دلایل پوسیدگی دندان کودکان + درمان پوسیدگی دندان کودک در خانه

دندانپزشکی اطفال شاخه ای از دندانپزشکی محسوب می شود که مراقبت های بهداشتی و درمانی دهان و دندان را با تاکید بر مساله پیشگیری و درمانی کودکان از بدو تولد تا بزرگسالی ارائه می دهد. اقداماتی مثل بررسی رشد دندان کودکان یا نوجوانان، پیشگیری از ایجاد بعضی صدمات به دندان و هدایت رفتاری کودک و نوجوان شامل آموزش مسواک زدن و رعایت بهداشت دهان و دندان توسط کلینیک دندانپزشکی اطفال انجام می شود.
یکی از شایع ترین مشکلات دهان و دندان در کودکان پوسیدگی دندان است که به دلایل مختلف به وجود می آید و می تواند عوارض ناگواری را برای کودک داشته باشد. ما در این مطلب به بررسی دلایل ایجاد پوسیدگی دندان در کودکان و روش های درمانی آن در منزل می پردازیم.

دلایل پوسیدگی دندان کودکان

عوامل متعددی منجر به پوسیدگی دندان در کودکان می شوند که اگر از همان ابتدا مورد توجه والدین قرار بگیرند تا حد زیادی از مشکلات دهان و دندان در کودک جلوگیری خواهد شد. در ادامه به بررسی مهم ترین این دلایل می پردازیم.

بی توجهی به رعایت بهداشت دهان و دندان کودکان

در سنین پایین باید مسواک زدن کودک توسط والدین یا با نظارت آن ها انجام شود؛ زیرا کودکان در سنین پایین مهارت کافی برای مسواک زدن موثر را ندارند. دندان های کودک را باید حداقل در روز دو مرتبه مسواک زد و بعد از سه سالگی باید دندان ها با نخ دندان و توسط والدین تمیز شوند.

مصرف غذاهای پوسیدگی زا مثل خوردن بیش از اندازه شیرینی و کربوهیدرات

شکلات و نوشیدنی های گازدار خوراکی هایی هستند که با ایجاد حالت اسیدی در محیط دهان و دندان محتوای معدنی مینای دندان را از بین می برند و باعث ایجاد پوسیدگی می شوند. همچنین تنقلات غیر مغذی و غیر ضروری مثل چیپس و پفک نیز پوسیدگی زا هستند و مصرف مکرر آن‌ها می تواند باعث پوسیدگی دندان در کودکان شود.

پوسیدگی دندان زودرس در کودک ناشی از خواباندن کودک با شیشه شیر خشک یا آب میوه

بر اساس تحقیقات مشخص شده است که بعد از رشد دندان های شیری کودک بین خوردن مکرر شیشه شیر یا دوره شیرخوارگی طولانی مدت با شیشه یا پستان مادر و پوسیدگی زودرس دندان در کودک ارتباطی وجود دارد. برای مثال زمانی که کودک به همراه شیشه شیر یا نوشیدنی شیرین به خواب می رود مایع شیرین در اطراف دندان تجمع می یابد و محیط مناسبی را برای رشد میکروارگانیسم‌های پوسیدگی‌زا فراهم می کند. همچنین هنگامی که کودک در شب مکرر شیر می خورد با کاهش جریا بزاق در زمان خواب سرعت پاکسازی حفره دهان از شیر کمتر شده و باعث تسریع ایجاد پوسیدگی دندان می شود و در نتیجه پوسیدگی زودرس دندان در کودکان ایجاد می گردد.

انتقال بزاق آلوده از مادر و پدر یا سایرین به دهان کودک

یکی از اصلی ‌ترین میکروارگانیسم‌ هایی که باعث پوسیدگی در محیط دهان و دندان می شود، میکروب استرپتوکوک موتانس است. این میکروب قابلیت انتقال از دهان والدین به کودک را دارد؛ برای مثال از طریق ماده غذایی که ابتدا مادر می چشد و سپس در دهان کودک می گذارد یا بوسیدن کودک از قسمت دهان و استفاده از یک قاشق مشترک و هم زمان بین والدین و کودک این میکروب از دهان پدر و مادر به کودک انتقال می یابد. در دوران 19 تا 33 ماهگی این انتقال بیشتر می باشد.

مصرف بعضی داروها یا ابتلا به برخی بیماری‌ها

درصورتی‌ که کودک به بیماری خاصی مبتلا باشد یا داروی به خصوصی را مصرف کند ممکن است جریان بزاق او کاهش پیدا کند که منجر به افزایش پوسیدگی دندان ها می شود. بیماری هایی مثل آسم یا کودکان تحت شیمی‌ درمانی‌ یا رادیوتراپی و مصرف داروهای آرام بخش از جمله عواملی هستند که باعث پوسیدگی دندان کودکان می شوند؛ بنابراین در این شرایط باید کودک بیشتر تحت نظر مراقبت های دندانپزشکی اطفال باشد و رعایت بهداشت دهان و دهان بیشتر مورد توجه قرار گیرد.

