آسیانیوز ایران؛ سرویس اجتماعی:

هشتم مارس، روز جهانی زن در بسیاری از کشورهای جهان گرامی داشته می شود. 8 مارس روزی است که زنان جهان بدون توجه به گرایشات مختلف فکری، عقیدتی،نژادی و ... به یادآوری موفقیت ها و دستاوردهای شان می پردازند. در حقیقت، این روز مجالی است برای نگاه کردن به گذشته در مسیر تلاش ها، منازعه ها و فعالیت های پیشین، و بیشتر برای نگریستن در راستای حرکت های پیش رو برای باز کردن راه در جهت شکوفایی استعدادها و فرصت هایی که در انتظار نسل آینده زنان است. زنان در همه جوامع نقش بسیار مهم و موثری در تربیت و هدایت خانواده و فرزندان و در ساختار جامعه، اقتصاد و سیاست هر کشور دارند. در طی سالیان، نقش زنان در سطح اجتماع پررنگ‌تر شده و ارزش آفرینی آنها بیش از پیش مورد توجه قرار می‌گیرد. ارزش نهادن به زنان و حقوق آن‌ها تضمین کننده آینده هر جامعه‌ای خواهد بود.

تاریخچه و اهمیت روز جهانی زن

روز جهانی زن، در اکثر کشورهای دنیا ثبت شده است و به پاس قدردانی از زنان بدون در نظر گرفتن حرفه، نقش، دین، زبان و جغرافیا به یادبود تعیین شده است. این روز برای بزرگداشت دستاوردهای زنان و ارتقای حقوق زنان در 8 مارس برگزار می‌شود. برگزاری روز جهانی زن از اوایل قرن 20، به یاد زنانی که برای اولین بار با جنبش کارگری آغاز شده در امریکای شمالی و اروپا، برای احیای حقوق خود در نیویورک امریکا دست به اعتراض زدند آغاز شد. در سال 1910 با تلاش‌های کلارا زدکین (Clara Zetkin) که یک فعال اجتماعی آلمانی بود فعالیتهایی برای بین المللی کردن این روز شروع شد و برای اولین بار در 19 مارس 1911 کنگره بین المللی زنان در آلمان، اتریش، دانمارک و سوئیس برگزار شد. پس از آن در روزهای مختلفی در کشورهای جهان بزرگداشت این روز ادامه پیدا کرد. در تاریخ 8 مارچ 1917، زنان پتروگراد (سنت پترزبورگ) روسیه، علیه شرایط بد زندگی، کمبود غذا و جنگ جهانی اول اعتراض کردند. اعتراضاتی که به نام “نان و صلح” شناخته شد، منجر به انقلاب 1917 روسیه شد.

مبارزه برای حقوق زنان و به رسمیت شناختن آن

پیشینه روز جهانی زن (IWD) به اوایل قرن بیستم برمی‌گردد، دوره‌ای پر از تحولات اجتماعی و جنبش‌های کارگری. اولین گرامیداشت این روز به سال ۱۹۰۹ در نیویورک بازمی‌گردد، زمانی که حزب سوسیالیست آمریکا یک روز ویژه برای زنان ترتیب داد تا از اعتصاب کارگران صنعت پوشاک که خواستار دستمزد بهتر و شرایط کاری مناسب‌تر بودند، حمایت کند.

تولد یک جنبش جهانی؛ علت انتخاب 8 مارس به عنوان روز جهانی زن

سالانه ملیونها تن زن و مرد در اقصی نقاط جهان در روز هشتم مارس با ترتیب اجتماعات و گردهمایی ها این روز را گرامی میدارند. انتخاب روز هشتم مارس به عنوان روز زن بخاطر مبارزۀ زنان کارگر فابریکه نساجی کتان در سال 1857 میلادی در شهر نیویورک آمریکا بر می گردد. شرایط کاری سخت و غیر انسانی با دستمزد کم کارگران زن در اوایل قرن بیستم که همراه با مردان در کشور های صنعتی وارد فابریکات و بازار کاری شده بودند آنان را وادار به مبارزه علیه این بی عدالتی به شکل سازمان یافته و منظم نمود. در این روز کارگران نساجى زن در یک کارخانه بزرگ پوشاک براى اعتراض علیه شرایط بسیار سخت کارى و وضعیت اقتصادی شان دست به اعتصاب زدند. خاطره این اعتصاب براى کارگران فابریکۀ نساجى باقى ماند. نارضایتى عمومى ازاین شرایط براى زنان کارگر ادامه داشت.

