بازنشستگان خواستار رعایت عدالت در تنظیم مقررات و معادلات متناسب‌سازی دور دوم هستند و می‌گویند: علاوه بر اجرای دور دوم متناسب سازی، در افزایش مستمری ۱۴۰۰ باید همه مختصات و عقب ماندگی‌های مزدی بازنشستگان در نظر گرفته شود.
اگر قرار باشد همه افزایش مستمری‌ها به افزایش ۳۹ درصدی پایه مستمری محدود شود، دریافتی بازنشستگان کارگری در سال جدید بیش از ۷۰۰ یا ۸۰۰ هزار تومان افزایش نخواهد یافت درحالیکه هزینه‌های زندگی در طول سال ۹۹ لااقل یک میلیون و ۹۵۰ هزار تومان زیاد شده است.
دور اول متناسب‌سازی حقوق بازنشستگان تامین اجتماعی در مردادماه با ۱۷ هزار میلیارد تومان اعتبار داخلی سازمان اجرا شد هرچند این بودجه از محل پرداخت ۳۲ هزار میلیارد تومانی بدهی دولت به سازمان تامین اعتبار شده بود. سه ماه بعد از اجرای متناسب‌سازی در تامین اجتماعی، دولت ۱۷ هزار میلیارد تومان از خزانه ملی به صندوق‌های کشوری و لشگری اختصاص داد تا همسان‌سازی حقوق بازنشستگان این صندوق‌ها با فرمول ۹۰ درصدی به اجرا درآید. در این فرمول، دریافتی هر بازنشسته به پایه ۹۰ درصد حقوق شاغل همتراز رسید.
حالا قرار است دور دوم متناسب‌سازی برای بازنشستگان تامین اجتماعی به اجرا دربیاید. وعده‌ها حاکی از شروع اجرا در همین فروردین ماه است و در آخرین روز مالی سال ۹۹، مبلغ یک میلیون و ۲۰۰ هزار تومان علی الحسابِ اجرای دور دوم متناسب‌سازی، به حساب هر بازنشسته واریز شده است.
با این حال بازنشستگان همچنان نگران ضوابط و فرمول‌های اجرایی دور دوم متناسب‌سازی هستند. آیا بازهم قرار است کاستی‌ها و معایب دور اول تکرار شود؟
معایب ناامید کننده‌ی دور اول
جمعی از بازنشستگان کارگری در این رابطه با اشاره به لزوم رعایت عدالت و به رسمیت شناختن حق مشارکت ذینفعان، می‌گویند: سال ۹۹ سازمان تامین اجتماعی نتوانست همسان‌سازی واقعی را مشابه صندوق‌های کشوری و لشگری به اجرا دربیاورد و برای اینکه نارضایتی بازنشستگان کارگری بیش از اندازه گسترده نشود، همسان‌سازی را به متناسب‌سازی بدل کردند و با فرمول‌هایی که نواقص بسیار داشت، تا حدودی به دریافتی بازنشستگان افزودند؛ این در حالیست که فرمول‌های اجرایی، کاستی‌های بسیار داشت؛ ماه‌ها بازنشستگان سخت و زیان‌آور برای اصلاحات فرمول‌ها و لحاظ شدن سابقه کار سخت در آن، دوندگی کردند تا توانستند برای سالهای سابقه استحقاقی خود، از فرمول «سی/سی ام» بهره‌مند شوند. از کارافتادگان و مستمری بگیران زیر سی سال سابقه نیز از اضافات متناسب‌سازی رضایت نداشتند. مستمری‌بگیرانِ سایر سطوح نیز معتقد بودند حق و حقوق آن‌ها رعایت نشده و آن چنان که باید به مستمری آن‌ها افزوده نشده است.
آن‌ها ادامه دادند: با این اوصاف انتظار داریم کاستی‌ها و نواقص، در متناسب‌سازی دور دوم تکرار نشود. هنوز هیچ اطلاع‌رسانی واضح و مشخصی در ارتباط با چند و چون ونحوه اجرای متناسب‌سازی دور دوم انجام نشده است. فقط مدام گفته‌اند از ابتدای سال جدید، متناسب‌سازی اجرایی خواهد شد اما ما توقع داریم در ارتباط با فرمول‌ها و نقشه راهِ متناسب‌سازی روشنگری کنند تا بدانیم به دریافتی هر بازنشسته چقدر افزوده خواهد شد و مثل امسال ماه‌ها سرگردان نمانیم!
