شاید در گذشته مفهوم شهر هوشمند تنها در ادبیات و مقالات نمود پیدا می‌کرد؛ اما امروزه مدیران شهری جهت افزایش کیفیت خدمات قابل ارائه به شهروندان و گردشگران و حتی امور سازمانی نیاز به هوشمندی را بیش از پیش احساس می‌کنند.
امروزه حتی هوشمندترین شهرهای جهان همچون بارسلونا (اسپانیا)، لندن (انگلیس)، آمستردام (هلند)، سئول (کره جنوبی) و سایر شهرهای هوشمند به این موضوع اذعان دارند که با هوشمندی فاصله زیادی دارند. اما با توجه به حرکتی که از سال‌ها پیش در این شهرها آغاز شده است، زیرساخت‌های مناسبی جهت اجرایی شدن پروژه‌های شهر هوشمند ایجاد شده است. البته این زیرساخت‌ها با توجه به مطالعات و بررسی‌های متعدد در خصوص چالش‌ها و مشکلات مختص هر شهر، قطعا متفاوت است. برخی از شهرها دچار مشکلات حمل و نقلی هستند، برخی مشکلات حوزه انرژی دارند، برخی با مشکلات محیط‌زیستی مواجه هستند و هر شهر در جهت مرتفع کردن چالش‌های خود قدم بر می‌دارند و در واقع سیاست‌ها و استراتژی دولت‌ها در جهت حرکت به سمت هوشمندی متفاوت است.
از سال‌ها پیش و به واسطه فعالیت در حوزه شهر هوشمند و هوشمندسازی، مسائل، مشکلات و خلاهای قانونی در این حوزه احساس گردید و ما را بر این داشت تا با تشکیل سازمانی با ماهیت تحقیقاتی و مطالعاتی، خلاهای قانونی از جمله اسناد بالادستی، استانداردها و آیین‌نامه‌های این حوزه را مرتفع کنیم و نقشی در افزایش کیفیت زندگی شهروندان داشته باشیم. از این رو و با توجه به بررسی‌های متعدد و نیازسنجی در ابعاد مختلف سازمانی، شهری و کشوری، “مرکز تحقیقات شهر هوشمند ایران“ در سال 1398 با همکاری دانشگاه تهران، اعضای هیات علمی این دانشگاه، جمعی از پژوهشگران و متخصصین تاسیس گردیده است. هیات موسس و امنای این مرکز متشکل از آقایان دکتر امین فرجی (دبیر)، مهندس امین قریبی (بنیان‌گذار)، دکتر آصف کریمی، دکتر محمد میره‌ای و سرکار خانم مهندس مژگان ممتاز است.
این مرکز در جهت پاسخگویی به بخشی از نیازهای پژوهشی و مطالعاتی کشور در زمینه شهر هوشمند، هوشمندسازی و سایر حوزه‌های مرتبط با مسائل شهری تاسیس گردیده است. همچنین با توجه به تجربه چندین ساله اعضای این مرکز تحقیقات در سایر حوزه‌ها، همچون اجرای پروژه‌های هوشمندسازی نرم‌افزاری و سخت‌افزاری نیز ارائه خدمت می‌نماید.
اهم اهداف مرکز تحقیقات شهر هوشمند ایران به شرح ذیل است:
• توسعه و گسترش پژوهش در زمینه‌های هوشمندسازی، اینترنت اشیاء، هوش مصنوعی و سایر حوزه‌های مرتبط با شهر هوشمند
• ایجاد ساختار مناسب جهت بومی‌سازی نوآوری‌ها و پژوهش‌های روز دنیا
• مرجعیت کلیه امور مرتبط با مدیریت شهری و شهر هوشمند با توجه به افزایش جمعیت شهرنشینی و کنترل مدیریت شهری در سطح ملی
• مرجعیت تعامل بین سه ضلع کارفرما، مشاور و پیمانکار در پروژه‌های مرتبط با شهر هوشمند
همچنین برخی وظایف و حوزه‌های کاری مرکز تحقیقات شهر هوشمند ایران به شرح ذیل است:
• تحقیق و توسعه
• بررسی و شناسایی نیازهای پژوهشی و ایجاد نظام اطلاعاتی، نوآورانه و فناورانه کشور در زمینه‌های مرتبط با حوزه‌های شهر هوشمند
• فراهم آوردن امکانات لازم و متناسب با فعالیت‌های پژوهشی مرتبط
• اجرای طرح‌های پژوهشی بنیادی، کاربردی و توسعه‌ای به منظور تحقق اهداف مرکز تحقیقات شهر هوشمند ایران
