آسیانیوز - برای دستیابی به این مهم محققین و نظریه‌پردازان حوزه‌های مدیریتی ابزارها و تکنیک‌های مختلفی را ابداع کرده و به مدیران محترم شرکت‌ها و سازمان‌ها پیشنهاد نموده‌اند، که یکی از کاراترین آن‌ها بوم کسبوکار است.
بدون شک هیچ مدیری بر سازمان خود مسلط نخواهد شد، مگر اینکه زوایای پنهان کسبوکار خود را بشناسد و در صدد بهبود عملکرد هر بخش برآید. از این رو در این مقاله به معرفی یکی از این ابزارها می‌پردازم و به صاحبین کسبوکار و خصوصاً مجموعه‌های استارتاپی و دانش‌بنیان پیشنهاد می‌کنم تا در راستای بهبود بهره‌وری و عملکرد و همچنین بهینه مصرف نمودن منابع، از ابزار مدیریتی استفاده کنند تا با سهولت بیشتری به سوی موفقیت حرکت کنند.
بوم کسبوکار (Business Model Canvas) یک ابزار بصری برای ترسیم و تجزیه و تحلیل مدل کسبوکار است. این ابزار توسط آلن شتاینر و الیور کستر در سال۲۰۰۸ توسعه یافت و به سرعت به یکی از محبوب ترین ابزارهای مدیریت استراتژی کسبوکار تبدیل شد.
بوم کسبوکار از ۹ بخش تشکیل شده است که هر کدام جنبه‌ای مهم از مدل کسبوکار را پوشش می‌دهد. این بخش‌ها عبارتند از:
ارزش پیشنهادی: آنچه که کسبوکار به مشتریان خود ارائه می‌دهد، را ارزش پیشنهادی می‌نامیم. به زبان ساده‌تر ارزش پیشنهادی آن چیزی است که مشتریان‌مان بابت آن باید پرداختی داشته باشند. کالا یا خدمت بودن ارزش پیشنهادی روی مدل برخورد مخاطب تاثیر مستقیم دارد و قطعاً نمی‌توان این دو را با یک روش تجزیه و تحلیل نمود.
مشتریان: مخاطبین هدفی هستند که کسبوکار ما به دنبال جذب آن‌ها است. بهتر است قبل از راه اندازی کارمان این مورد را به درستی بررسی نماییم. جنسیت، گروه سنی، تمکن مالی، نوع سلیقه، رشته و میزان سواد دانشگاهی، فرهنگ، دین و مذهب، علایق هنری و خیلی موارد دیگر می‌توانند جزو موارد تاقیر گذار روی انتخاب مشتریان ما باشد. پس بهتر است قبل از شروع هر کاری گروه هدف خود را به ریز و با جزییات بررسی کرده و روی کاغذ بیاوریم تا متناسب با آن برنامه ریزی داشته باشیم.
کانال‌ها: نحوه ارتباط کسبوکار با مشتریان خود را کانال‌های ارتباطی می‌نامیم و سایت، اپلیکیشن، تلفن، ایمیل و... همه و همه جزو این کانال‌ها محسوب می‌شوند. نکته حایز اهمیت در این بخش انتخاب نوع کانال ارتباطی متناسب با مشغله و سلیقه مشتری است. قطعاً اگر شما یک خودروی لاکچری می‌فروشید که یک میلیون دلار قیمت دارد نباید در تلویزیون و شبکه‌های مجازی تبلیغات نمایید چون مشتری بلقوه شما فرصت تماشای تلویزیون را ندارد.
ارتباط با مشتریان: نحوه تعامل کسبوکار با مشتریان خود یکی از بخش‌های مهم کاری است. بهره‌مندی از تکنولوژی روز و انواع نرم افزارهای شبکه‌های اجتماعی می‌تواند قسمتی از آن را پوشش دهد. بسته به نوع کالا یا خدمت شما، مشتری دوست دارد نظرش گرفته شود و در خصوص شما اظهار نظر نماید. بهتر است از طرق مختلف این دسترسی را برای وی ایجاد نمایید، تا بتوانید از نقاط قوت و ضعف خود آگاه شوید.
جریان‌های درآمدی: نحوه کسب در آمد شما از کسب و کارتان را جریان درآمدی می‌نامیم. بطور حتم بهترین روش برای اینکه شما بتوانید روی این بخش مسلط شوید، بهره‌مندی از یک مشاور خبره توسعه کسبوکار است که به تمامی ابعاد شغلتان آگاه باشد و برای توسعه بهره‌وری شما روش‌های مختلف جریان درآمدی را به شما پیشنهاد دهد.
منابع کلیدی: منابعی که کسبوکار برای عملکرد خود به آن‌ها نیاز دارد. از جمله این موارد می‌توان به جواز کسب، ارزش برند، نیروی انسانی متخصص، منابع مالی و دارایی‌های نقدی و غیر نقدی، ساختمان و تجهیزات و هر آن چیزی که برای راه اندازی و توسعه کسب و کارتان به آن وابسته هستید.
