 50% دیه آقایان در نظر گرفته می‌شود.
حالات مختلف مبلغ دیه 1404 در جدول زیر قابل مشاهده است:
|
نوع دیه
|
مبلغ دیه ۱۴۰۴
|
|
دیه مرد در ماه‌های عادی
|
۱.۶ میلیارد تومان
|
|
دیه زن در ماه‌های عادی
|
۸۰۰ میلیون تومان
|
|
دیه مرد در ماه‌های حرام
|
۲.۱۳ میلیارد تومان
|
|
دیه زن در ماه‌های حرام
|
۱.۰۶۶ میلیارد تومان
|
در دین اسلام، ماه‌های محرم، رجب، ذی‌القعده و ذی‌الحجه به عنوان ماه حرام در نظر گرفته می‌شوند. به همین علت یک سوم به نرخ دیه در این ماه‌ها اضافه می‌شود.
افزایش دیه در ماه حرام؛ تنها برای حوادث منجر به فوت
برخلاف تصور عموم، افزایش دیه در ماه‌های حرام فقط برای موارد منجر به فوت اعمال می‌شود. در صورتی که فردی در ماه‌های حرام، بر اثر دعوا، تصادف، قصور پزشکی یا چنین مواردی آسیب جسمی ببیند، دیه ایشان به صورت عادی محاسبه می‌شود. به عنوان مثال دیه شکستن بیمه قابل اصلاح 10% است. با اینکه دیه در ماه‌های حرام سال 1404 ۲ میلیارد و ۱۳۳ میلیون تومان است، اما این 10% بر اساس دیه پایه محاسبه می‌شود و 160 میلیون تومان به فرد آسیب دیده تعلق می‌گیرد.
| ماه‌های حرام در سال ۱۴۰۴ |
| ذی‌العقده |
از ۹ اردیبهشت تا ۶ خرداد ماه |
| ذی‌الحجه |
از ۷ خرداد تا ۵ تیر ماه |
| محرم |
از ۶ تیر تا ۳ مرداد ماه |
| رجب |
از ۱ دی تا ۳۰ دی ماه |
| بر اساس قانون مجازات اسلامی، دیه در ماه‌های حرام به شرط فوت اشخاص در این ماه‌ها به میزان یک سوم افزایش می‌یابد. |
لازم است بدانید که نرخ دیه در هر سال با توجه به درصد تورم اعلام شده توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی و نظر کارشناسان تعیین می‌شود و در اختیار قوه قضائیه قرار می‌گیرد. در نهایت با موافقت قوه قضائیه نرخ دیه به اطلاع تمامی سازمان‌ها، ارگان‌ها و عموم مردم می‌رسد.
مبلغ دیه بر چه مبنایی تعیین می شود؟
طبق مبانی شرعی و فقهی اسلام، که اساس قانون‌گذاری در کشور ایران است، دیه، یک مجازات مالی، برای جرایم غیرعمد تعریف شده است. در فقه، مبنای محاسبه دیه قیمت 100 راس شتر یا معادل آن است. قوه قضاییه به عنوان یک منبع مرجع، هر سال قانون و مبلغ دیه را مورد بازبینی قرار می‌دهد. اما با توجه به افزایش نرخ تورم، در سال‌های اخیر دیه پایین‌تر از این مبلغ با اختلاف نسبت به این قانون اساسی محاسبه می‌شود.
برابری دیه زن و مرد در تصادفات رانندگی
بر اساس مصوبه‌ای که در سال 1401 به تمامی مراجع قضایی و سازمان‌های ذی‌ربط ابلاغ شد، دیه زنان و مردان در تصادفات رانندگی برابر و معادل دیه کامل انسان در سال جاری اعلام شد. در نتیجه، اگر بانوان و آقایان بر اثر سوانح رانندگی جان خود را از دست دهند، مبلغی معادل ۱ میلیارد و ۶۰۰ میلیون تومان در ماه‌های غیر حرام به بازماندگان ایشان تعلق می‌گیرد. در ماه‌های حرام این مبلغ به ۲ میلیارد و ۱۳۳ میلیون تومان برای افزایش پیدا می‌کند.