سایر دلایل پوسیدگی دندان در کودکان

• منطقه جغرافیایی خاص
• مصرف آب فاقد فلوراید یا حاوی فلوراید کم
• مقدار بزاق دهان کمتر از حد معمول
• تغذیه نامناسب مادر در دوران بارداری

عوارض پوسیدگی دندان در کودکان

پوسیدگی دندان در کودکان می تواند عوارض ناگواری را به دنبال داشته باشد و بر توانایی های جسمی و رفتاری کودک تاثیر بگذارد؛ از این رو بهتر است در صورت مشاهده علائم پوسیدگی دندان در کودکان هر چه سریع تر به متخصصان دندانپزشکی اطفال مراجعه کرد و مشاوره و راهنمایی های لازم را دریافت نمود. از مهم ترین عوارض پوسیدگی دندان در کودک می توان به موارد زیر اشاره کرد.

کاهش توانایی جویدن برخی مواد غذایی

هنگامی که دندان های کودک دچار پوسیدگی شوند توانایی کودکان در جویدن و استفاده از مواد غذایی مختلف کاهش پیدا می کند. در برخی موارد ممکن است کودک موقع جویدن احساس درد داشته باشد و ابراز نکند یا اینکه قادر به جویدن مواد غذایی خاصی نباشد و از خوردن آن ها اجتناب کند. در این مواقع والدین تصور می کنند کودک بی اشتها است یا آن غذا یا خوراکی را دوست ندارد. در صورتی که با درمان پوسیدگی دندان می توان شاهد بهبود وضعیت تغذیه قابل توجهی در کودک شد.

کاهش فضای لازم برای رویش دندان دائمی

اگر به موقع پوسیدگی دندان در کودکان درمان نشود و وسعت پوسیدگی افزایش یابد چاره ای جز کشیدن دندان کودک وجود ندارد. در این صورت برای چندین سال باید وسایلی به اسم فضا نگهدار در دهان کودک قرار داده شود. چنانچه از این وسیله در دهان کودک استفاده نشود فضای لازم برای رویش دندان های دائمی از دست می رود و در آینده کودک به درمان های پیچیده ارتودنسی نیاز خواهد داشت.

بروز مشکلات مربوط به زیبایی و اعتماد به ‌نفس

به طور یقین وجود دندان های پوسیده و ظاهری ناخوشایند می توانند روی اعتماد به نفس و روابط اجتماعی کودک تاثیر داشته باشند. همچنین این مشکل عوارض طولانی مدتی را بر شخصیت در حال رشد کودک خواهد گذاشت.

درمان پوسیدگی با خدمات دندانپزشکی اطفال

در صورتی که کودک دچار پوسیدگی دندان شده است اولین اقدام برای پیشگیری از افزایش پوسیدگی مراجعه به دندانپزشکی اطفال است. به طور کلی دندانپزشک بر اساس مقدار پوسیدگی برای رفع پوسیدگی دندان کودک یکی از روش های زیر را استفاده می کند.

• فلورایدتراپی
• فیشور سیلانت تراپی
• روکش دندان شیری
• عصب‌کشی دندان شیری
• کشیدن دندان شیری

همچنین بر اساس نیاز بیمار دندانپزشک اطفال درمان هایی مثل ترمیم و درمان های محافظتی دیگری را انجام می دهد. در برخی موارد نیز داروهایی تجویز می کند یا اینکه اقدامات جراحی انجام می دهد.

۱.پر کردن دندان کودک

پر کردن و ترمیم دندان از رایج ترین روش های دندانپزشکی اطفال است؛ زیرا دندان های کودکان استعداد پوسیدگی بیشتری دارند. در این روش درمانی، دندانپزشک پوسیدگی دندان را تراشیده و حفره ایجاد شده را با مواد دندانپزشکی مناسب پر می کند.

۲.جرم گیری دندان کودک

برای محافظت از دندان های کودک در پوسیدگی های زودرس دندان، دندانپزشک اطفال طی جرم گیری معمولی معاینه فیزیکی دهان را انجام می دهد و پلاک یا تارتار روی دندان را از بین می برد.

۳.کشیدن دندان کودک

یکی از اقدامات دندانپزشکی اطفال هنگامی که دندان کودک عفونی شده باشد یا در دهان فضای کافی برای رویش دندان های دائمی وجود نداشته باشد، کشیدن دندان است. در این روش درمانی دندانپزشک ناحیه مورد نظر را بی حس می کند و دندان را می کشد.

۴.گذاشتن روکش دندانی روی دندان پوسیده

قرار دادن روکش روی دندانی که عفونت و پوسیدگی زیادی دارد از دیگر روش های درمان پوسیدگی دندان در کودکان است. در این حالت به منظور برداشتن پوسیدگی باید قسمت زیادی از دندان تراشیده شود و برای حفظ ساختار دندان روی آن روکش دندانی قرار می دهند.

غذاهای مضر برای دندان کودکان

امروزه مواد غذایی و خوراکی بسیاری وجود دارند که سلامت دندان ها را از دوران کودکی تهدید می کنند.

