مدیریت و عدالت اجتماعی در دولت چهاردهم به کجا می رود؟

شیدا آریایی پور - حقوقدان

مسعود پزشکیان رییس جمهور دولت چهاردهم، همواره در سخنان خود بر عدالت اجتماعی و رفع تبعیض تأکید داشته است. اما عملکرد او و سایر مسئولان در این زمینه چگونه بوده است؟ آیا سیاست‌های اجراشده، توانسته‌اند به بهبود وضعیت معیشتی مردم و ایجاد فرصت‌های برابر برای همه شهروندان کمک کنند؟ این مقاله به بررسی برخی از موضوعات مهم در این زمینه می‌پردازد.

۱) استفاده ابزاری از زنان در سیاست

پزشکیان بارها اعلام کرده که از زنان در سیاست استفاده ابزاری شده است. اما این پرسش مطرح می‌شود که خود او و سایر مسئولان تا چه اندازه برای حضور واقعی و تأثیرگذار زنان در عرصه مدیریتی تلاش کرده‌اند؟

در سال‌های اخیر، بسیاری از سیاستمداران هنگام انتخابات شعار حمایت از زنان را مطرح کرده‌اند، اما در عمل، سهم زنان در مدیریت کلان کشور همچنان محدود باقی مانده است. اگر واقعاً عدالت اجتماعی مدنظر است، باید مشخص شود که چه اقداماتی برای افزایش حضور زنان در تصمیم‌گیری‌های کلان صورت گرفته است. آیا زنان در پست‌های کلیدی مانند استانداری‌ها، وزارتخانه‌ها و مدیریت‌های اجرایی نقش دارند یا فقط برای تبلیغات انتخاباتی از آن‌ها یاد می‌شود؟

2. استفاده از نیروهای دولت‌های قبلی و عدم بهره‌گیری از مردم عادی

کی از انتقادهای مهم به دولت‌های مختلف این است که همیشه از مدیران قدیمی استفاده می‌کنند و فرصت‌های مدیریتی را در اختیار مردم عادی، متخصصان ناشناس و جوانان قرار نمی‌دهند. اگر پزشکیان و سایر مسئولان ادعای عدالت دارند، باید توضیح دهند که تاکنون چند نفر از مردم عادی یا زنان و مردان مناطق محروم به پست‌های مدیریتی مهم رسیده‌اند. متأسفانه، در بسیاری از موارد مشاهده می‌شود که مسئولان تنها در میان افراد نزدیک به خود و جناح‌های سیاسی، مدیران را انتخاب می‌کنند. این چرخه بسته باعث شده که مردم عادی، بویژه افراد مستعد از روستاها و مناطق محروم، هیچ شانسی برای حضور در سیستم مدیریتی کشور نداشته باشند.

۳. چرا دختران و مردان روستایی در ساختار مدیریتی دیده نمی‌شوند؟

سؤال مهم این است که چرا هنوز شاهد حضور گسترده نیروهای بومی، متخصص و افراد عادی در مدیریت کشور نیستیم؟ آیا یک دختر یا پسر روستایی که در شرایط سخت تحصیل کرده، می‌تواند به‌عنوان وزیر، معاون وزیر یا استاندار انتخاب شود؟ چرا همیشه مدیران از میان حلقه‌های خاص سیاسی انتخاب می‌شوند؟ عدالت اجتماعی یعنی همه افراد، صرف‌نظر از محل زندگی و جایگاه اجتماعی، بتوانند به‌صورت عادلانه در مدیریت کشور مشارکت کنند.

۴. حضور افرادی از دولت‌های قبل در تیم مدیریتی جدید

یکی از انتقادهای مردم این است که چرا برخی از مسئولان، افرادی را از دولت‌های گذشته در پست‌های مدیریتی جدید به کار گرفته‌اند؟ آیا در کشور متخصصان جدید و جوان‌تر وجود ندارند؟ آیا این روند باعث نمی‌شود که سیاست‌های قدیمی و ناکارآمد تکرار شوند؟ عدالت مدیریتی ایجاب می‌کند که فرصت به افراد جدید، شایسته و کارآمد داده شود، نه اینکه تنها میان یک گروه خاص جابه‌جایی صورت بگیرد.

