بانک مرکزی، حراج سکه و شرایط آن

آسیانیوز ایران؛ سرویس اقتصادی:

چهارشنبه یکم اسفندماه1403، ربع‌سکه بهار آزادی ضرب سال ۱۳۸۶، نیم‌سکه طلای بهار آزادی ضرب سال ۱۳۸۶ و تمام‌سکه طلای بهار آزادی ضرب سال ۱۳۸۶ بانک مرکزی، بدون بسته‌بندی عرضه شد. سخنگوی مرکز مبادله گفت که از هفته آینده طبق روال قبلی حراج های سکه به‌صورت منظم و سه روز در هفته برگزار خواهد شد. همچنین باتوجه به اتمام زمان پیش‌فروش سکه، رییس کل بانک مرکزی اعلام کرد که تا زمانی که مردم متقاضی باشند طرح پیش‌فروش سکه ادامه خواهد داشت؛ از همین رو باید منتظر اطلاعیه‌های بعدی بانک مرکزی برای پیش‌فروش سکه باشیم. متقاضیان حراج سکه برای ثبت سفارش می‌توانند از طریق سامانه مرکز مبادله ایران به‌نشانه اینترنتی market.ice.ir  اقدام کنند. بازه واریز وجه برای شرکت در این حراج، ساعت 8 تا 11 و 30 دقیقه است. شرکت در حراج‌های گذشته منعی برای حضور در حراج های بعدی را ندارد و اشخاصی که در یک حراج شرکت می‌کنند، می‌توانند در حراج‌های بعدی نیز حضور یابند.

گفتنی است متقاضیان شرکت در حراج‌های سکه طلای سامانه معاملات مرکز مبادله ایران می‌توانند طی 7 روز هفته و 24 ساعت شبانه‌روز، از طریق سامانه معاملات این مرکز به‌آدرس اینترنتی  market.ice.ir، اقدام به ثبت‌نام و احراز هویت کنند. از 13 اسفند ماه 1402 تاکنون، 76 حراج از طریق سامانه معاملات سکه طلای مرکز مبادله ایران برگزار شده است که طی این حراج‌ها، در مجموع 870 هزار و 667 قطعه انواع سکه طلا به متقاضیان تخصیص داده شده است. سهم ربع‌سکه از این حجم تخصیص 438 هزار و 242 قطعه، نیم‌سکه 108 هزار و 38 قطعه و تمام‌سکه 324 هزار و 387 قطعه است.

حداکثر ثبت سفارش: 5 قطعه سکه

کلیه اشخاص حقیقی با تابعیت ایرانی بالای 18 سال تمام شمسی می‌توانند در این حراج شرکت کنند و حداکثر حجم سفارش و خرید برای هر متقاضی مجموعا 5 قطعه سکه است، به‌نحوی که می‌توان 5 قطعه ربع‌سکه یا 5 قطعه نیم‌سکه یا 5 قطعه تمام‌سکه، یا ترکیبی از هر سه شامل تمام‌سکه، نیم‌سکه و ربع‌سکه باشد که جمع هر سه باهم نباید بیش از 5 قطعه باشد. متقاضیان توجه داشته باشند که در هر سفارش خود از انواع سکه، صرفا می‌توانند یک سفارش فعال داشته باشند؛ به این معنی که متقاضیان برای ثبت سفارش خرید هر نوع قطعه سکه، فقط یک‌بار می‌توانند تعیین قیمت و تعیین تعداد سکه را انجام دهند.

واریز وجه؛ ساعت 8 تا 11:30

متقاضی خرید موظف است پیش از ارسال سفارش خرید در سامانه، معادل ریالی 100 درصد ارزش سفارش خرید به ‌انضمام کارمزد را از طریق درگاه پرداخت اینترنتی در کیف پول خود تأمین کند. وجه مذکور در کیف پول کاربر تا پایان جلسه حراج مسدود می‌شود. بازه واریز وجه، ساعت 8 تا 11 و 30 دقیقه روز حراج است. پس از اتمام این دوره زمانی، امکان پرداخت وجه و در نتیجه شرکت در حراج وجود ندارد. یادآور می‌شود واریز وجه از هر کارت بانکی متقاضی که دارای شماره شبا باشد، امکان‌پذیر است؛ بنابراین، واریز وجه معاملات از طریق کارت‌های هدیه، بن‌کارت، کارت اعتباری مرابحه و کارت‌های بانکی فاقد شماره شبا ممنوع است. ثبت شبای بانک ملی، صرفا برای فرآیند برگشت وجه است و الزامی وجود ندارد که واریز فقط از کارت بانک ملی انجام شود. شایان ذکر است امکان واریز وجه از یک یا چند کارت متعلق به شخص مقدور است؛ اما واریز از حساب مشترک ممنوع است.

