چند وقت پبش رئیس کل بانک مرکزی گفت: هزینه امحا و چاپ اسکناس های فعلی، بیش از هزینه چاپ پول‌های جدید است و برآورد می شود در حد ۱۰ تا ۲۰ میلیارد تومان در یک افق ۱۰ ساله به هزینه ها اضافه شود. استهلاک اسکناس های تولیدی کشورمان نیز بالا است، به طوری که سالیانه ۷۰۰ میلیون برگ اسکناس امحا می شود.
اهمیت اسکناس و چگونگی استفاده از آن، به عنوان یک ثروت و سرمایه ملی بر کسی پوشیده نیست و از سال‌ها پیش، مسئولان اقتصادی کشور طی بررسی‌هایی ضرورت تاسیس کارخانه تولید کاغذ اسناد بهادار را به منظور صرفه جویی در هزینه‌های واردات کاغذ اسکناس و سایر اوراق بهادار مورد تاکید قرار دادند. صنعت ساخت کاغذ اسکناس به مراتب پیچیده‌تر از کاغذ چاپ و تحریر و بقیه محصولات مشابه است، چراکه در درجه اول مسئله امنیت ملی کشور مطرح است و در درجه دوم حفظ استانداردهای بسیاری که برای این کاغذ تعریف شده، بسیار مهم است.پیش از سال ۱۳۶۲، اسکناسهای رایج کشور اغلب در اروپا تهیه می شد، اما در این سال با راه‌اندازی کارخانه چاپ اوراق بهادار توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، چاپ اسکناس در داخل کشور آغاز شد.
احمد محمدی انارکی نایب رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی نماینده مردم رفسنجان و انار با بیان اینکه هزینه چاپ اسکناس در ایران ۱۰ برابر دنیا است، گفت: سالانه ۳۴ میلیارد تومان برای امحای اسکناس در کشور هزینه می‌شود.
دبیرکل بانک مرکزی هزینه سالانه چاپ و امحای اسکناس در کشور را ۱۰۰ میلیارد تومان عنوان کرد.
یکی از مسئله‌های مهم در زمینه این ابزار پرداختی نگهداری نادرست آنها میباشد. نگهداری نادرست اسکناس‌ها هم موجب کثیفی و هم موجب کوتاهی عمر این ابزار پرداخت می‌شود. این کثیفی و کوتاهی عمر اسکناس‌ها باعث می‌گردد که هزینه‌های سنگینی سالانه به کشور تحمیل شود. محمود احمدی دبیر کل سابق بانک مرکزی طی مصاحبه‌ای اعلام کرد که علت امحاء بسیاری از اسکناس‌ها تا خوردن بی دلیل آنها است. حالا پرسش اساسی این است که این هزینه که از ناحیه آسیب دیدن اسکناس‌ها و خروج آنها از جریان پرداخت به کشور در طول یک سال وارد می‌شود، چقدر است؟
در ابتدا باید بگوییم که مرگ اسکناس‌ها با آداب و رسوم خاصی و با شدیدترین مراحل امنیتی و حفاظتی صورت می‌گیرد. از این رو شدیدترین مراحل امنیتی و حفاظتی بر امحاء اسکناس‌ها حاکم است که در ازای هر برگ اسکناس امحاء شده یک برگ اسکناس نو چاپ می‌شود و مفقود شدن هر یک قطعه اسکناس به منزله بر هم خوردن موازنه و خارج شدن حساب اسکناسهای موجود در بازار از دست مسوولان اداره نشر است. اسکناسهای کهنه به بانک مرکزی آورده می‌شوند و بعد از طی کردن مراحل شمارش و جداسازی و بعد از تصویب هیات نظارت اندوخته اسکناس به دستگاه امحاء سپرده می‌شوند و در نهایت بعد از خرد شدن به صورت بلوکه‌های آجری در می‌آیند و برای دفن به شهرداری تحویل داده می‌شوند.
طبق گفته محمود احمدی تقریباً هر ساله یک میلیارد قطعه اسکناس توسط بانک مرکزی امحاء می‌شود.