5.  چرا همچنان سیاست‌ها در قالب اصولگرا و اصلاح‌طلب باقی مانده‌اند؟

بسیاری از مردم دیگر به جناح‌های سیاسی اهمیت نمی‌دهند و تنها خواهان عدالت و حل مشکلات هستند. اما چرا همچنان سیاستمداران درگیر دعواهای جناحی هستند؟ مردم می‌خواهند مسئولان به‌جای بحث‌های بی‌فایده درباره اصولگرایی و اصلاح‌طلبی، به فکر رفع مشکلات اقتصادی و اجتماعی باشند. جناح‌بندی‌های سیاسی نه‌تنها کمکی به بهبود شرایط نکرده، بلکه باعث شده است که رقابت‌های ناسالم جایگزین شایسته‌سالاری شود. پزشکیان و سایر سیاستمداران باید توضیح دهند که چگونه می‌خواهند از این دایره بسته خارج شوند و به مردم به‌عنوان اولویت اصلی بپردازند.

۶. چرا تیم‌های مدیریتی تغییر می‌کنند و هرکس تیم خودش را می‌آورد؟

در بسیاری از موارد دیده شده که وقتی یک مدیر جدید منصوب می‌شود، بلافاصله تیم قبلی را برکنار کرده و افراد موردنظر خود را جایگزین می‌کند. آیا این روند به معنای حذف نیروهای کارآمد فقط به‌دلیل اختلافات شخصی یا جناحی نیست؟ اگر هدف خدمت به مردم است، چرا مسئولان به‌جای استفاده از مديران باتجربه و توانمند، فقط به افراد مورداعتماد خود تکیه می‌کنند؟ این رفتار باعث بی‌ثباتی مدیریتی و کاهش کارآمدی سیستم اجرایی کشور می‌شود.

۷. چرا مدیران فاسد برکنار نمی‌شوند؟

یکی از بزرگ‌ترین مشکلات کشور، وجود مدیرانی است که با سوءاستفاده از موقعیت خود، فساد مالی و اداری ایجاد می‌کنند. چرا برخی از مدیران که حقوق‌های نجومی دریافت می‌کنند، همچنان در پست‌های خود باقی می‌مانند؟ چرا با مدیرانی که به مردم ظلم می‌کنند و از قدرت خود سوءاستفاده می‌کنند، برخورد جدی نمی‌شود؟

عدالت اجتماعی ایجاب می‌کند که هیچ فردی فراتر از قانون نباشد و تمامی مدیران بر اساس عملکرد خود ارزیابی شوند.

۸. مشکلات معیشتی مردم در آستانه عید

در آستانه عید، بسیاری از مردم با مشکلات مالی شدید، بیکاری و سوءتغذیه مواجه هستند. آیا سیاست‌های اقتصادی مسئولان توانسته‌اند این مشکلات را کاهش دهند؟ مردم انتظار دارند که به‌جای شعارهای تکراری، راه‌حل‌های واقعی برای کاهش گرانی، تورم و بیکاری ارائه شود. یکی از وظایف اصلی دولت، ایجاد ثبات اقتصادی و حمایت از اقشار ضعیف است.

۹. چرا یک سامانه شفاف برای انتخاب مدیران ایجاد نمی‌شود؟

یک راه‌حل ساده و عادلانه برای انتخاب مدیران، ایجاد یک سامانه شفاف است که در آن افراد متخصص بتوانند رزومه خود را ارسال کنند و کارشناسان مستقلی آن‌ها را بررسی کنند. اگر واقعاً هدف استفاده از نیروهای شایسته است، چرا چنین سیستمی تاکنون راه‌اندازی نشده است؟ آیا سیاستمداران از ورود افراد جدید و مستقل به عرصه مدیریت نگران هستند؟ در یک سیستم عادلانه، مردم عادی نیز باید فرصت داشته باشند که در مدیریت کشور مشارکت کنند. مسائل مطرح‌شده در این مقاله، پرسش‌هایی است که بسیاری از مردم درباره عملکرد مسئولان، ازجمله آقای پزشکیان، دارند. عدالت اجتماعی، تنها در صورتی محقق خواهد شد که فرصت‌ها به‌طور مساوی در اختیار همه مردم قرار گیرد و تصمیم‌گیری‌ها بر اساس شایستگی، نه روابط سیاسی، انجام شود. اگر سیاستمداران واقعاً به دنبال خدمت به مردم هستند، باید ساختارهای مدیریتی کشور را شفاف کنند، به افراد عادی فرصت رشد بدهند و از جناح‌بندی‌های بی‌اثر فاصله بگیرند. تنها در این صورت است که می‌توان به یک جامعه عادلانه و کارآمد دست یافت.