شروع جلسه حراج ساعت 12

شروع جلسه حراج رأس ساعت 12 است و بازه ثبت سفارش نیز از ساعت 12 الی 14 خواهد بود. بازه نظارت و تخصیص نیز از ساعت 14 تا 16 همان روز است و ساعت 16 نیز نتایج حراج اعلام می‌شود. متقاضیان جهت اطلاع از نتیجه حراج به سامانه حراج سکه طلای مرکز مبادله ایران مراجعه کنند. شیوه برگزاری حراج نیز از طریق ثبت سفارش و تخصیص بر مبنای اولویت قیمت ـ زمان انجام می‌شود.

بازگشت وجه طی یک هفته

شایان ذکر است با هدف ایجاد امکان شرکت مجدد و مکرر برای تمامی مشتریان، وجوه واریزی تا یک هفته در کیف پول متقاضیان محترم باقی می‌ماند و پس از آن عملیات عودت وجوه انجام خواهد پذیرفت.

کارمزد و هزینه‌های عملیاتی

کارمزد معامله معادل یک در هزار (0,1 درصد) ارزش معامله است. شایان ذکر است خریدار موظف است هنگام دریافت سکه طلای خریداری‌شده از شعبه انتخاب‌‌شده در سامانه، به‌ازای هر قطعه سکه طلا (اعم از سکه تمام، نیم‌سکه و ربع‌سکه) مبلغ 300 هزار ریال به‌عنوان هزینه تحویل به شعبه بانک عامل پرداخت کند. در صورتی که خریدار در مهلت مشمول هزینه انبارداری (14 تا 21 روز کاری از زمان تخصیص سکه طلا) جهت دریافت سکه طلای خریداری‌شده به شعبه انتخاب‌‌شده در سامانه مراجعه کند، باید علاوه بر هزینه تحویل، به‌ازای هر قطعه سکه طلا (اعم از سکه تمام، نیم‌سکه و ربع‌سکه) مبلغ 500 هزار ریال به‌ازای هر روز به‌عنوان هزینه انبارداری به شعبه بانک عامل پرداخت کند. خریدار موظف است هزینه‌های عملیاتی مربوط به بانک عامل (هزینه تحویل و هزینه انبارداری) را هنگام دریافت سکه طلای خریداری‌شده به بانک عامل پرداخت کند.

آغاز تحویل سکه از 11 اسفندماه

متقاضی می‌تواند جهت سهولت در دریافت فیزیک سکه از لیست شعب بانک ملی، نزدیک‌ترین شعبه به محل کار یا سکونت خود را انتخاب کند و الزامی وجود ندارد که متقاضی حتماً در شعبه تحویل سکه حساب داشته باشد. متقاضیان جهت دریافت سکه، به جدول زمانی تحویل سکه توجه داشته باشند. زمان تحویل بدون هزینه انبارداری سکه طلا، در بازه زمانی 11 الی 18 اسفندماه است؛ طی این دوره فقط هزینه تحویل از سوی شعب بانک عامل دریافت می‌شود. هزینه تحویل 30 هزار تومان به‌ازای هر سکه برای کل دوره خواهد بود. اشخاصی که طی بازه زمانی 19 الی 26 اسفندماه برای دریافت سکه اقدام می‌کنند، باید هزینه انبارداری نیز پرداخت کنند. هزینه انبارداری سکه طلا 50 هزار تومان در هر روز به‌ازای هر سکه خواهد بود و به شعبه بانک عامل پرداخت می‌شود؛ این هزینه شامل روزهای تعطیل نیز خواهد بود. در صورتی که اشخاص در بازه زمانی تحویل سکه اقدام به دریافت سکه نکنند، معامله فسخ و پس از اعلام بانک عامل وجه معامله پس از کسر کارمزد خرید و سایر هزینه‌های عملیاتی به کیف پول خریدار عودت داده می‌شود؛ در صورت انفساخ معامله به‌دلیل عدم مراجعه خریدار به شعبه انتخاب‌شده در سامانه جهت دریافت سکه طلا در مهلت مقرر، خریدار به‌مدت 180 روز از ثبت هرگونه سفارش خرید در سامانه منع می‌شود.

ضرب سکه یا به باد دادن ذخیره طلای بانک مرکزی؟!