هشتم مارس سال1908 میلادی:

بعد از گذشت بیش از پنجاه سال، کاگران زن کارخانـۀ نساجی کتان در شهر نیویورک به منظور احیا خاطرۀ اعتصاب در این روز را که تبعیض،محرومیت وفشار کار و حقوق بسیار کم زنان را بیاد می آورد دست به اعتصاب زدند، صاحب این کارخانه به همراه نگهبانان بخاطر جلوگیری از همبستگی کارگران بخش های دیگر با اعتصاب گران و عدم سرایت آن به بخش های دیگر ، این زنان را در محل کارشان محبوس ساخت و بعدا به دلایل نامعلوم کارخانه آتش گرفت و فقط تعداد کمی از زنان توانستند از این حادثه نجات یابند و مابقی 129 تن از زنان کارگر در این آتش سوختند. به همین دلیل روز هشتم مارس بطور سنتی بنام روز مبارزه زنان علیه بی عدالتی و فشار علیه زنان در خاطره ها باقی ماند. در سال هاى بعد در کشورهاى مختلف اروپایى و امریکا مبارزه زنان به شکل تظاهرات و اعتصاب کاری علیه فشار، تبعیض و استعمار کاری و همینطور برای داشتن حقوق برابر در اجتماع ادامه پیدا کرد. از جمله یکی از مهمترین مدافعان حقوق زن در آلمان خانم کلارا زتکین (1857-1933) خواسته های مبارزان زن در آلمان را مبنی بر هشت ساعت کار در روز، تعصیلات ویژه در ایام زایمان و سایر حقوق طبق قانون را تقاضا کرد. در اروپا دومین کنفرانس سوسیالیستی زنان که در آن صد زن مبارز از هفده کشور جهان شرکت داشتند،با اثر پیشنهاد خانم کلارا زتکین در روز27 آگوست سال 1910 میلادی درکپنهاگ پایتخت دانمارک روز هشتم مارس به عنوان روز زن و روز همبستگی بخاطر دفاع از حقوق زنان و مبارزه در مقابل تبعیض های گوناگون علیه زنان بر گزیده شد. در واقع می توان گفت آغاز حرکت برای شکل گیری یک روز و اختصاص آن به زنان، ابتدا از دل فعالیت های اعتراضی زنان کارگر در آغاز قرن بیستم در امریکای شمالی و سراسر اروپا نطفه بست :

1909: نخستین روز جهانی زن در ایالات متحده در 28 فوریه 1909 برپا شد. حزب سوسیالیست آمریکا این روز را به افتخار و تجلیل از اعتصاب کارگران نساجی نیویورک، که در آن زنان علیه شرایط کاری خود اعتراض کرده بودند، برگزید.

1910: کنگره جهانی سوسیالیست ها، طی جلسه ای در کپنهاگ، «روز زن» را روز بین المللی زنان اعلام و آن را به عنوان حرکتی در جهت کسب حقوق زنان و گسترش حمایت به منظور دستیابی زنان به حق رای در سراسر جهان، تثبیت کرد. طرح پیشنهادی با موافقت بیش از یکصد تن از زنان از 17 کشور جهان در این کنگره به تصویب رسید، و نخستین پیامد آن، انتخاب سه زن در پارلمان فنلاند بود. در این کنگره تاریخ ثابتی برای برگزاری مراسم انتخاب نشد.

1911 : بازتاب کنگره کپنهاگ سبب شد که روز جهانی زن برای نخستین بار (19 مارس) در اتریش، دانمارک، آلمان و سوئیس برگزار شود، یعنی در کشورهایی که بیش از یک میلیون زن و مرد در تظاهرات بزرگی شرکت و حق رای برای زنان، امکان دستیابی به مشاغل دولتی، حقوق زنان برای کار، آموزش حرفه ای و پایان تبعیض شغلی را مطالبه کردند.

1913-1914 : با شروع جنگ جهانی، روز جهانی زن، دستمایه ای برای جنبش های زنان در سراسر جهان شد تا آن را به روزی برای اعتراض به جنگ جهانی تبدیل کنند. زنان روسی، به عنوان بخشی از جنبش صلح خواهی، نخستین مراسم روز جهانی زن را در آخرین یکشنبه ماه فوریه برگزار کردند. زنان در دیگر نقاط اروپا نیز حول و حوش 8 مارس در اعتراض به جنگ و با ابراز همبستگی با دیگر فعالان، تظاهرات باشکوهی برپا ساختند.

