از شب ۲۵ تا سحرگاه ۲۶ فوریه سال ۱۹۹۲ یگان های مسلح ارمنی با تجهیزات سنگین نظامی وارد شهر خوجالی آذربایجان شده، افراد غیر نظامی را به قتل رساندند. شهر را با خاک یکسان کرده، منازل مسکونی و زیرساخت های اجتماعی را به طور کل نابود کرده و به آتش کشیدند. در حین نسل کشی خوجالی ۶۱۳ نفر به قتل رسیدند، صدها غیرنظامی جراحات سنگین دیده، ۱۲۷۵ نفر گروگان گرفته شدند.
در نتیجه سیاست پاک سازی قومی ارمنستان که با ارتکاب این فاجعه مقیاس تجاوز نظامی علیه آذربایجان را بیش از پیش گسترش داده و همراه با قره باغ کوهستانی به عنوان بخش جدای ناپذیر کشورمان، شهرستان های لاچین، کلبجر، آغدام، جبرئیل، فضولی، قبادلو، زنگیلان را اشغال کرده بود، به زندگی بیست هزار آذربایجانی خاتمه داده شده و بیست درصد از اراضی خاکمان تحت اشغال قرار گرفته است. درنتیجه اشغال، بیش از یک میلیون آذربایجانی پناهنده و در وضعیت مهاجرت اجباری قرار گرفته، حقوق پایه و اساسی آنها به طرز وقیحانه نقض گردیده است.
فقط بعد از بازگشت دوباره رهبر ملی حیدر علی اف به حاکمیت سیاسی، مجلس ملی جمهوری آذربایجان نسل کشی خوجالی را بطور حقوقی – سیاسی ارزیابی نمود. در سال ۱۹۹۴ با ابتکار پیشوای بزرگ حیدر علی اف مجلس آذربایجان ۲۶ فوریه را به عنوان روز نسل کشی خوجالی اعلام کرد.
الهام علی اف رئیس جمهوری آذربایجان که با موفقیت پیرو مسیر سیاسی رهبر ملی حیدر علی اف می باشد، همیشه به امکان حل و فصل مناقشه قره باغ کوهستانی ارمنستان- آذربایجان فقط در چارچوب حق حاکمیت، تمامیت ارضی و مرزهای شناخته شده آذربایجان در سطح بین المللی تاکید کرده و خروج بی قید و شرط نیروهای اشغالگر ارمنستان از اراضی اشغال شده آذربایجان و لزوم مسئولیت پذیری اشخاصی که مرتکب نسل کشی شدند را ابراز کرده است.
کمپین تبلیغاتی بین المللی "عدالت برای خوجالی" که با ابتکار لیلا علی اوا معاون رئیس بنیاد حیدر علی اف راه اندازی شده و در جامعه جهانی گسترش یافته در تبلیغ حقایق نسل کشی خوجالی در دنیا و شناخته شدن این فاجعه به عنوان یک عمل نسل کشی علیه مردم آذربایجان نقش بسزایی ایفا می کند. در نتیجه آن در برخی از کشورها در رابطه با نسل کشی خوجالی تصمیمات تاریخی مناسبی اتخاذ می شود.
در تمام دنیا اتخاذ سیاست نسل کشی ارامنه بر علیه آذربایجانی ها محکوم می شود. اکنون پارلمان پاکستان، مکزیک، کلمبیا، پرو، بوسنی و هرزگوین، رومانی، چک، سودان، اردن، هندوراس، گواتمالا، پاناما، اسلوونی، جیبوتی و پاراگوئه نیز نسل کشی خوجالی را در چهارچوب قواعد حقوق بین الملل شناخته اند.
همچنین در قوه مقننه بیست و یک ایالت - ماساچوست، تگزاس، نیوجرسی، مین، نیومکزیک، آرکانزاس، جورجیا، اکلاهوما، تنسی، پنسیلوانیا، کنکتیکوت، فلوریدا، میسیسیپی، ورجینیای غربی، ایندیانا، یوتا، نبراسکا، هاوایی، مونتانا، آریزونا و آیداهو- از ایالات متحد آمریکا قطعنامه هایی در رابطه با محکوم کردن نسل کشی خوجالی صادر گردیده است.
سازمان همکاری اسلامی اولین سازمان بین المللی است که ارمنستان را متجاوز و فاجعه خوجالی را نیز همچون نسل کشی می شناسد. هدف انجمن جوانان این سازمان که کمپین "عدالت برای خوجالی" را در شمار بسیاری از کشورها راه اندازی کرده اند، آگاه سازی هرچه بیشتر جامعه بین المللی در رابطه با این واقعه خونین است.
علیرغم چهار قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل متحد، قطعنامه های سازمان همکاری اسلامی، جنبش عدم تعهد، مجمع پارلمانی شورای اروپا و همچنین دیگر ارگان های معتبر بین المللی، مناقشه قره باغ کوهستانی ارمنستان- آذربایجان در چهارچوب اصول و قواعد حقوق بین الملل، حق حاکمیت، تمامیت ارضی و مرزهای شناخته شده جمهوری آذربایجان در سطح بین المللی تا به امروز راه حل خود را نیافته است.
هر سال در تاریخ بیست و ششم فوریه، مردم آذربایجان بنای یادبود نسل کشی خوجالی را زیارت می کنند، مقابل بنای یاد بود گل های میخک گذاشته و یاد و خاطره شهیدان را گرامی می دارند. مردم آذربایجان این فاجعه خونین را فراموش نکرده و نفرت و انزجار عمیق خود را نسبت به مرتکبین این نسل کشی ابراز می دارند. نسل کشی خوجالی در حافظه خونین مردم ابدی خواهد زیست. دولت و ملت آذربایجان نسل کشی خوجالی را هرگز فراموش نکرده و نخواهند کرد.