• نوشابه های گازدار، آبمیوه و نوشیدنی های شیرین

  
  از مضرترین نوشیدنی ها برای دندان های کودکان نوشابه ها هستند؛ زیرا اسید موجود در این نوشیدنی مینای دندان را خراب می کند. آب میوه ها و نوشیدنی های انرژی زا نیز برای سلامت بدن و دندان کودک ضرر دارند و به مرور زمان باعث تسریع روند پوسیدگی دندان کودک می شوند.

• انواع آبنبات و شکلات

  
  قند موجود در انواع آبنبات و شکلات برای مدت طولانی در دهان کودک باقی مانده و باعث آسیب به دندان می شود. علاوه بر این گاز زدن آبنبات سفت می تواند باعث شکستن دندان کودک گردد. مصرف شکلات به صورت مداوم نیز می تواند سلامت دندان های کودک را تحت تاثیر قرار دهد.

• انواع ترشیجات

  
  سرکه موجود در ترشی می تواند باعث فرسایش پوشش دندان ها شود؛ ولی اگر بعد از خوردن ترشی دندان ها را مسواک بزنید مشکلی به وجود نمی آید.

• کیک و شیرینی

  
  انواع کیک و شیرینی دارای قند اضافه و مقدار زیادی کربوهیدرات تصفیه شده هستند؛ بنابراین می توانند برای سلامت دندان کودک مضر باشند.

• مواد غذایی نشاسته دار

  
  مصرف بی رویه و زیاد مواد غذایی نشاسته دار مانند نان سفید و چیپس سیب زمینی باعث افزایش پوسیدگی دندان کودک می شوند. قند موجود در این مواد غذایی توسط باکترهای دهان به سرعت تجزیه می شود؛ همچنین چسبناکی نشاسته می تواند روی دندان باقی بماند و بافت دندان را خراب کند.

• سس گوجه فرنگی یا سس سویا

  
  مصرف سس گوجه و سس سویا باعث زردی یا قهوه ای شدن دندان می شوند؛ همچنین روی لایه مینای دندان می مانند و به مرور به دندان آسیب می زنند.

• مواد غذایی سفت و چسبناک و میوه ‌های خشک فرآوری شده

  
  مصرف بیش از حد معمول مواد غذایی سفت و چسبناک می تواند به دندان آسیب بزنند و باعث شکستگی و ترک خوردگی دندان شوند. میوه های خشک فرآوری شده مقدار مناسبی شکر دارند که مصرف زیاد آن می تواند باعث خرابی دندان ها گردد؛ همچنین خوراکی هایی مثل کشمش که جویدنی هستند ممکن است لای دندان کودک گیر کنند و باعث پوسیدگی دندان شوند.

درمان پوسیدگی دندان کودک در خانه

بهترین راه برای درمان پوسیدگی دندان کودکان مراجعه به دندانپزشک و استفاده از خدمات دندانپزشکی اطفال است؛ ولی برای پیشگیری از پوسیدگی بیشتر دندان روش های خانگی نیز وجود دارد. البته برای استفاده از این روش های درمان پوسیدگی دندان کودک در خانه باید با دندانپزشک مشورت کنید و در صورتی که برای کودک ضرری نداشته باشد از این روش ها استفاده نمایید.

انواع داروی گیاهی برای جلوگیری و درمان پوسیدگی دندان کودک

• مسواک زدن دندان کودک با پودر قرص کلسیم و منیزیم
• خوراندن عصاره استخوان حیواناتی مثل گوسفند، گاو، مرغ به کودک
• غرغره آب نمک یا آب آلوئه‌ورا توسط کودک
• خوردن چای سبز با آب لیمو و عسل
• مالیدن روغن گل میخک بر روی دندان پوسیده کودک؛ باید از قورت دادن آن جلوگیری کرد.
• شستن دهان و دندان کودک با آب نمک
• غرغره روغن گیاهی یا روغن زیتون یا نارگیل
• جویدن لیمو
• مسواک زدن نرم با خمیر دندان های حاوی فلوراید و کشیدن نخ دندان
• استفاده از مسکن های بدون نسخه؛ در این مورد باید با دندانپزشک مشورت کنید و طبق دستورالعمل دندانپزشک اطفال دوز مناسب دارو را به کودک بدهید.

نکته: برای اطمینان از رشد دندان های کودک بهتر است از ابتدای رویش دندان های شیری به دندانپزشک مراجعه کنید و از خدمات دندانپزشکی اطفال استفاده نمایید. طبق عقیده دندانپزشکان برای حفظ سلامت دندان کودکان باید هر ۶ ماه یکیار معاینه دندان کودکان انجام شود.

جمع بندی

از شایع ترین مشکلات دهان و دندان در کودکان وجود پوسیدگی دندان از همان ابتدای رشد دندان ها است. برای جلوگیری از پوسیدگی دندان باید با دلایل ایجاد پوسیدگی و راه های پیشگیری و درمانی آن آشنا بود. ما در این مقاله به طور مفصل دلایل به وجود آمدن پوسیدگی دندان کودکان و روش های درمان آن را بیان کردیم. اقدامات دندانپزشکی اطفال برای درمان پوسیدگی دندان در کودک شامل پر کردن، کشیدن، روکش دندانی و جرم گیری دندان است.