فعالیت‌های کلیدی: فعالیت‌هایی که کسبوکار برای ارائه ارزش پیشنهادی خود انجام می‌دهد را فعالیت‌های کلیدی می‌نامیم. بطور کلی هر فعالیت فیزیکی یا فکری که جهت در دسترس قرار گرفتن کالا یا خدمت شما صورت می‌پذیرد را باید لیست کنید. این امر به شما کمک می‌کند تا چرخه تولید محصول خود را بازبینی کنید و بدانید که برای هر بخش نیاز به چه نوع منابعی دارید و اگر ضعفی وجود دارد راه برون رفت از آن چیست.
ساختار هزینه‌ها: هزینه‌های کسبوکار برای ارائه ارزش پیشنهادی خود را باید بشناسید و بنویسید. هزینه حقوق و دستمزد کارکنان، تعمیر و نگهداری تجهیزات، اجاره ملک، ایاب و ذهاب، تبلیغات، هزینه‌های جاری و ... همگی جزو ساختار هزینه شما هستند و باید جهت قیمت گذاری روی کالا یا خدمت تمامی آن‌ها را لیست کرده و تا جای ممکن روی نحوه مدیریت آن بکوشید. بهره‌مندی از یک مدیر مالی یا حسابدار با تجربه می‌تواند در این بخش کمک به سزایی کند.
داشتن بوم کسبوکار می تواند تأثیر مثبتی در راه اندازی و گسترش کسبوکار داشته باشد. در اینجا برخی از مزایای استفاده از بوم کسبوکار آورده شده است:
۱. شفافیت و درک بهتر کسبوکار: بوم کسبوکار یک نمای کلی از مدل کسبوکار را ارائه می‌دهد که می‌تواند به مدیران کمک کند تا کسبوکار خود را بهتر درک کنند. این امر می‌تواند به تصمیم‌گیری بهتر و بهبود عملکرد کسبوکار منجر شود.
۲. شناسایی نقاط قوت و ضعف کسبوکار: بوم کسبوکار می‌تواند به مدیران کمک کند تا نقاط قوت و ضعف کسبوکار خود را شناسایی کنند. این امر می‌تواند به آن‌ها در اولویت بندی اقدامات و بهبود کسبوکار کمک کند.
۳. آزمایش و بهبود مدل کسبوکار: بوم کسبوکار یک ابزار انعطاف پذیر است که می‌تواند برای آزمایش و بهبود مدل کسبوکار استفاده شود. این امر می‌تواند به کسب و کارها کمک کند تا با سرعت بیشتری در بازار نوآوری کنند و به موفقیت دست یابند.
۴. ارتباط موثر با سرمایه‌گذاران و شرکا: بوم کسبوکار یک ابزار مفید برای ارتباط با سرمایه گذاران و شرکا است. این امر می‌تواند به کسب و کارها کمک کند تا سرمایه گذاری و همکاری‌های جدیدی را جذب کنند.
در ادامه به برخی از کاربردهای بوم کسبوکار در راه‌اندازی و گسترش کسبوکار اشاره می‌شود:
راه اندازی کسبوکار: بوم کسبوکار می‌تواند به کارآفرینان کمک کند تا ایده کسبوکار خود را به طور واضح و مختصر بیان کنند. این امر می‌تواند به آن‌ها در جذب سرمایه گذاران و شرکا کمک کند.
گسترش کسبوکار: بوم کسبوکار می‌تواند به مدیران کمک کند تا فرصت‌های جدید برای گسترش کسبوکار را شناسایی کنند. این امر می‌تواند به آن‌ها در توسعه استراتژی‌های رشد کمک کند.
تغییر مدل کسبوکار: بوم کسبوکار می‌تواند به کسب‌وکارها کمک کند تا در پاسخ به تغییرات بازار، مدل کسبوکار خود را تغییر دهند. این امر به آن‌ها در حفظ رقابت پذیری کمک می‌کند.
در مجموع، بوم کسبوکار یک ابزار ارزشمند برای راه اندازی و گسترش کسبوکار است. این ابزار می‌تواند به کسب و کارها کمک کند تا کسبوکار خود را بهتر درک کنند، نقاط قوت و ضعف خود را شناسایی کنند، مدل کسبوکار خود را آزمایش و بهبود بخشند و با سرمایه گذاران و شرکا ارتباط برقرار کنند.
در آخر ضمن سپاس از مطالعه این مقاله، تقاضامندم که هر یک از مخاطبین علاقمند به تدوین بوم یا مدل کسبوکار خود داشتند و نیازمند حضور یک مشاور در کنار خود بودند، با دفتر روزنامه تماس گرفته تا هماهنگی لازم برای دریافت مشاوره صورت پذیرد.