تغییر ساعت رسمی کشور برای پاییز ۱۴۰۴

آسیانیوز ایران؛ سرویس اجتماعی:

در جلسه امروز هیئت دولت به ریاست رئیس جمهور لایحه دو فوریتی واگذاری اختیار تعیین ساعت رسمی کشور به دولت تصویب شد. طراح قانون «نسخ تغییر ساعت رسمی کشور» در واکنش به ادعاهای افزایش مصرف برق به دلیل اجرای این قانون، تأکید کرد که تغییر ساعت تأثیری در مصرف انرژی نداشته است. طی روزها و هفته‌های گذشته درخواست‌هایی از دولت از سوی برخی از فعالان بخش خصوصی مطرح شد که محتوای آن مشترک بود؛ «بازگشت قانون تغییر ساعت کشور»؛ قانونی دهم اردیبهشت ماه ۱۴۰۱ با رای نمایندگان مجلس شورای اسلامی نسخ شد و بر اساس آن دیگر دولت مجاز به تغییر ساعت رسمی کشور نیست؛ به تعبیری دیگر با نسخ قانون تغییر ساعت رسمی کشور، اجرای ساعت تابستانی در ایران متوقف شد. پیش از این ساعت رسمی کشور هر سال در ساعت ۲۴ روز اول فروردین‌ماه یک ساعت به جلو کشیده و در ساعت ۲۴ روز سی‌ام شهریورماه به حال سابق برگردانده می‌شد اما با تصمیم نمایندگان مجلس الان سه سال است که ساعت تابستانی در کشور اجرا نمی‌شود.

محمود نجفی عرب رئیس اتاق بازرگانی تهران، به نمایندگی از بخش خصوصی، در نامه‌هایی به مسعود پزشکیان و محمدباقر قالیباف روسای قوای مجریه و مقننه خواستار بازگشت اجرای تغییر ساعت رسمی کشور و اصلاح قانون مرتبط به آن شد و افزایش مصرف انرژی در ساعات اوج، کاهش بهره‌وری و تحمیل هزینه‌های اضافی بر کشور را از نتایج حذف تغییر ساعت رسمی کشور عنوان و تاکید کرد که اجرای مجدد قانون تغییر ساعت رسمی کشور می‌تواند تا سقف ۳ درصد از مصرف کل، صرفه‌جویی ایجاد کند. همچنین مهدی بستانچی رئیس شورای هماهنگی شهرک‌های صنعتی سراسر کشور و انجمن تولیدکنندگان سیستم‌های تهویه مطبوع ایران نیز در گفت‌وگویی با انتقاد از نسخ قانون تغییر ساعت رسمی کشور و همچنین طرح این ادعا که «بحث تثبیت ساعت باعث شد که از ۲ روز قطع برق صنایع در هفته به ۳ الی ۴ روز قطعی برق برسیم»، خواستار انجام اقدامی از سوی دولت در جهت مبغی کردن اجرای قانون تثبیت ساعت رسمی کشور شد و گفت: وقتی موضوعی منجر به خروجی نشده است، اصرار بر اجرای قانون تثبیت ساعت چه دلیلی دارد؟

در همین زمینه به سراغ ابوالفضل ابوترابی عضو کمیسیون امور داخلی کشور و شوراهای مجلس شورای اسلامی و طراح قانون «نسخ قانون تغییر ساعت رسمی کشور» رفتیم و نظر او را درباره ادعای بی تاثیر بودن اجرای این قانون و طرح درخواست‌هایی برای تغییر آن جویا شدیم. ابوترابی در گفت‌وگویی با کذب دانستن ادعای تشدید ناترازی برق به دلیل نسخ قانون تغییر ساعت رسمی کشور، گفت: در متن قانون اختیاراتی برای تنظیم ساعات کار ادارات، سازمان ها و مراکز تابعه به دولت داده شده و دولت می‌تواند بر اساس آن، ساعت کاری ادارات را تغییر دهد؛ اقدامی که طی دو سال گذشته نیز اجرایی شده و شاهد بودیم که در بازه‌های مختلفی تغییراتی در ساعت کاری ادارت اعمال شده است. همچنین دولت تاکنون نیز مخالفتی با اجرای قانون «نسخ قانون تغییر ساعت رسمی کشور»   نداشته است. وی با بیان اینکه «از نظر عقلی با عدم تغییر ساعت رسمی کشور تغییری در مصرف انرژی ایجاد نشده است»، درباره تاثیر اجرای قانون نسخ قانون تغییر ساعت رسمی کشور بر فعالیت بخش خصوصی اظهار کرد: بخش خصوصی تابع دستورات نیست و هر کاری که بخواهد را انجام می‌دهد؛ قبلاً هم همین کار را می‌کرد؛ بخش خصوصی هیچ‌گاه به ساعت رسمی محل نمی‌داد و هر کار که می‌خواست را انجام می‌داد. در گذشته نیز به جز کارمندان دولت، کسی ساعت را عقب و جلو نمی‌کرد.