تفاوت دیه برای مسلمان و غیر مسلمان
در ماده 550 قانون مجازات اسلامی به صراحت ذکر شده است که دیه مسلمان و غیرمسلمان یکسان است. اگر مسلمانی به غیر مسلمان آسیبی وارد کند، باید دیه را به صورت کامل پرداخت کند. برعکس این موضوع هم صادق است. اما این ماده دارای یک تبصره ویژه برای مجازات آسیب وارده از سوی غیرمسلمان به غیرمسلمان است. در تبصره ماده 550 ذکر شده است که در این شرایط مجازات بر اساس قوانین دین این افراد (در صورتی که دین یکسانی داشته باشند.) تعیین می‌شود.
آیا امکان دارد دیه بیش از مبلغ اعلام شده از سوی قوه قضائیه باشد؟
برای برخی آسیب‌های جسمی بزرگ و جبران‌ناپذیر، مبلغی بیش از دیه انسان کامل برای فرد آسیب دیده در نظر گرفته می‌شود. برای مثال اگر شخصی در تصادف یک چشم و هر دو پای خود را از دست دهد، فرد آسیب دیده برای آسیب وارده به چشم، 50% دیه و برای هر دو پا 50% دیه دریافت می‌کند که در مجموع به 150% می‌رسد. در واقع اگر شخصی در سال 1404 دچار چنین مشکلی شود، 2 میلیارد و 400 میلیون تومان دیه به ایشان تعلق می‌گیرد.
اهمیت نرخ دیه در تعیین حق بیمه پایه شخص ثالث
نرخ دیه یکی از عوامل مهم و تاثیرگذار در تعیین میزان پوشش‌های مالی و جانی بیمه‌نامه شخص ثالث است. در واقع بیمه مرکزی با توجه به نرخ دیه اعلام شده توسط قوه قضائیه به صورت سالیانه حق بیمه شخص ثالث را تعیین می‌کند. علاوه بر نرخ دیه عوامل زیر نیز در تعیین حق بیمه پایه شخص ثالث تاثیرگذار هستند:
- نرخ دیه
- نوع و کاربری خودرو
- تعداد سیلندر وسیله نقلیه
تاثیر نرخ دیه در پوشش‌های جانی بیمه شخص ثالث
پوشش جانی بیمه شخص ثالث وظیفه جبران خسارات جانی وارد شده به اشخاص ثالث و راننده مقصر را به عهده دارد. میزان این پوشش‌ها با توجه به نرخ دیه تعیین می‌شود. دیه مجازاتی است که در تصادفات رانندگی و قتل‌های غیرعمد از سوی قانون تعیین شده‌است و راننده مقصر موظف به پرداخت آن است. به همین دلیل صندوق خسارات بدنی و مراجع قانونی تهیه بیمه شخص ثالث را برای تمامی دارندگان وسایل نقلیه زمینی اجباری کرده‌اند.
مراحل قانونی دریافت دیه چیست؟
بسته به نوع حادثه، نحوه دریافت دیه نیز متفاوت است. به عنوان مثال اگر شخصی در تصادف آسیب ببیند، باید دیه خود را از شرکت بیمه شخص ثالث فرد مقابل دریافت کند. اگر این شخص بیمه نداشته باشد، با ثبت شکایت از سوی فرد آسیب‌دیده، صندوق تامین خسارت این مبلغ را پرداخت می‌کند. اما در مواردی مثل قصور پزشکی یا ضرب و جرح، بیمه‌گزار باید جهت دریافت غرامت مستقیما به مراجع قضایی مراجعه و از فرد خاطی ثبت شکایت کند. در چنین شرایطی، پزشکی قانونی میزان آسیب وارده را بررسی و به دادگاه ارسال می‌کند. قاضی پرونده با توجه به قوانین مربوط به ارش و دیه، مبلغ آن را محاسبه می‌کند.