قاچاق هنر، ارمغان گسترش تکنولوژی
گسترش تکنولوژی علیرغم مزایا و بهره های فراوانی که برای جهان داشته است معضلاتی را نیز در حوزه های مختلف با خود به ارمغان آورده است.
قاچاق فیلم به یک معضل جدی در سال های اخیر تبدیل شده است. همزمان با رونق سینما به ویژه در یکی دو دهه اخیر، بسیاری از فیلم‌های موفق سینما پیش از اکران عمومی در دسترس عموم قرار گرفت و برخی نیز همزمان با اکران و برخی نیز پیش از توزیع رسمی در شبکه‌های نمایش خانگی، با بلای قاچاق روبه‌رو شدند.
بسیاری از فیلم‌ها در کسری از ثانیه بارها و بارها دانلود می‌شدند و این ضربه سنگینی به سازندگان فیلم وارد می کرد. حالا با وجود فضای مجازی و شبکه‌های تلگرامی این اتفاق رنگ و بوی دیگری گرفته است و قاچاقچیان در مدت‌زمانی اندک نسخه‌های قاچاق شده فیلم را در فضاهای مجازی نشر می‌دهند یا حتی با قیمت‌هایی اندک به فروش می‌گذارند.
این درحالی است که به‌دلیل گسترش شبکه‌های مجازی، پلیس فتا و وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات به‌راحتی می‌توانند در این زمینه ورود داشته باشند و جلوی متخلفان را بگیرند.
موضوع استفاده از کپی های غیرقانونی فیلم و سایر محصولات فرهنگی و هنری در همه جوامع و کشورهای دنیا کم و بیش وجود دارد. حتی در کشورهای اروپایی و امریکای شمالی نیز از آن به عنوان یک مساله جدی زیان آور یاد می کنند و مبارزه با این پدیده را به انحای مختلف در دستور کار قرار داده اند.
مخصوصا قرنطینه خانگی در روزهای همه‌گیری کرونا، آمار دانلودغیرقانونی فیلم را در جهان به طور چشمگیری افزایش داده است.
هرچند ما ادعای فرهنگ و تمدنی غنی داریم و جامعه مان را بسیار اخلاقی، راعی مبانی و آداب دینی و اجتماعی و دارای تمدنی کهن و بالنده می دانیم ولی متاسفانه از نظر رعایت قوانین و ضوابط کپی رایت، استفاده از کپی های غیرمجاز اموال و دارایی های فرهنگی و هنری تقریباً اتفاقی همگانی و فراگیر است. با کمال تاسف استفاده از کپی های غیرمجاز محصولات فرهنگی و هنری نه تنها جرم و جنایت به حساب نمی آید، بلکه از نظر اخلاقی قبیح هم نیست و اکثریت قریب به اتفاق استفاده کنندگان نمی دانند که مرتکب دزدی شده اند.
عدم احترام به حقوق مادی و معنوی خالقان اثر، ریشه در عدم آموزش و ترویج فرهنگ همگانی در کشور دارد. شاید لازم بوده در مدارس و موسسات آموزشی کشور این درس اخلاقی به عنوان یک مبحث آموزشی تدریس شود همانند بسیاری از مباحث اخلاقی و اجتماعی که از کودکی فرا می گیریم. شاید در آن سال ها که ما در مدارس به تحصیل مشغول بودیم هنوز کپی رایت و شبکه های مجازی و نمایش آنلاین و متعاقبا فروش غیر قانونی فیلم ها مانند امروز رایج نبوده، اما امروز که این پدیده با گسترش شبکه های مجازی و تکنولوژی آنلاین به یک معضل اجتماعی در کشور تبدیل شده باید یک برنامه جدی و فرهنگ سازی عمومی برای حل این مسئله در نظر گرفته شود.
در شرایط فعلی بویژه با شیوع ویروس کرونا و گسترش قرنطینه خانگی بحث اکران آنلاین فیلم ها بیشتر از هر زمان دیگری به یک بحث داغ تبدیل شده ولی اکران آنلاین بیش از هر چیز به یک فرهنگ سازی و آموزش همگانی نیاز دارد. نباید حقوق خالقان یک اثر با وجود زحمات و هزینه های فراوانی که صرف خلق یک اثر می کنند پایمال شود. انتظار می رود متولیان امر نظارت و دستگاههای قضایی کشور نگاه جدی تری به این موضوع داشته و جلوی تخلفاتی که به همه گیری یک معضل اجتماعی دامن می زند را بگیرند.
امید که مسئولین کشور همانطور که به معضل قاچاق در اقتصاد نگاه جدی دارند، معضل قاچاق در هنر را نیز به عنوان یک آسیب اجتماعی در دستور کار مقابله جدی قرار دهند چرا که این معضل، حقوق هنرمند رانشانه گرفته و علاوه بر ضربه های اقتصادی، دامن جامعه هنر دوست کشور ما را نیز لکه دار میکند.
مهدی کریمی تفرشی؛ تهیه کننده سینما و عضو هیات مدیره جامعه تهیه کنندگان سینمای ایران