به گزارش آسیانیوز، علی زنداکبری: اسماعیل شنگله کارگردان، بازیگر، تهیه کننده، مدرس و مترجمی بود که هسته اولیه تئاتر مدرن ایران را در کنار بزرگانی چون علی نصیریان و داوود رشیدی تشکیل داد. گروهی از هنرمندان متعهد از دل جامعه ای زحمتکش که علاوه بر شور و اشتیاق به کار، با هنر تئاتر کلاسیک غرب نیز آشنائی داشتند. تلفیق این آشنائی با فرهنگ شرقی فضائی جذاب و نو را در هنر کشور پدید آورد که مبتنی بر رعایت فرهنگ اخلاقی، بعدها تله تئاترها و تلویزیون را نیز تحت تاثیر خود قرار داد.
وی متولد سیزدهمین روز از سومین ماه بهار سال 1315 در تهران است. در کوچه آبشار خیابان ری بزرگ شد وی در کودکی پدر خود را از دست داد و مادرش او را بزرگ کرد. پس از دوره متوسطه وارد مرکز هنری-آموزشی شد که در زمینه تصنیف، آواز و بازیگری فعال بود این مرکز "جامعه هنری باربد" نام داشت، جائیکه توسط استاد "اسماعیل مهرتاش" موسیقی دان و نمایشنامه نویس برجسته کشورمان و از فارغ التحصیلان دارالفنون بنیان نهاده شد.مرکزی که آموزه هایش بر پایه اصالت و استعداد بود و بزرگانی همچون علی نصیریان، رشید اصلانی، ملوک ضرابی، لرتا، محمد منتشری و... با آن همکاری داشته اند، جامعه باربد محلی بود که آغاز به کار فعالیتهای هنری اسماعیل شنگله به صورت جدی از آنجا شروع شد و وی تا سال 1332 در جامعه باربد فعالیت کرد.
علاقه به تحصیل آکادمیک علاوه بر کسب تجربه در صحنه تئاتر او را بر آن داشت تا در سال 1335 به هنرستان هنرپیشگی برود ولی جهت استقلال بیشتر در زندگی اش تصمیم گرفت در بانک ملی نیز استخدام و مشغول به کار شود چندی نگذشت که فهمید این کار با روحیه اش سازگاری ندارد و تصمیم گرفت برای تعمیق در کار مورد علاقه اش بازیگری، از کارمندی صرف نظر کند.
فعالیتهای هنری قبل از انقلاب
اسماعیل شنگله تا قبل از انقلاب، بیشتر به بازی در تئاتر و تله تئاترها مشغول بود اما پس از فارغ التحصیلی اش در دانشگاه، کارگردانی را جدی تر از قبل دنبال کرد. صدائی پر طنین و مخملی و توانائی بالای وی در بازی با اجزاء چهره اش قابلیت او برای بازی در نقشهای متفاوت را بالا برده بود.
سه تله تئاتر به کارگردانی علی نصیریان نقطه عطفی در آغاز راهش شد، کارهائی پرمایه، جدی و در عین حال نو پردازانه. "بعد از سی سال، پزشک دهکده کوکونیان و غرور و زندگی" هر سه در سال 1339 اجرا شدند در اولین تله تئاتر: "بعد از سی سال" در کنار جمیله شیخی، جمشید لایق، جمشید مشایخی، پرویز کاردان و علی نصیریان کاری موفق و ارزشمند را به اجرا درآوردند. این همکاری موفق موجب دو همکاری بعدی شنگله و نصیریان شد.
"پزشک دهکده کوکونیان" نوشته "ماکس روکت" کار مشترک دوم با نصیریان بود وی در این تله تئاتر علاوه بر جمیله شیخی و علی نصیریان که در تله تئاتر اول نیز تجربه بازی با آنها را داشت با عزت الله انتظامی و نصرت پرتوی نیز هم بازی گشت. تله تئاتر سوم به کارگردانی و بازی علی نصیریان "غرور و زندگی" نام داشت بر اساس نوشته ای از "پل ژرالدی".
شنگله پس از به پایان رساندن دوره بازیگریش در هنرستان بازیگری در اداره هنرهای دراماتیک استخدام شد و چندی بعد از آن برای ادامه تحصیل به آلمان و سپس به اتریش رفت و با موفقیت درسال 1348 و در سی و سه سالگی در رشته کارگردانی از آکادمی هنرهای دراماتیک وین فارغ التحصیل گردید و سپس به ایران بازگشت و علاوه بر فعالیتهای دانشگاهی به کارگردانی تئاتر پرداخت.
پس از ورود به تلویزیون ملی و در سال 1351 تله تئاتر موفق و معروف "بازی استریندبرگ" را براساس نمایشنامه "رقص مرگ" نوشته نویسنده شهیر سوئدی "یوهان آگوست استرینبری" در کنار هما روستا و دوست صمیمی اش محمد علی کشاورز به کارگردانی "حمید سمندریان" بازی کرد. سپس علی نصیریان را در نمایش "کلمپ" کارگردانی نمود، کاری که توانائیهای وی در کارگردانی را نشان داد و تصمیم گرفت نمایش دیگری به نام "رومئو و ژانت" نوشته "ژان آنوئی" را کارگردانی نماید، وی علاوه بر کارگردانی این نمایش به همراه "مهین شهابی" به ایفای نقش نیز پرداخت.