قیمت‌هایی که بانک مرکزی برای فروش سکه‌ها از هم‌اکنون دریافت می‌کند، تا آن ها را در فرصت‌های ۴ماهه، ۶ماهه و ۸ماهه به خریداران تحویل دهد، به ترتیب ۶۴ میلیون، ۶۲ میلیون و ۵۹.۵ میلیون تومان اعلام شده‌اند. روشن‌ترین برداشتی که می‌توان از این قیمت‌ها کرد اینست که تا نیمه دوم سال آینده هیچ برنامه‌ای برای کاهش قیمت سکه در دستور کار بانک مرکزی و دستگاه‌های متولی اقتصاد کشور وجود ندارد. به عبارت دیگر، وقتی خریداران در ۳۰ مهرماه سال ۱۴۰۴ سکه بهار آزادی را تحویل می‌گیرند با احتساب سودی که پول پرداختی آن ها بابت آن در بهمن‌ماه امسال قاعدتا باید نصیب آنان شود، چند میلیون تومان بیشتر از مبلغی که اکنون بابت آن پرداخت می‌کنند خواهد بود. این، وعده‌ایست که بانک مرکزی به صورت ضمنی به خریداران سکه می‌دهد و با این وعده، تضمین می‌کند که زمان تحویل گرفتن سکه چنین سودی نصیب آن ها خواهد شد. بنابراین، نه‌تنها تا نیمه دوم سال آینده قیمت سکه کاهشی نخواهد شد بلکه با تضمین بانک مرکزی افزایش هم خواهد یافت! این، تکرار تجربه شکست‌خورده سال ۱۳۹۶ است که معلوم نیست چرا از آن درس گرفته نمی‌شود چنین روشی را به هیچ وجه نمی‌توان اقدامی برای درمان اقتصاد دانست. اقدامی که به افزایش قیمت‌ها منجر شود و به بالا رفتن قیمت ارز نیز دامن بزند، تلاش برای حادتر کردن بحران اقتصادی است نه درمان آن. این واقعیت را همگان می‌فهمند و بسیار عجیب و قابل تأمل است که مسئولان اقتصادی کشور به جای اجتناب از آن و پیدا کردن و به کار گرفتن راه‌های جلوگیری از افزایش بحران، دقیقاً به سراغ همان چیزی می‌روند که به آن دامن می‌زند. انتظار مردم اینست که مدیران بانک مرکزی و وزارت امور اقتصادی و دارائی طرح‌هائی ارائه نمایند و به اجرا درآورند که قیمت سکه و ارز کاهشی شود تا به تبع آن قیمت‌های کالا‌ها و خدمات هم رو به کاهش بگذارند و تورم مهار شود و آرامش و ثبات به اقتصاد کشور برگردد. این حضرات با مسئولیت‌هائی که پذیرفته‌اند و مزایائی که به خاطر جایگاه ویژه‌شان به آن ها تعلق می‌گیرد، باید مشکلات و آلام مردم را کم کنند؛ نه اینکه هر روز این مشکلات افزایش پیدا کنند و مسئولان به توجیهات غیرموجه و وعده‌هائی که هرگز به مرحله عمل نمی‌رسند متوسل شوند.

این را می‌دانیم که بانک مرکزی با پیش‌فروش سکه و بالا نگهداشتن قیمت دلار درصدد تأمین نیاز‌های ریالی دولت برای پرداخت‌های آخر سال است. اصل تلاش برای حل مشکل ریالی دولت، امری پذیرفتنی است ولی اینکه این کار با پیمودن راه‌هائی صورت بگیرد که منجر به خارج شدن پول از جیب مردم شود قابل قبول نیست. اگر حضرات مسئولین، اعم از دست‌اندرکاران امور اقتصادی و سایر بخش‌ها، نمی‌دانند به اطلاعشان می‌رسانیم که مردم بشدت تحت فشارند. حضرات به خودشان با حقوق‌های نجومی که می‌گیرند و مزایائی که به آنان تعلق می‌گیرد نگاه نکنند. با برخورداری از این حقوق‌ها و مزایا نمی‌توان مشکلات معیشتی مردم را لمس کرد. خودتان را جای کارمندان، کارگران، بازنشستگان و خانواده‌هائی که فرزندان بی‌کار دارند بگذارید و به این سؤال جواب بدهید که با حقوق‌هائی که این اقشار دریافت می‌کنند و این گرانی‌های سرسام‌آور آیا امکان زندگی وجود دارد؟ اگر جواب منفی است که قطعا هست، چرا به جای تلاش برای حل مشکلات معیشتی مردم به طرح‌هائی مانند طلاپاشی متوسل می‌شوید که مانند نمک پاشیدن بر زخم‌های روحی اقشار محروم است؟ تا زمانی که تورم بزرگی نظیر آنچه اقتصاد ایران اکنون تجربه می‌کند، ادامه داشته باشد، قیمت‌ها مسیر صعودی خود را پیدا می‌کنند و در نتیجه، ارزپاشی و حراج سکه اثر بلندمدتی ندارد.

