آسیانیوز ایران؛ سرویس علم و تکنولوژی:
در حال حاضر، ۱۳۰۰ مگاوات برق از منابع تجدیدپذیر شامل انرژی خورشیدی، بادی، زیست‌توده و نیروگاه‌های برق‌آبی کوچک تولید می‌شود که در این میان، انرژی خورشیدی بیشترین سهم را دارد، پس از آن انرژی بادی و سپس انرژی برق‌آبی و زیست‌توده قرار دارند. تمامی این روش‌ها برای تولید برق از منابع طبیعی و تجدیدپذیر هستند. در این میان، در نیروگاه‌های برق‌آبی به جای استفاده مستقیم از آب، از انرژی فشار آب بهره گرفته می‌شود.
چالش‌های تأمین انرژی و توسعه نیروگاه‌های تجدیدپذیر
در حال حاضر، کشور به دلیل ناترازی در تأمین سوخت‌های فسیلی با کمبود گاز و سوخت‌های مایع که خوراک اولیه نیروگاه‌های حرارتی هستند، مواجه است. همچنین، از سال ۱۳۸۸ تاکنون ظرفیت نیروگاه‌های حرارتی توسعه چندانی نیافته و سرمایه‌گذاری قابل‌توجهی در این بخش انجام نشده است. از سوی دیگر، مصرف برق سالانه حدود ۵ درصد افزایش می‌یابد. این افزایش مصرف در کنار کمبود سوخت‌های فسیلی منجر به ناترازی در تولید و مصرف برق شده است. بنابراین، توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر برای جبران این ناترازی ضروری است. در سطح بین‌المللی نیز انرژی‌های تجدیدپذیر به‌سرعت در حال گسترش هستند. در حالی که تولید برق از سوخت‌های فسیلی موجب آلودگی محیط زیست می‌شود، کشورهای توسعه‌یافته به سمت استفاده از منابع تجدیدپذیر حرکت کرده‌اند. به عنوان مثال، چین روزانه حدود ۱۲۰۰ مگاوات برق از انرژی‌های تجدیدپذیر تولید می‌کند. پس از جنگ اوکراین و کاهش دسترسی اروپا به گاز، بسیاری از کشورهای اروپایی به سمت تولید برق از منابع تجدیدپذیر رفتند. آلمان در مدت کوتاهی ۱۷ هزار مگاوات برق تجدیدپذیر تولید کرد و از وابستگی به گاز روسیه رهایی یافت. ژاپن نیز به دلیل محدودیت‌های جغرافیایی، از پنل‌های خورشیدی شناور روی آب برای تولید برق استفاده کرده است.
نیاز به سرمایه‌گذاری و بهینه‌سازی مصرف انرژی
یکی از راهکارهای اساسی برای مدیریت بحران انرژی، بهینه‌سازی مصرف برق از طریق کاهش مصرف دستگاه‌های پرمصرف است. جهان به سمت استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر در حرکت است و ایران نیز باید در این مسیر عقب نماند. در برنامه هفتم توسعه، تولید ۱۲ هزار مگاوات برق تجدیدپذیر پیش‌بینی شده که این میزان پاسخگوی نیاز کشور نخواهد بود. در سال گذشته، کشور با کسری ۱۷ هزار مگاواتی برق مواجه بود و برای جبران این کمبود باید حداقل ۲۵ هزار مگاوات برق تولید شود. بنابراین، پیش‌بینی می‌شود که با تولید ۳۰ هزار مگاوات برق نیز همچنان با کمبود مواجه باشیم. به همین دلیل، توسعه نیروگاه‌های تجدیدپذیر باید یکی از اولویت‌های دولت باشد.
مشکلات تأمین بودجه و سرمایه‌گذاری در انرژی‌های تجدیدپذیر
بودجه‌ای که برای توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر اختصاص داده شده کافی نیست و دولت نیز این بودجه را به‌طور کامل پرداخت نکرده است. تولیدکنندگان برق علاقه‌ای به استفاده از بودجه‌های تخصیصی ندارند، زیرا این مبالغ کافی نیست. همچنین، ۷۰ درصد از هزینه‌های توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر وابسته به ارز است و تنها ۳۰ درصد آن را می‌توان از منابع داخلی تأمین کرد. سرمایه‌گذاران بخشی از منابع مالی را خود تأمین می‌کنند و بخش دیگر باید از طریق بانک‌ها و تأمین‌کنندگان مالی تأمین شود، اما بانک‌ها در این زمینه همکاری لازم را ندارند. بنابراین، دولت و بانک مرکزی باید برای توسعه این صنعت اقدامات لازم را انجام دهند. بودجه سال‌های گذشته برای خرید برق تولیدی از انرژی‌های تجدیدپذیر مصرف شده است، اما تولیدکنندگان درآمدی نداشته‌اند که بتوانند اقساط تسهیلات خود را پرداخت کنند. همین مسئله موجب کاهش سرمایه‌گذاری در این بخش شده است. در برهه‌ای از زمان حتی روند توسعه این نیروگاه‌ها متوقف شد. اگر دولت به تعهدات خود در خرید برق از تولیدکنندگان عمل می‌کرد، اکنون به‌جای تولید ۱۳۰۰ مگاوات برق تجدیدپذیر، ظرفیت تولید این بخش به ۳۰ هزار مگاوات رسیده بود.
لزوم حذف واسطه‌گری دولت در خرید و فروش برق
اگر دولت از واسطه‌گری در خرید و فروش برق کناره‌گیری کند و اجازه دهد که تولیدکنندگان مستقیماً با مصرف‌کنندگان یا از طریق بورس سبز معامله کنند، مشکل تأمین مالی و سرمایه‌گذاری در این بخش حل خواهد شد. در حال حاضر، دولت برق را بدون پرداخت هزینه به تولیدکنندگان خریداری کرده و درآمد آن را در بخش‌های دیگری هزینه می‌کند. این روند موجب شده است که تولیدکنندگان تمایلی به سرمایه‌گذاری در این حوزه نداشته باشند.
بدهی ۲۰۰ همتی دولت به تولیدکنندگان برق حرارتی
دولت در حال حاضر حدود ۲۰۰ هزار میلیارد تومان به این بخش بدهکار است. این بدهی‌ها یکی از دلایل اصلی تأخیر در احداث نیروگاه‌های جدید و کمبود برق در کشور است.
استفاده از ظرفیت اتاق‌های بازرگانی برای توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر
در کشورهای پیشرفته، از ظرفیت اتاق‌های بازرگانی برای توسعه صنایع و تأمین مالی پروژه‌های مختلف استفاده می‌شود. این در حالی است که در ایران، ظرفیت وزارتخانه‌ها کاهش یافته اما از متخصصان و کارشناسان بخش خصوصی در اتاق‌های بازرگانی به‌طور بهینه استفاده نمی‌شود. دولت باید این ظرفیت‌ها را به کار بگیرد تا بتواند از سرمایه‌گذاری بخش خصوصی برای توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر بهره‌مند شود.