معمولاً بانوان باردار در سه ماهه اول به علت حالت تهوع‌های صبحگاهی و مواجه بودن با احتمال سقط جنین (احتمال سقط جنین در سه ماه اول بسیار بالا است) دوره سختی را در ابتدای بارداری خود می‌گذرانند. اما با ورود به سه ماهه دوم شرایط فرق کرده و کمی آسودگی خیال برای مادر ایجاد می‌شود.
تغییرات بدنی مادر در سه ماهه دوم بارداری
در طی بارداری، بدن مادر تغییرات بسیاری را تجربه خواهد کرد که بعضی از آن‌ها دائمی و بعضی دیگر مقطعی هستند. این تغییرات شاید در همان دوران بارداری به حالت قبل خود برگشته یا بعد از تولد نوزاد به حالت قبلی خود بازگردند. این تغییرات را در سه ماهه دوم بارداری می‌توانیم این گونه بیان کنیم:
- کم شدن یا به پایان رسیدن احساس خستگی و حالت تهوع‌های صبحگاهی و پر انرژی شدن مادر در این دوره.
- افزایش سرعت رشد جنین (وزن گیری جنین از هقته ۲۰ بارداری شروع می‌شود.)
- جنسیت جنین در این دوره مشخص می‌گردد.
- در صورتی که مادر دو قلو باردار باشد، در این دوره تشخیص داده می‌شود.
- برآمدگی شکم مادر در این دوره کم کم بروز خواهد کرد.
- افزایش اشتها.
- احساس دفع مکرر ادرار کاهش می‌یابد.
- ممکن است به علت افزایش هورمون‌های استروژن و پروژسترون، غشای مخاطی بینی و لثه‌ها حساس شده و دچار خونریزی شوند.
- ممکن است ظهور رگ‌های واریسی را مشاهده کنید.
- امکان دارد دچار عارضه‌هایی پوستی مانند تغییر رنگدانه‌های پوست در تمام مناطق بدن به خصوص صورت و احساس خارش و سوزنش در ناحیه شکم شوید.
- ابتلا به بواسیر در بعضی بانوان ممکن است، زیرا معمولا بانوان در دوره بارداری دچار یبوست می‌شوند.
- ممکن است ترشحات واژنی داشته باشید که در صورت سفید رنگ بودن آن‌ها جای هیچ جای نگرانی نیست و در صورتی زرد، سبز و صورتی بودن آن باید به پزشک معالج خود اطلاع دهید.
رشد و تغییرات جنین در سه ماهه دوم
در شروع سه ماه سوم بارداری تمام اندام‌ها در جنین شکل گرفته‌اند و اکنون نوبت به تکمیل و رشد آن‌ها رسیده است. تغییراتی که در جنین در دوره سه ماهه دوم ایجاد می‌شود را در ادامه برای شما آورده‌ایم:
- جنین کم کم شروع به حرکت کردن، چرخیدن و لگد زن کرده و مادر می‌تواند حرکات جنین خود را احساس کند.
- چشم‌های جنین شروع به حرکت به سمت جلو و جایگاه اصلی خود خواهد کرد.
- گوش‌ها نیز از گردن به سمت طرفین سر، حرکت کرده و در جایگاه اصلی خود قرار می‌گیرند.
- جنین می‌تواند رفلکس‌هایی مانند بلعیدن و مکیدن را از خود نشان دهد.
- مغز جنین از ماه پنجم به بعد مهم‌ترین دوره رشد خود را سپری می‌کند.
- انگشتان به صورت کامل از هم جدا شده و ناخن‌های روی آن‌ها شروع به رشد خواهند کرد.
- جنین چرخه‌های خواب و بیداری را تجربه می‌کند.
- رشد موی سر و تجمع چربی در بدن جنین آغاز می‌گردد.
- ماده‌ای سفید رنگ به نام ورنیکس روی پوست جنین را می‌پوشاند تا از پوست جنین حفاظت کند.
مهم ترین سونوگرافی های بارداری
سونوگرافی‌های مختلفی به تشخیص پزشک در دوران بارداری کمک می کند و در اینجا ۵ مورد از مهم‌ترین سونوگرافی های بارداری را توضیح می دهیم. شناخت این نوع سونوگرافی‌ها جزء نکات مهم بارداری در سه ماهه دوم است:
-
سونوگرافی اول
سونوگرافی اول در اولین ماه بارداری برای شنیدن صدای قلب جنین انجام می‌شود و به دو طریق شکمی و واژینال قابل انجام است.
-
سونوگرافی دوم
سونوگرافی دوم که به سونوگرافی NT نیز شهرت دارد، به بررسی چین و ضخامت پشت گردن جنین می‌پردازد تا در صورت احتمال ابتلا به سندروم داون آزمایش‌های تکمیلی انجام شود. NT، مخفف عبارت Nuchal Translucency و از لحاظ لغوی به معنای فضای شفاف پشت گردن است؛ از این رو در سونوگرافی nt، ضخامت پشت گردن جنین اندازه‌گیری می شود. اگر این ضخامت از حد نرمال کمتر یا ییشتر باشد، احتمال وجود مشکلات ژنتیکی و قلبی در جنین بسیار بالا است و برای اطمینان از این مسئله باید آزمایش‌های تکمیلی نیز انجام شود.