• همکاری پژوهشی با دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی و پژوهشی داخلی، خارجی و بین‌المللی به منظور ارتقای کیفیت فعالیت‌های پژوهشی در زمینه شهر هوشمند با رعایت قوانین و مقررات
• جمع‌آوری و تحلیل داده
• تاسیس مراکز آزمایشگاهی مرتبط با حوزه‌های شهر هوشمند (سخت افزاری، نرم افزاری و Living Lab)
• تاسیس مراکز رصدخانه با هدف جمع‌آوری و تحلیل داده‌های شهری
• ایجاد بانک جامع اطلاعات و مدارک فنی مرتبط با حوزه‌های شهر هوشمند
• ایجاد بانک جامع اطلاعاتی از فعالین حوزه‌های شهر هوشمند (اشخاص، استارتاپ‌ها، کسب و کارهای نوآور و سازمان‌های دولتی و خصوصی)
• استانداردسازی و تدوین آیین‌نامه‌ها
• تحقیق و بررسی به منظور تهیه ضوابط، معیارها و آیین‌نامه‌های مربوط به چگونگی تهیه و اجرای طرح‌ها و برنامه‌های هوشمندسازی در سطوح ملی، منطقه‌ای، ناحیه‌ای و محلی و پیشنهاد آن به مراجع ذی‌ربط جهت تصویب
• تدوین ضوابط، مقررات، دستورالعمل و استانداردهای مرتبط با حوزه‌های شهر هوشمند و پیشنهاد آن به مراجع ذی‌ربط جهت تصویب
• انجام آزمایش‌های فنی و ارائه خدمات تحقیقاتی، صدور گواهینامه‌ها و تاییدیه‌های فنی بر اساس بررسی‌ها و ارزیابی‌های انجام شده برای متقاضیان حقوقی و حقیقی در مقابل دریافت حق‌الزحمه
• اعطای مجوز و راه‌اندازی شعب مرکز در سایر شهرها
• جلب مشارکت و ارائه خدمات تخصصی
• ارائه خدمات مشاوره‌ای به اشخاص حقیقی و حقوقی بر اساس نتایج فعالیت‌های علمی و پژوهشی انجام شده در مرکز تحقیقات شهر هوشمند ایران
• ارائه خدمات کارشناسی، مشاوره‌ای و مطالعاتی فنی و تخصصی به کلیه متقاضیان
• ارائه خدمات پیمانکاری پروژه‌های مرتبط با حوزه‌های شهر هوشمند
• تجاری‌سازی نتایج پژوهش‌ها
• ترویج، انتشار و تجاری‌سازی نتایج و دستاوردهای حاصل از فعالیت‌های مرکز به منظور ارتقاء طرح علمی شهر هوشمند و تولید محصولات تجاری و قابل استفاده در صنعت
• انتشار مجله، کتاب علمی، جزوه آموزشی، مقاله، تولید نرم‌افزار و برنامه‌های رایانه‌ای و تلفن همراه متناسب با اهداف پژوهشکده در حوزه‌های مرتبط با شهر هوشمند طبق ضوابط و مقررات مربوطه
• برگزاری نمایشگاه، سمینار، همایش و کنفرانس‌های علمی و ارائه دستاوردهای پژوهشی در قالب کارگاه‌های آموزشی در حوزه‌های مرتبط با شهر هوشمند طبق ضوابط و مقررات مربوطه
• برگزاری دوره‌های آموزشی تخصصی بر اساس آخرین یافته‌های پژوهشی، به منظور ارتقاء سطح دانش فنی و اجرایی مرتبط با حوزه‌های شهر هوشمند
در جهت پیشبرد هرچه بهتر فعالیت‌های این مرکز، همکاری ارگان‌ها و سازمان‌های ملی و محلی از جمله مجلس شورای اسلامی، شورای عالی استان‌ها، شوراهای شهر، وزارت راه و شهرسازی، وزارت فناوری ارتباطات و اطلاعات، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، وزارت امور اقتصادی و دارایی، وزارت آموزش و پرورش، شهرداری‌ها، سازمان نظام صنفی رایانه‌ای، معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، صندوق نوآوری و شکوفایی و سایر ارگان‌های مرتبط در دستور کار قرار گرفته است و از متخصصین این حوزه جهت عضویت در این مرکز دعوت بعمل می‌آوریم.
امید است فعالیت‌های این مرکز، قدمی مثبت در جهت افزایش کیفیت زندگی شهروندان کشور عزیزمان ایران باشد و به شادترشدن شهرها کمک کند و در نهایت شهروندان رضایت بیشتری از زندگی شهری داشته باشند.