1917 : زنان روسی، علیه عاقبت شوم جنگ، آخرین یکشنبه فوریه را برای اعتراض و اعتصاب خود و با درخواست «نان و صلح» انتخاب کردند (که بر اساس تقویم گرگوری روز 8 مارس قطعیت پیدا کرد). چهار روز بعد، تزار روسیه استعفا داد و دولت موقت حق رای برای زنان را به رسمیت شناخت.

سازمان ملل متحد و برابری جنسی

قطعنامه سازمان ملل متحد که در سال 1945 امضا شد، نخستین توافقنامه ای بود که اصل برابری زن و مرد را تصریح کرد. از آن زمان تاکنون، این قطعنامه بین المللی که منجر به ارائه استراتژی ها، استانداردها، برنامه ها و اهداف مختلف از سوی سازمان ملل شده، در پیشرفت موقعیت و وضعیت زنان در سرتاسر جهان موثر بوده است. پس از سال ها، سازمان ملل متحد و آژانس های تخصصی اش مشارکت زنان را به عنوان شرکا برابر با مردان در دستیابی به پرورش، صلح، امنیت، و احترام کامل برای حقوق بشر مداوم، ترفیع داده اند. قدرت و اختیار زنان، نشان از چهره آشکار تلاش های سازمان ملل متحد با نظارت و تصحیح چالش های اجتماعی، اقتصادی و سیاسی در سراسر جهان دارد.

چالش‌ها و مشکلات موجود در حقوق زنان در جهان

امروزه با وجود پیشرفت زنان در حوزه های مختلف خانواده، جامعه، علم و دانش، تکنولوژی و اقتصاد، همچنان مشکلات زیادی پیش روی زنان قرار دارد.

برخی از مشکلاتی که محققان به آن اشاره می‌کنند به عناوین زیر است:

• تعداد زنان در عرصه رهبری بسیار کم است که باعث می‌شود نقش کمتری در تصمیم‌های سیاسی و اجتماعی و اقتصادی داشته باشند.
• کمبود منابع مالی و عدم دسترسی به فرصت‌های اقتصادی
• تبعیض در محیط کار و نابرابری جنسیتی در محل کار
• فرهنگ و باورهای اجتماعی و فرهنگی
• عدم دسترسی به سیستم آموزشی و بهداشتی
• خشونت علیه زنان
• محدودیت های قانونی در دفاع از حقوق زنان

روز جهانی زن و هدف‌های آن

روز جهانی زن در بسیاری از کشورهای دنیا، هرساله در تاریخ 8 مارس ثبت شده است. بزرگترین هدف این روز، بزرگداشت مقام زن، ارزش نهادن به حضور موثر زنان در جامعه و تقویت عدالت جنسیتی است.

نقش زنان در توسعه اجتماعی و اقتصادی

زنان نیمی از نیروی کار جهان را تشکیل می دهند و کلیه رهبران جهانی جهت جذب زنان در نیروی کار و اقتصاد در جستجوی راه حل هستند و کارآفرینی را تشویق می کنند . حضور زنان در عرصه اجتماعی و اقتصادی به برقراری عدالت اجتماعی، تقویت اقتصاد و از بین بردن فقر کمک می‌کند.

سمبل و رنگ روز جهانی زن چیست؟

بنفش، سبز و سفید رنگهای روز جهانی زن هستند. بنفش سمبل عدالت و وفاداری، سبز نماد امید و سفید نماد خالص بودن است. معمولا در روز زن در سراسر دنیا، این رنگها مورد استفاده قرار میگیرند.

آیا روز جهانی زن تعطیل رسمی است؟

در بسیاری از کشورهای جهان، روز زن به عنوان یک روز ملی تعطیل رسمی است.

آیا روز جهانی مرد هم داریم؟

هر ساله در تاریخ 19 نوامبر روز جهانی مرد در بسیاری از کشورهای دنیا با هدف بزرگداشت تاثیر مثبت مردان در جهان، خانواده و جامعه برگزار می‌شود. یکی از مهمترین موضوعاتی که در این روز مورد توجه قرار می‌گیرد، ارتقای سلامت مردان است.

فراخوان به اقدام برای همه

موضوعات سال‌های اخیر بر به رسمیت شناختن حقوق زنان، عدالت و مبارزه با تبعیض تأکید داشته‌اند. روز جهانی زنان از همه افراد جدای از جنسیت آنان دعوت می‌کند تا در ساختن جهانی مبتنی بر عدالت و برابری سهیم باشند. بنابراین در حالی که ۸ مارس را جشن می‌گیریم، نه تنها باید یاد زنانی که راه را هموار کردند، گرامی بداریم، بلکه باید متعهد شویم که آینده‌ای بسازیم که در آن برابری جنسیتی فقط یک آرمان نباشد، بلکه به واقعیت تبدیل شود.