تحلیل فنی تغییر ساعت تابستانی در ایران

تغییر ساعت تابستانی (Daylight Saving Time - DST) به معنی جلو کشیدن ساعت رسمی کشور در فصل بهار و تابستان برای استفاده بهینه از نور طبیعی روز است. این طرح سال‌ها در ایران اجرا می‌شد، اما در سال ۱۴۰۱ با تصویب قانون «نسخ تغییر ساعت رسمی کشور» متوقف شد. اخیراً بحث‌هایی درباره بازگشت آن مطرح شده که نیازمند بررسی فنی است.

🔸 مزایای تغییر ساعت تابستانی

۱. صرفه‌جویی در مصرف انرژی

• کاهش مصرف برق در ساعات اوج بار (غروب):

  • با جلو کشیدن ساعت، روشنایی طبیعی روز تا دیرتر حفظ می‌شود و نیاز به استفاده از چراغ‌ها در ساعات اولیه شب کاهش می‌یابد.

  • طبق برخی مطالعات، این تغییر می‌تواند تا ۳% از مصرف کل برق کشور بکاهد.

۲. افزایش بهره‌وری اقتصادی

• هماهنگی بیشتر با بازارهای جهانی:

  • ایران با بسیاری از کشورهای همسایه و شرکای تجاری (مانند اروپا و خلیج فارس) ساعت متفاوتی دارد که ممکن است بر مبادلات تجاری تأثیر بگذارد.

• بهبود فعالیت‌های صنعتی و کشاورزی:

  • استفاده از نور طبیعی روز در صبح‌ها می‌تواند بهره‌وری را در بخش‌هایی مانند کشاورزی و ساخت‌وساز افزایش دهد.

۳. کاهش تصادفات و افزایش ایمنی

• کاهش تصادفات جاده‌ای در غروب:

  • تاریکی زودرس در زمستان باعث افزایش تصادفات می‌شود. تغییر ساعت تابستانی می‌تواند با افزایش نور روز در عصرها، این ریسک را کاهش دهد.

۴. سلامت روان و سبک زندگی

• افزایش فرصت برای فعالیت‌های تفریحی و ورزشی:

  • مردم پس از ساعت کاری، زمان بیشتری برای استفاده از نور روز دارند که می‌تواند بر سلامت روان تأثیر مثبت بگذارد.

🔹 معایب تغییر ساعت تابستانی

۱. اختلال در ریتم بیولوژیک بدن

• مشکلات خواب و خستگی:

  • تغییر ناگهانی ساعت می‌تواند باعث اختلال در چرخه خواب شود و در روزهای اول بر تمرکز و بازدهی افراد تأثیر منفی بگذارد.

  • برخی مطالعات نشان می‌دهند که این تغییر افزایش حملات قلبی و سکته در هفته‌های اول را به دنبال دارد.

۲. عدم اطمینان از صرفه‌جویی واقعی انرژی

• وابستگی به الگوی مصرف:

  • با گسترش استفاده از سیستم‌های سرمایشی و گرمایشی، صرفه‌جویی انرژی ممکن است چندان محسوس نباشد.

  • در برخی مناطق گرمسیر، تغییر ساعت باعث می‌شود مردم ساعات بیشتری از کولر استفاده کنند که نتیجه معکوس دارد.

۳. پیچیدگی در برنامه‌ریزی‌های ملی

• هماهنگی بین‌المللی:

  • همه کشورها از تغییر ساعت تابستانی استفاده نمی‌کنند (مانند اکثر کشورهای اسلامی و برخی کشورهای آسیایی). این موضوع می‌تواند در روابط تجاری و ارتباطی اختلال ایجاد کند.

• مشکلات فنی در سیستم‌های دیجیتال:

  • برخی نرم‌افزارها و سیستم‌ها نیاز به به‌روزرسانی دارند که ممکن است باعث خطاهای فنی شود.

۴. تأثیر منفی بر بخش‌های خاص

• مشکلات در بخش حمل‌ونقل و پروازها:

  • تغییر ساعت می‌تواند برنامه‌ریزی خطوط هوایی و ریلی را دچار اختلال کند.

• کشاورزی و دامداری:

  • برخی فعالیت‌های کشاورزی وابسته به نور طبیعی هستند و تغییر ساعت ممکن است برنامه‌ریزی کشاورزان را به هم بزند.

🔸 جمع‌بندی و پیشنهادات

✅ اگر هدف اصلی کاهش مصرف انرژی است:

• دولت می‌تواند تنظیم ساعات کار ادارات و صنایع را به جای تغییر ساعت کل کشور در دستور کار قرار دهد.

• استفاده از تکنولوژی‌های بهینه‌سازی انرژی (مانند لامپ‌های LED و سیستم‌های هوشمند) گزینه بهتری است.

✅ اگر تغییر ساعت تابستانی مجدداً اجرا شود:

• بهتر است هماهنگی با کشورهای همسایه در نظر گرفته شود تا مشکلات تجاری کاهش یابد.

• مطالعات دقیق‌تر روی تأثیرات سلامت روان و انرژی انجام شود.

📌 نتیجه نهایی
تغییر ساعت تابستانی هم مزایا و هم معایب قابل توجهی دارد. تصمیم‌گیری باید بر اساس تحلیل هزینه-فایده دقیق و با در نظر گرفتن شرایط اقلیمی و اقتصادی ایران باشد. در حال حاضر، به‌روزرسانی قوانین مرتبط با ساعت کاری ممکن است راهکار بهتری نسبت به تغییر ساعت رسمی کشور باشد.