در هفته‌ای که گذشت بازار رمز ارزها با ریزش و نوسانات جدی مواجه شد؛ به‌گونه ای که رمز ارز «بیت‌کوین» از سقف تاریخی خود بیش از ۵۰ درصد افت قیمت را تجربه کرد و قیمت «اتریوم» یکی دیگر از رمز ارز های مهم بازار، از سقف تاریخی ۴۳۰۰ دلار تا محدوده ۱۹۰۰ دلار کاهش پیدا کرد. برخی کارشناسان اظهارات و اقدامات «ایلان ماسک» سرمایه‌دار آمریکایی و رییس شرکت «تسلا» را در این ریزش موثر می‌دانند و برخی دیگر معتقدند که تصمیمات مهم بانک های مرکزی کشور های آمریکا و چین بر کاهش قیمت رمز ارزها تاثیری چشمگیر داشته‌اند. در عین حال، هم زمان از یک سو مجلس شورای اسلامی در حال تدوین طرح هایی برای مدیریت بازار رمز ارزها در کشور است و از سوی دیگر برخی فعالان این بازار با اتهام اخلال در نظام اقتصادی کشور بازداشت شده‌اند. امری که پرسش‌های بسیاری را در ارتباط با نحوه فعالیت در بازار رمز ارزها ایجاد می‌کند.
منطقی بودن یا نبودن سرمایه گذاری در بازار رمز ارزها
نوسانات جدی در ارزش رمز ارزها در یک بازه زمانی یک هفته‌ای و حتی کوتاه تر هر معامله گر و سرمایه‌گذاری را به این فکر می‌اندازد که آیا فعالیت در بازار ارزهای دیجیتال با این میزان نوسانات قیمتی و ریسک بالا، کاری منطقی است یا خیر و اگر پاسخ این سوال مثبت است چه ملاحظات و نکاتی را برای سرمایه گذاری در این بازار باید مد نظر قرار داد.
«پویا بهمنی» کارشناس بازار سرمایه و رمز ارزها در این ارتباط به پژوهشگر ایرنا گفت: «بازار رمزارزها که قدمتی کمتر از ۱۳ سال دارد به عنوان یکی از نوپاترین بازار های مالی شناخته می‌شود. از ابتدای ظهور این بازار، بسیاری از دولت ها، نهاد های مالی و همچنین اقتصاددانان و سرمایه گذاران حقیقی و حقوقی انتقادهای بسیاری به ماهیت این بازار داشته‌اند و این انتقادات و مخالفت‌ها هنوز هم ادامه دارد. از دلایل این مخالفت ها باید به کاربرد ارزهای دیجیتال برای تراکنش های مالی در فعالیت های غیرقانونی، تلاش طراحان این شبکه‌ها برای تضعیف نهادهای مالی بخصوص بانک ها، عدم درک ساز وکار ایجاد و انتشار رمزارزها از سوی سرمایه‌گذاران خرد و کلان و همچنین عدم توانایی نهادهای ناظر برای نظارت دقیق روی فرآیند بکارگیری و معامله آنها اشاره کرد».
وی در ادامه افزود: «طی چند هفته اخیر صحبت‌های بسیار زیادی حول ایجاد محدودیت و یا ممنوعیت برای معاملات ارزهای دیجیتال در صرافی‌های داخلی از زبان مسوولین دولتی و تصمیم سازان اقتصادی در مجلس و سایر سازمان ها شنیده شده و حتی طرحی برای ساماندهی و قانونمند کردن معاملات ارزهای دیجیتال در مجلس در دست تدوین است. باید گفت رفتارهای قهری و سلبی در مورد ارزهای دیجیتال همواره در کشورهای دیگر هم به عنوان برخورد اولیه لحاظ شده است؛ ولی به مرور زمان برخوردها در جهت وضع قوانین مشخص و تلاش در جهت نظارت بیشتر پیش رفته است. بنابراین به نظر می‌رسد استفاده از تجربه جهانی برای برخورد متناسب با این پدیده جدید می‌تواند راهگشا باشد تا منافع سرمایه‌گذاران در کنار منافع ملی ناشی از بهره‌مندی از مزایای استفاده از رمزارزها حفظ شود. البته بدون شک این روند زمان‌بر بوده و با فراز و فرود های بسیار همراه خواهد بود و سرمایه‌گذاران داخلی باید این موضوع را به عنوان یکی از ریسک‌های مهم این بازار در نظر داشته باشند».