برای تولید هر قطعه از این اسکناس ها، یک قطعه اسکناس توسط بانک مرکزی امحاء شده است. به گفته بانک مرکزی هزینه امحاء و جایگزینی هر قطعه اسکناس در سال ۹۶ حدود ۲۲۰۰ ریال بوده است
توانایی مدیریت بحرانها و استفاده از انها به عنوان فرصت خود نیازمند قدرت ریسک آینده نگری و مدیریت شجاعانه میباشد و با این آینده نگری نه تنها از بحرانها به بهترین نحو و کم هزینه ترین شکل عبور میکنند بلکه از آنها فرصتی برای توسعه و گسترش اهداف آینده استفاده میکنند چاپ اسکناس علاوه بر بعد اقتصادی جنبه های پنهان سیاسی بی شماری دارد که شاید کمتر کسی به انها توجه میکند و از تاثیر وجود اسکناس و چاپ ان در اخل یا خارج از کشور مطلع میباشند چاپ پول قدمتی چند صد ساله دارد اما نیاز به تخصص و تکنولوژی بالایی برای این کار وجود دارد. برای بسیاری از کشورها، هزینه چاپ پول بیشتر از آن است که صرفه اقتصادی داشته باشد، هم چنین چاپ اسکناس باید در تعداد بالایی باشد و این کار برای بسیاری از کشورها ممکن نیست: مرکز چاپ پول انگلیس سالانه ۱.۴ میلیارد اسکناس و مرکز چاپ دلار آمریکا سالانه ۷ میلیارد اسکناس چاپ میکنند.با این حال انگلیس توانسته است به کمک همین مساله قابلیت اثرگذاری بر سیاست پولی کشورهای مختلف داشته باشد. انگلیس در سال ۲۰۱۱ جلوی ارسال ۱.۸۶ میلیارد دینار لیبی که در داخل این کشور چاپ شده بود را گرفت و همین مساله باعث کمبود شدید وجه نقد در اواخر دوره قذافی رهبر سابق لیبی شدو یکی از عوامل سقوط حکومت ایشان بود. چند سالی است که دیگر کارت‌های بانکی جهت پرداخت‌های روزانه هزینه ها، مورد استفاده گسترده قرار می‌گیرند، اما با این تفاسیر هنوز هم برخی هزینه‌ها به صورت اسکناس پرداخت می‌شود و اسکناس در جیب هر کسی هر چند به مقدار اندک یافت می‌شود. به عنوان نمونه پرداخت به تاکسی‌ها هنوز هم به صورت اسکناس صورت می‌گیرد و کارت‌های بانکی برخلاف کشورهای دیگر در این صنف هنوز آن گونه که باید وارد نشده اند.
هم اکنون به خاطر شرایط پیش آمده ناشی از ویروس کرونامیتوان به جرات گفت که تقریبا ۸۰ درصد کارهای پولی کشور برای جلوگیری از شیوع ویروس کرونا دیگر با اسنکناس انجام نمیشود وقریب به اکثریت مردم ترجیح میدهند دیگر اسکناسی در دست نگیرند و در مبادلات روزانه اصلا از آن استفاده نکنند.
شاید دوران کرونا و پسا کرونا انطور که امروزه به آن اطلاق میکنیم بحرانی باشد که در صورت مدیریت صحیح بتواند به فرصتی برای جراحی بخشی از سیستم بانکی و پولی کشور منتهی شود و نه تنها باعث ریشه کن شده چاپ اسکناسهای تقلبی که یکی از بزرگترین مشکلات کشورها میباشد بلکه با کنار گذاشته شدن تدریجی چاپ و امحا اسکناس کشور و بانک مرکزی بتواند از محل صرفه جویی هزینه های این عمل کمکی به اقتصاد کشور نماید .
این عمل نیازمند دانش، هوشمندی ، قدرت مدیریت بالا و اینده نگری می باشدکه یقینا در مسولین بانک مرکزی وجود دارد و میتوان با یک فرهنگ سازی درست در بازده زمانی بسیار معقول ومنطقی چاپ و استفاده از اسکناس را به حداقل رسانده و مانع صرف هزینه های هنگفت در ساختار اقتصادی کشور شوند و شاید این خود قدمی باشد برای شکوفایی بیشتر کشور و جلوگیری از خسارتهایی مه در بالا به انها اشاره شده و که مهمترین انها کاهش هزینه های چاپ و امحا اسکناس و جلوگیری از ورود اسکناسهای تقلبی به سیستم مالی کشور میباشد.