ذخایر ته کشیده‌اند

سیاست‌های بانک مرکزی در عرضه سکه و ارز یکی از مهم‌ترین نشانه‌های بحران ارزی است. بانک مرکزی معمولا در مواقع بحران، اقدام به حراج سکه و دلار می‌کند، تا نقدینگی را کنترل کرده و نرخ ارز را تثبیت کند. برای مثال، در سال‌های گذشته، بانک مرکزی سه بار اقدام به حراج سکه کرده است. بانک مرکزی سال 92 حوالی 10 میلیون سکه، سال 97 حدود پنج میلیون سکه و امسال یک میلیون سکه حراج کرده که همین کاهش تعداد هم نشان می‌دهد، ذخایر ته کشیده‌اند!

در این بین، این اقدامات کمکی هم نمی‌کند، اما تجربه نشان داده است که این اقدامات معمولا سیگنالی درباره وخامت اوضاع اقتصادی هستند. از سمت دیگر، هنوز سکه‌‌ها را نداده‌اند که یک جامپ جدی اتفاق افتاد. بازار عادت کرده است. اقتصاد مالی-رفتاری این کنش و واکنش را به خوبی توضیح می‌دهد. فعالان بازار در این شرایط سیگنال را دریافت می‌کنند و حتما تقاضا برای نگهداری دارایی ارزی افزایش پیدا می‌کند. این اقدام بانک مرکزی تتمه ذخایر را نیز به مصرف می‌رساند، در حالی که ممکن است ما نیازهای واجب‌تری داشته باشیم. ضمن آنکه یک میلیون قطعه سکه در برابر بزرگی بازار ارز مقداری نیست که بتواند اثری بگذارد. غیر از اینکه سیگنال بدترشدن اوضاع را می‌دهد. شما هر مقدار طلا داشته باشید نزدیک به قیمت بازار معامله می‌شود. از سمت دیگر، در ابتدا اعلام شد که خریداران سکه مشمول مالیات نخواهند شد، اما پس از مدتی که قیمت سکه چندین برابر می‌شود، اداره مالیات اقدام به شناسایی و دریافت مالیات از خریداران عمده می‌کند. این اتفاق در زمان آقای سیف افتاد. این تناقض در سیاست‌گذاری، باعث بی‌اعتمادی سرمایه‌گذاران شده و آن‌ها را از ورود به بازارهای رسمی باز می‌دارد. با فرض تورم ۵۰ درصد سالانه، ارزش پول ملی به مرور کاهش می‌یابد و این امر تأثیر مستقیمی بر نرخ ارز دارد. رادپور توضیح داد: اگر نرخ دلار سه سال پیش ۲۳ هزار تومان بوده و تورم سالانه در حدود ۵۰ درصد باقی مانده باشد، قیمت کنونی دلار بر اساس نظریه برابری قدرت خرید باید متناسب با این تورم افزایش پیدا کند و در همین محدوده فعلی قرار گیرد. در این بین، آمدن ترامپ هم این روند را تسریع کرده است. برای مثال، روی کار آمدن ترامپ یا بایدن در ایالات متحده، تأثیرات زیادی بر بازار داشته و از سوی دیگر تفاوت چندانی نیز با یکدیگر نداشته‌اند؛ ما در هر دو دوره تحریم و در روابط تجاری و بانکی دچار محدودیت‌های جدی بوده‌ایم. عوارض ناشی از مواضع سیاسی نیز فشار وارد کرده است. به این ترتیب، مشکلات ایران در هر دو دوره با شدت و ضعف وجود داشته است. از مهمترین نتایج این وضعیت، کاهش اشتغال و کاهش تولید ناخالص داخلی بوده است. در چنین شرایطی فرقی نمی‌‎کند که ترامپ باشد یا بایدن. برای کشوری که 50 درصد تورم دارد پنج درصد یا 10 درصد تلورانس قیمت دلار چندان کارساز نیست. در حال حاضر، ایران به دلیل تحریم‌های اقتصادی، محدودیت‌های شدیدی در تجارت بین‌المللی و تعامل با بانک‌های جهانی دارد. این وضعیت باعث شده است که سرمایه‌گذاران داخلی در تصمیم‌گیری‌های خود دچار تردید شوند. در چنین شرایطی، بسیاری از سرمایه‌گذاران به جای ورود به بازارهای بلندمدت، به معاملات کوتاه‌مدت و سودهای مقطعی روی می‌آورند.