حق رأی زنان در ایران

بد نباشد که به همین مناسبت یادی کنیم از این موضوع که زنان ایرانی، قبل از خیلی از زنان ملل مختلف دنیا، از جمله سوئیس، حق رای داشته اند! حق رای زنان در ایران در ۱۲ اسفند ۱۳۴۱ به رسمیت شناخته شد. در تاریخ ۱۹ دی‌ماه ۱۳۴۱، با اعلام انقلاب سفید توسط محمدرضا پهلوی، که در شش اصل خلاصه می‌شد اعطای حق رأی به زنان نیز داده شد. فرخ‌رو پارسا اولین زنی بود که به نمایندگی از مردم تهران، در دوره بیست و یکم انتخابات مجلس شورای ملی وارد مجلس شد. با تصویب قانون انتخابات در دوره نخست مجلس شورای ملی، اولین گروهی که از حق رأی و همچنین از انتخاب شدن و انتخاب کردن منع شدند، زنان بودند. حاج شیخ تقی ایرانی وکیل‌الرعایا نماینده همدان تنها نماینده ای بود که در مجلس دوم این قانون را به پرسش گرفت. محمدتقی وکیل‌الرعایا: «بنده خیلی جرئت می‌کنم و عرض می‌کنم که در آن اول، محروم‌کردن نسوان است که یک قسمت از مخلوق خداوند است که آن‌ها را محروم می‌کنیم. با کدام دلیل منطقی آن را محروم می‌کنیم.» در مارس ۱۹۰۸ وکیل‌الرعایا با حمایت سید حسن تقی‌زاده موفق شد از حق انجمن سیاسی برای زنان حمایت کند. او در مجلس دوم دوباره انتخاب شد و مجدداً از حقوق زنان صحبت کرد. وقتی قانون انتخابات که کمیسیونی به ریاست ذکاءالملک فروغی تدوین کرده بود، در دهم مرداد ۱۲۹۰ خورشیدی در مجلس مطرح شد، حاج شیخ تقی از بین نمایندگی تنها کسی بود که خواهان حق رأی زنان شد.

امروزه و تجلیل از روز جهانی زن

در چند ساله اخیر، 8 مارس روز جهانی زن برای زنان، نه تنها در کشورهای توسعه یافته که در جوامع در حال توسعه نیز به صورت گسترده تری مطرح و ابعاد تازه ای به خود گرفته است. جنبش رو به رشد جهانی زنان، که با برگزاری چهار کنفرانس بین المللی زنان توسط سازمان ملل متحد جهان تعمیق یافته است، در تبدیل روز جهانی زن به صف آرایی و اعتراض در جهت دستیابی زنان به حقوق شان و مشارکت آنان در عرصه های سیاسی و اقتصادی یاری بسیار رسانده است. علاوه بر این، زنان جهان در روز جهانی زن تلاش کرده اند تا این روز را به فرصتی برای انعکاس پیشرفت ها و دستاوردهای به دست آمده، و کنش های شجاعانه و نیز عزم راسخ زنان عادی (که نقش شگفت آوری را در تاریخ کشورها و جوامع شان ایفا کرده اند) تبدیل کرده و این دستاوردها را گرامی بدارند.

هشت مارس فرصتی است برای متمرکزتر کردن تلاش‌ها برای آرمان برابری حقوق انسان‌ها، برای یادآوری ارزش انسان.  برای ارج‌نهادن به مبارزات زنان برای دستیابی به حقوقی که سال‌ها از آن ها دریغ شده. تلاش برابری رهایی از قید و بندهایی که قانون، عرف و جامعه بر زنان تحمیل کرده. برای مبارزه با انواع خشونت علیه زنان و برای آگاه‌سازی جامعه از رنجی که زنان می‌برند. روز جهانی زن الزاما روز جهانی زنانی نیست که جهان را تغییر داده اند. روز جهانی زن روز زنانی است که تغییر را از جهانِ کوچکِ خویش آغاز کرده اند. روز جهانی زنانی که دنیای کوچکِ خانه ی شان را تغییر داده اند از همان روزی که چشم باز کردیم و دیدیم این زنان روی پاهای خودشان ایستادند و همپای مردان و شانه به شانه ی مردان کار کردند. حتی اگر حقی برابر با حقِ مردانِ آن خانه نداشتند… روز جهانی زن روزِ زنانی است که حتی نمی دانند جهان یک روز را به نام شان ثبت کرده است...