در1353 وارد عرصه بازیگری در سینما شد و در فیلم مطرح "دایره مینا" ساخته داریوش مهرجوئی در کنار هنرمندان کارآمدی چون علی نصیریان، سعید کنگرانی، پروین نوربخش(فروزان)، عزت الله انتظامی و اسماعیل محمدی به ایفای نقش پرداخت.
فعالیتهای هنری بعد از انقلاب
اسماعیل شنگله پس از انقلاب یکی دیگر از توانائیهایش را نیز به نحو شایسته ای به کار گرفت: تهیه کنندگی. قابلیتی که منشاء بسیاری از آثار به یادماندنی گردید. دوره ای را نیز در خصوص کار در تلویزیون در انگلستان گذراند که به علت مسائل سیاسی بین ایران و انگلستان ناتمام ماند.
"ماه پنهان است" کار فاخری بود به کارگردانی خسرو شایسته و براساس رمانی از جان استاین بک نویسنده شهیر آمریکائی که پخشش از شبکه یک صدا و سیما بازتاب مثبتی در بین اهالی هنر داشت. شنگله همراه با مجموعه ای از بازیگران به نام تئاتر، تلویزیون و سینما همچون رضا بابک، جمیله شیخی، جمشید لایق، احمد آقالو، علیرضا مجلل، فهیمه راستکار، شاپور شهیدی، آتش تقی پور، رضا رویگری، حسین محب اهری، غلامرضا طباطبائی، آتیلا پسیانی و ناصر هاشمی در این اثر نقش آفرینی نمود. داستان این تله تئاتر در مورد شهری کوچک در کشور بلژیک است که توسط آلمان نازی اشغال شده است و مردم با هدایت شهردارشان بر دشمن غلبه می کنند اما در نهایت شهردار و تعدادی از مبارزان اعدام می گردند.
شنگله در سال 1363 تصمیم گرفت علاوه بر کارگردانی، تهیه کنندگی تله تئاتر "پاتلن وکیل" را برعهده گیرد و در کار"دست بالای دست" ساخته سال 1364 بازیگر-کارگردان بود.
سال 1365 سال پر زحمتی برای شنگله بود جائیکه وی سه کار مختلف را در سه سطح متفاوت انجام داد. ابتدا در تله تئاتر "شیلی" فقط کارگردان بود ولی در"نهضتهای آزادیبخش" علاوه بر کارگردانی، تهیه کنندگی را نیز بعهده داشت که در هشت قسمت پخش شد.
در مجموعه ماندگار "مدرس" به کارگردانی هوشنگ توکلی کار تهیه را بر عهده داشت که روایت زندگی شهید سید حسن مدرس از عضویت در مجلس شورای ملی تا شهادت را روایت می کرد. این کار بازیگرانی همچون فرخ نعمتی، خسرو شکیبائی، کاظم بلوچی، سیروس گرجستانی و... را گرد هم آورده بود.
پس ازمجموعه آوای فاخته در سال 1373 اسماعیل شنگله تا سال 1393 در نزدیک به سی کار تلویزیونی عمدتا به عنوان بازیگر و در رده های بعدی به عنوان کارگردان و تهیه کننده فعالیت نمود. یکی از ویژگیهای شنگله آن بود که آثار وی همگی ارزشهای خاص خود را داشتند و وی به هیچ عنوان زیر بار کارهای بی ارزش و فاقد محتوا نمی رفت. رعنا(داوود میرباقری -67/69)، عطر گل یاس(1369) و آوای فاخته(1373) هر دو اثر بهمن زرین پور از جمله آثار به یادماندنی و خاطره ساز اسماعیل شنگله هستند.
وی در حوزه سینما نیز گزیده کار بود و در فیلمهائی همچون سام و نرگس(ایرج قادری-1379)، سگ کشی(بهرام بیضائی-1379/1378)، پارتی(سامان مقدم-1379)، آبی(حمید لبخنده-1379)، بانوی کوچک(مهدی صباغ زاده-1380)، گاهی به آسمان نگاه کن(کمال تبریزی-1381) و عروسک فرنگی(فرهاد صبا-1384) بازی کرد.
وی در سال1357 با بانو لاله پورغدیری ازدواج نمود و سه فرزند به نامهای لیلا، رعنا و رامین میراث دار هنر معنوی وی گشتتند. شنگله تسلط زیادی به ابزار کار در تلویزیون داشت از نور و دوربین گرفته تا صدا و دکور. او به خوبی فرق نمایشنامه نویسی برای صحنه تئاتر تا نمایشنامه نویسی برای تله تئاتر را می دانست و عاشق هر دو کار کارگردانی و بازیگری بود اما اعتقاد داشت یک بازیگر هر نقشی را نباید قبول کند.
وی علاوه بر ترجمه در دانشگاه هنرهای دراماتیک و هنرهای زیبا تدریس می کرد و عضو شورای عالی نمایش تلویزیون بود. وی از تواناترین هنرمندان تاریخ هنرهای نمایشی کشور است که شش دهه در هر سه مدیوم تئاتر، سینما و تلویزیون در سطح بالائی فعالیت داشته، هنرمندی که اخلاق سر لوحه کار و زندگیش بود و بدون حاشیه، متواضع، مهربان، دانا و حرفه ای گذران عمر نمود. وی هنر ایران زمین را در 25 تیر 1401 به نسل پس از خود سپرد./