-
سونوگرافی سوم
این سونوگرافی که با نام سونوگرافی آنومالی نیز شناخته می‌شود به بررسی جنین و رحم می‌پردازد. این سونوگررافی که در اواسط بارداری یعنی هفته ۱۸ انجام می‌شود به بررسی سلامت جنین از جهت رشد متناسب جنین با سن بارداری پرداخته و مواردی نظیر حفره‌های قلب، کلیه‌ها، مثانه، مغز، حفره شکمی، مایع آمنیئتیک و بند ناف را ارزیابی می‌کند.
توجه داشته باشید سونوگرافی‌های بارداری خود را در مراکز تصویربرداری مطمئن انجام دهید. می‌توان بیان داشت که مراکز تصویربرداری که دستگاه‌های سونوگرافی خود از شرکت‌هایی مطمئن تهیه کرده‌اند، قابل اطمینان بوده و نتایج دقیقی را به شما ارائه می‌دهند.
-
سونوگرافی چهارم
این سونوگرافی در هفته ۲۸ بارداری برای تخمین زدن وزن جنین انجام می‌گردد و یک آزمایش ضروری در طول بارداری محسوب می شود.
-
دیگر سونوگرافی های بارداری
در مواردی خاص که احتمال وجود مشکل یا بیماری در مادر و جنین وجود داشته باشد، پزشک سونوگرافی‌هایی نظیر داپلر برای بررسی دقیق‌تر قلب و عروق جنین، سونوگرافی ۳ یا ۴ بعدی برای تشخیص دقیق‌تر و سونوگرافی پروفایل بیوفیزیکال را برای بررسی کامل‌تر حرکات جنین و عضلات او درخواست می‌کند.
با توجه به این توضیحات شاید برای شما این سؤال پیش آمده باشد که با توجه به این موضوع که دفعات زیادی سونوگرافی در طول بارداری انجام می شود، آیا سونوگرافی برای بدن ضرر دارد یا خیر؟ در پاسخ باید بگوییم که تاکنون هیچ گونه عارضه‌ای در این مورد چه برای افراد بزرگسال و چه برای جنین گزارش نشده است.
تست های غربالگری دوران بارداری
اهمیت انجام تست‌های غربالگری دوران بارداری بر هیچ کس پوشیده نیست. بنابراین این تست‌ها باید در زمان مشخص خود انجام شوند. در ادامه اهمیت انجام تست های غربالگری دوران بارداری و انواع آن را برایتان توضیح خواهیم داد:
-
غربالگری سندروم دان در سه ماهه اول
این غربالگری که شامل یک آزمایش خون و یک سونوگرافی است، برای تشخیص ابتلای جنین به سندروم داون، ترزومی ۱۳ و ۱۸ در هفته‌های ۱۱ تا ۱۴ بارداری قابل انجام است.
-
غربالگری سندرم داون در سه ماهه دوم بارداری
این غربالگری که با نام کوآد معروف است، در هفته ۱۵ تا ۲۰ بارداری قابل انجام بوده و از طریق تست چهار ماده آلفافتو پروتئین، استریول آزاد، hCG و Ingibin A در خون مادر احتمال ابتلای جنین به بیماری‌های سندرم داون، تریزومی ۱۸، نقص لوله عصبی (ONTD) و سندرم 3SLO بررسی می‌گردد.
-
غربالگری یکپارچه (Integrated)
برای تشخیص دقیق‌تر نتایج بدست آمده، دو غربالگری قبلی را با هم آنالیز می‌کنند.
-
غربالگری متوالی (Sequential)
در این روش بعد از انجام غربالگری سه ماهه اول، نیاز به انجام غربالگری بعدی تشخیص داده می‌شود. در صورتی که ریسک ابتلای جنین به سندروم داون بالا باشد، نیاز به انجام غربالگری سه ماهه دوم خواهد بود.
کلام پایانی
در پایان باید گفت که طبق منابع معتبر در این زمینه، علاوه بر انجام تست های بارداری همچون سونوگرافی، حمایت روحی از بانوان در سه ماهه دوم بارداری اهمیت بسیاری دارد. شناخت سونوگرافی‌های دوران بارداری و همچنین انواع غربالگری‌های دوران بارداری جزء نکات مهم بارداری در سه ماهه دوم، اول و سوم و به طور کلی تمام دوره بارداری است. زندگی سالم با ارائه تجهیزات و دستگاه‌های پیشرفته سونوگرافی سبب شده است تا تشخیص تمام عارضه‌های احتمالی در جنین به موقع انجام شده و در صورت نیاز اقدامات لازم انجام گیرد.