افزایش روزافزون نرخ دلار و ناامیدی از آزاد شدن پول های بلوکه شده ایران

نرخ دلار در بازار آزاد ایران برای چهارمین روز متوالی افزایش یافت و روز سه‌شنبه ۱۰ فروردین به ۲۵ هزار و ۹۰۰ تومان رسید.در حالی که نرخ دلار در روز شنبه ۲۵ هزار و ۳۰۰ تومان بود و تا ۱۰ روز قبل آن نرخ ارز ثابت بود.

ارزش پول ملی ایران پارسال به شدت سقوط کرد و حتی در میانه پاییز هر دلار آمریکا تا ۳۲ هزار تومان خرید‌وفروش شد که دو برابر نرخ ابتدای سال ۹۹ بود، اما طی هفته‌های گذشته، خصوصا با امید به رفع تحریم‌ها در دولت جدید آمریکا، نرخ دلار فروکش کرده بود.

در اوایل بهمن پارسال نرخ هر دلار آمریکا حتی تا ۲۱ هزار تومان کاهش یافت ولی از آن زمان این نرخ با افت‌وخیزهایی به حدود ۲۵ هزار تومان در اواخر پارسال رسید.

بانک مرکزی ایران روز دوشنبه گفت که «فعالیت و تلاش‌های سفته‌بازان برای افزایش نرخ ارز» باعث افزایش نرخ دلار شده است اما برخی رسانه‌های ایران امید اندک فعالان اقتصادی به رفع تحریم‌ها را عامل افزایش نرخ ارز عنوان کرده‌اند.

از سوی دیگر هیچ چشم‌اندازی برای آزاد شدن دارایی‌های ایران در کشورهایی چون کره جنوبی، عراق و ژاپن وجود ندارد، ضمن این‌که درآمدهای نفتی ایران به‌دلیل تحریم‌های آمریکا به پایین‌ترین میزان طی دهه‌های گذشته رسیده است.

نرخ دلار دوباره چرا بالا رفت

افت نرخ ارز در زمستان پارسال مصادف با پیروزی جو بایدن در انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا بود. وی اعلام کرده بود که دولت او مایل به بازگشت به برجام است، اما ایران در هفته‌های گذشته اعلام کرد که حاضر به مذاکرات مستقیم با آمریکا برای بازگشت طرفین به تعهدات برجامی خود نیست.

عبدالناصر همتی رئیس‌بانک مرکزی ایران هفته گذشته بدون ارائه توضیحات بیشتری گفت که درآمدهای ارزی کشور در سال ۹۹ «یک نهم» سال قبل از آن بود.

بر اساس ارزیابی صندوق بین‌المللی پول، ذخایر ارزی قابل دسترس برای ایران در سال گذشته به حدود ۹ میلیارد دلار کاهش یافت؛ به عبارتی حدود ۹۰ درصد از ذخایر ارزی ایران به خاطر تحریم‌های آمریکا در خارج مسدود شده است.

دولت برای سومین سال متوالی در سال ۹۹ یک سوم بودجه خود را با استقراض تامین کرده است. علاوه بر این، آن‌طور که همتی روز یکشنبه اعلام کرد «در سال ۹۸ و ۹۹ بخش‌هایی از بودجه دولت از طریق درآمد‌های تسعیر صندوق توسعه ملی تأمین شد که به زبان ساده‌تر به معنای چاپ پول است».

چاپ پول که باعث افزایش نقدینگی می‌شود، مهمترین عامل تورم و افت ارزش پول ملی است.

بر اساس آمارهای بانک مرکزی، نقدینگی در کشور طی سه سال گذشته از زیر ۱۹۰۰ تریلیون تومان به بالای ۳۳۰۰ تریلیون تومان رسیده است که به معنی رشد ۷۴ درصدی نقدینگی است.

آخرین گزارش مرکز آمار نشان می‌دهد که نرخ تورم پارسال به ۳۶.۴ درصد رسیده است. این رقم حتی از پیش‌بینی صندوق بین‌المللی نیز فراتر رفته است. این نهاد بین‌المللی پاییز پارسال پیش‌بینی کرده بود تورم سال ۹۹ حدود ۳۰.۵ درصد باشد.

رشد متوالی نرخ ارز از روز شنبه در حالی است که ایران و چین همان روز سند ۲۵ ساله همکاری امضا کردند؛  با این حال به نظر می‌رسد که بازار توجه چندانی به این سند همکاری نشان نداده است./