لزوم به رسمیت شناختن حق مشارکت بازنشستگان
بازنشستگان یک خواسته روشن و مشخص دارند: تدوین فرمول‌ها و معادلات متناسب‌سازی دور دوم با مشارکت نمایندگان بازنشستگان و تشکل‌های صنفی.
آن‌ها می‌گویند: سه جانبه گرایی و اصول مذاکرات دسته جمعی اقتضا می‌کند سازمان تامین اجتماعی فرمول‌های متناسب‌سازی را با مشارکت و همفکری نمایندگان بازنشستگان تدوین کند تا رضایت جامعه هدف تامین شود. نباید کارشناسان سازمان بنشینند در اتاق‌های دربسته و در ارتباط با معیشت بیش از ۳.۵ میلیون بازنشسته و مستمری‌بگیر سازمان، خودشان به تنهایی تصمیم‌گیری کنند.
مساله دیگر عدم تخصیص افزایش مزایای مزدی مصوب شورایعالی کار به بازنشستگان کارگری است. بازنشستگان تامین اجتماعی از افزایش حق مسکن یا بن کارگری که از ابتدای سال بعد نصیب کارگران شاغل می‌شود، نصیبی ندارند؛ بنابراین باید با افزایش مستمری‌ها و اجرای دور دوم متناسب سازی، فاصله میان شاغلان و بازنشستگان از میان برداشته شود. اگر قرار باشد مستمری بازنشستگان کارگری فقط به اندازه افزایش پایه مزد شاغلان یعنی ۳۹ درصد افزایش یابد، عدالت رعایت نخواهد شد؛ چراکه افزایش سایر مزایای مزدی به طور متوسط ۴۰۰ تا ۵۰۰ هزار تومان افزایش دریافتی برای شاغلان به ارمغان خواهد آورد و این در حالیست که بازنشستگان از این آورده‌ی ماهانه محرومند.
معیارهای عدالت چیست؟
به همین دلیل بازنشستگان خواستار رعایت عدالت در تنظیم مقررات و معادلات متناسب‌سازی دور دوم هستند و می‌گویند: علاوه بر اجرای دور دوم متناسب سازی، در افزایش مستمری ۱۴۰۰ باید همه مختصات و عقب ماندگی‌های مزدی بازنشستگان در نظر گرفته شود. اگر قرار باشد همه افزایش مستمری‌ها به افزایش ۳۹ درصدی پایه مستمری محدود شود، دریافتی بازنشستگان کارگری در سال جدید بیش از ۷۰۰ یا ۸۰۰ هزار تومان افزایش نخواهد یافت درحالیکه هزینه‌های زندگی در طول سال ۹۹ لااقل یک میلیون و ۹۵۰ هزار تومان زیاد شده است. این یک میلیون و ۹۵۰ هزار تومان، حاصل تفاضل دو سبد معاش پیاپی است و محاسبات رسمی کمیته دستمزد شورایعالی کار با مداخله مستقیم خود دولت، این اعداد را تایید می‌کند.
با این حساب دو شاخص اصلی در تعیین میزان عادلانه بودن متناسب‌سازی دور دوم وجود دارد، یکی قیاس با دریافتی بازنشستگان حداقل بگیر سایر صندوق‌ها و دیگری، قیاس با دریافتی حداقل بگیران شاغل.
یک بازنشسته اهوازی در این ارتباط می‌گوید: در سال ۹۹، یک آبدارچی دولت بیشتر از یک کارگر متخصص بازنشسته درآمد ماهانه داشت که این نابرابری و تبعیض، موجب ناامیدی و نارضایتی کارگران بازنشسته شده بود. امیدواریم در سال ۱۴۰۰ این نابرابری‌ها برطرف شود و شاهد باشیم که کارگران بازنشسته که هر کدام ۳۰ یا ۳۵ سال برای تولید و سازندگی کشور در سخت‌ترین شرایط مایه گذاشته اند، بالاخره به رفاه نسبی برسند و از بحران معیشت نجات یابند./