بازار رمز ارزها مهم تر از آن است که آن را نادیده گرفت
بهمنی در ادامه ضمن اشاره به دلایل مخالفت با رمز ارزها، گفت: «علی‌رغم تمامی مخالفت‌ها در سطح داخلی و جهانی دیگر نمی‌توان بازار رمزارزها را نادیده گرفت. دلایل بسیار زیادی برای اهمیت رمز ارزها وجود دارد. اولین مورد رویکرد غیر نهادی و غیر متمرکزی است که این بازار نسبت به پدیده پول در دنیا ایجاد کرده که با وجود انتقادات بسیار، توسط بسیاری از دولت‌ها به رسمیت شناخته شده و از آن به عنوان یک واقعیت انکار ناپذیر یاد می‌شود. مورد دیگر بازدهی خیره کننده این بازار از ابتدای تشکیل آن تاکنون است که همواره سرمایه‌گذاران ریسک پذیر را به سرمایه‌گذاری در آن تشویق می‌کند؛ زیرا بازدهی‌ها رمز ارزها مانند هر بازار دیگری قابلیت تکرار را در آینده نیز خواهند داشت. همچنین همزمان با آشنایی بیشتر متخصصین امر با اصول تکنیکی و فنی رمزارزها، مقبولیت عمومی این بازار نیز بیشتر می‌شود، در نتیجه این امر، سرازیر شدن میلیاردها دلار به این بازار را شاهد خواهیم بود. همانطور که از سال ۲۰۱۰ تا کنون حجم بازار "کریپتوکارنسی" یا رمز ارز بیش از ده ها هزار برابر شده و اکنون به بیش از ۱.۶ تریلیون دلار رسیده است. با لحاظ کردن تمامی این موارد ادامه روند رو به رشد این بازار حتی با سرعتی بیشتر کاملا محتمل به نظر می‌آید».
شناخت ماهیت رفتاری-روانشناختی و ریسک های حاکم بر این بازار
ریزش روزهای اخیر باعث شده است تا بسیاری از سرمایه‌گذاران از سرمایه‌گذاری در بازار رمز ارزها نا امید شوند و این پرسش در ذهن بسیاری شکل بگیرد که آیا این بازار، بازار مناسبی برای سرمایه‌گذاری است؟ این کارشناس بازار سرمایه، در پاسخ به سوال مذکور گفت: «برای سرمایه گذاری در بازار رمزارزها باید ماهیت رفتاری-روانشناختی و ریسک های حاکم بر آن را بیشتر شناخت. این بازار در دسته بازارهای «بسیار پرریسک» با «نوسان قیمتی بسیار زیاد» دسته‌بندی می‌شود. عوامل ایجاد کننده این میزان ریسک را می‌توان در دو گروه عوامل ذاتی و عوامل بیرونی طبقه بندی کرد.
برای سرمایه گذاری در بازار رمزارزها باید ماهیت رفتاری-روانشناختی و ریسک های حاکم بر آن را بیشتر شناخت. این بازار در دسته بازارهای "بسیار پرریسک" با "نوسان قیمتی بسیار زیاد" دسته‌بندی می‌شود.وابستگی شدید نحوه و هزینه معاملات در آن به قوانین و سیاست‌های محدود کننده دولت ها و متاثر بودن قیمت ها از متغیرها و اخبار اجتماعی و سیاسی در سطح جهان از جمله عوامل بیرونی موثر بر ارزش رمز ارزها هستند.
همچنین در رابطه با عوامل ذاتی نیز می‌توان به پیچیدگی های تکنیکی و فنی، انتزاعی و غیرفیزیکی بودن که منجر به ابهامات بسیار زیاد در ارزش‌گذاری این دارایی نوین می‌شود، در کنار اثر پذیری زیاد از ورود و خروج سرمایه های بزرگ افراد حقیقی و نهادها به دلیل حجم کوچک بازار اشاره کرد. به طور مثال در یک سال اخیر بیت کوین ۳ ریزش قیمتی با بیش از ۳۵ تا ۵۰ درصد اصلاح قیمتی را تجربه کرده است و هر بار توانسته خود را بازیابی و به روند صعودی خود ادامه دهد. بنابراین ریزش اخیر اتفاقی غیر طبیعی در این بازار محسوب نمی‌شود. همزمان بررسی های روانشناختی با استفاده از داده های حجمی و قیمتی نشان دهنده آن است که میزان ترس در بازار به بالاترین حد خود در یک سال اخیر رسیده که با عبور از این قله ترس می توان به سمت معاملاتی متعادل تر و با هیجان کمتر حرکت کرد. با در نظرگرفتن تمامی موارد ذکر شده می‌توان ادعا کرد که ریسک بالای این بازار اگر به درستی مدیریت شود قطعا می‌تواند سودسازی خوبی را برای سرمایه گذار به همراه داشته باشد. مدیریت ریسک به این معنا است که همواره باید بخش کوچکی از کل سرمایه را در این بازار قرار داد که همین نکته تا حد زیادی قادر است نوسانات کل سرمایه متاثر از نوسانات قیمتی در این بازار را کاهش دهد و این دقیقا به معنی کاهش ریسک است».