گسترش روابط اقتصادی ایران و انگلیس

تنظیم: مسعود آریادوست

رابرت مک‌ایر، سفیر بریتانیا در ایران، ضمن گفت‌وگو با روزنامه "آسیا" آنچنان از الزامِ همکاری اقتصادی ایران و انگلستان سخن به میان آورد که عمق اختلاف‌ نظرهای انگلیس و آمریکا در خصوص ایران‌، عیان‌تر گردید. او می‌گوید: "در حال حاضر حجم تجارت بین دو کشور، به 450 میلیون پوند می‌رسد. البته این رقم تجارت بین ایران و بریتانیا مورد پسند ما نیست. ولی باید این را هم در نظر بگیریم که روابط تجاری بین ما و ایران کاملا قطع نشده است." او ادامه داد: "بسیاری از شرکت‌های بریتانیایی هنوز در ایران فعال هستند. حتی شرکت‌های بیشتری تمایل به حضور و فعالیت در اقتصاد ایران دارند." به گفته مک‌ایر، تیم اقتصادی سفارت که نیز در راستای افزایش مناسبات تجاری بین ایران وبریتانیا در حال فعالیت می باشند که هدف از آن افزایش سطح تجارت بین ایران و بریتانیا است. این گروه اقتصادی در سفارت بریتانیا در تهران هم‌اکنون فعالیت دارد. او از فواید اقتصادی برجام نیز سخن به میان آورد: "این قرارداد فرصت‌هایی را برای ایران فراهم می‌کرد تا اقتصاد خود را به شکوفایی برساند. ما معتقدیم که می‌توانیم از طریق گفت‌وگو و احترام متقابل، عموم مسائل را حل کنیم." سفیر بریتانیا تصریح کرد: "ما معتقدیم که برجام هنوز برای ایران مفید است. برجام می‌تواند مزایای اقتصادی برای این کشور به ارمغان آورد. چنین رویکردی برای جامعه بین‌الملل هم مفید تلقی می‌گردد... ما متعهد هستیم که تحریم‌های هسته ای وضع شده از سوی اتحادیه اروپا علیه ایران، برداشته شود." با این اوصاف سفیر انگلیس، نگرانی‌های خود را در رابطه با ایران مخفی نکرد و در پاره‌ای موارد بدان اشاراتی داشت. مک‌ایر بحث از حقوق بشر، آزادی بیان و همچنین برخورد دولت ایران با دوتابعیتی‌ها را از جمله مسائلی دانست که دولت انگلیس در خصوص آنها نگرانی‌هایی دارد. بنابه گاردی که در سخنان سفیر انگلیس حس می‌شد، شاید مهمترین موضوعی که این روزها دولت بریتانیا را حسابی نگران کرده است، امنیت کشتی‌های بین المللی در خلیج فارس باشد. تحلیل عملکرد بی‌بی‌سی در قبال ایران، نوع رفتار سیاسیون بریتانیا در خصوص فعالان حقوق بشر ایرانی، آینده برجام، الزام در برآوردن نیازهای مشروع دفاعی ایران، جدیت در مقابله با تروریسم در منطقه و همچنین حمایت از برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای ایران، از جمله مواردی است که در این گفت‌وگو مطرح می‌شود. متن این مصاحبه را بخوانید.

چندی پیش سفری به انگلیس داشتم. ضمن ملاقات با آقای دالتون، ترتیبی داده شد که با میز ایران هم دیداری صورت بگیرد. در دیدار با مسئولان میز ایران این مساله را مطرح کردم که بریتانیا باید از کسانیکه خواستار دموکراسی در ایرن هستند، بیشتر حمایت کند. هر چند کم‌توجهی بریتانیا، از سوی آقای دالتون تکذیب شد. شما چه نظری دارید؟ آیا اینگونه نیست؟

 
در مورد این موضوع مقداری بیشتر توضیح بدهید که چه مسائلی در آن جلسه عنوان شد.

من در آن جلسه به روند انتخابات ایران در سال 76 خورشیدی اشاره داشتم. نوع برخورد رسانه بی‌بی‌سی با مسائل ایران، عموما در راستای انعکاس نظرات جناح محافظه‌کار است. برداشت ما این است که سیاست انگلیس چنین روالی دارد. اما آقای دالتون توضیح دادند که اینچنین نیست. در سال 2004-2003 که این دیدار صورت گرفت، وضعیت منطقه به گونه‌ای بود که احتمال شروع جنگ وجود داشت. اکنون هم اوضاع به همین روال است و احتمال آغاز جنگ در منطقه وجود دارد. نظر شما چیست؟

 
مشخصا ما خواهان این هستیم که به سمت درگیری پش نرویم و در منطقه این تنش‌ها کاهش یابد.

اجازه بدهید از روابط اقتصادی ایران و بریتانیا صحبت کنیم. آیا انگلستان از عموم تحریم‌های اعمالی پیروی می‌کند یا اینکه حداقل‌هایی را برای روابط اقتصادی بین دو کشور لحاظ کرده است؟

 
بعد از اینکه برجام نهایی شد، روابط اقتصادی ایران و بریتانیا به طرز چشمگیری افزایش یافت. اما بعد از خروج آمریکا از برجام، روابط بین دو کشور ایران و بریتانیا، مثل سایر کشورهای دیگر، رویه‌ای کاهشی را تجربه کرد. در حال حاضر حجم تجارت بین دو کشور، به 450 میلیون پوند می‌رسد. البته این رقم تجارت بین ایران و بریتانیا مورد پسند ما نیست. ولی باید این را هم در نظر بگیریم که روابط تجاری بین ما و ایران کاملا قطع نشده است. بسیاری از شرکت‌های بریتانیایی هنوز در ایران فعال هستند. حتی شرکت‌های بیشتری تمایل به حضور و فعالیت در اقتصاد ایران دارند. بخش تجاری سفارت همواره در تلاش است تا روابط اقتصادی ایران و انگلیس را گسترش دهد.

در گروهی که بدان اشاره داشتید، ایرانیان هم حضور دارند؟

 
بله. هم ایرانی و هم بریتانیایی در این گروه حضور دارند.

پس می‌توان گفت در سفارت بریتانیا، یک اتاق مشترک اقتصادی مشغول بررسی افزایش تجارت بین این دو کشور است.

 
یک اتاق بازرگانی انگلیس و ایران در تهران و یک نهاد مشابه در لندن وجود دارد. سفارت نزدیک به آنها اما جداگانه عمل می کند. در سفارت بریتانیا تیمی فعالیت می‌کند که توسط دولت بریتانیا تشکیل شده است و برای حمایت از تجارت با ایران فعالیت دارد.

در سالی که با آقای دالتون ملاقات داشتم، ایران به عنوان محور شرارت معرفی شده بود. اکنون نیز ایران را جزو کشورهای یاغی معرفی می‌کنند. از طرفی سوابق شما طوری است که در حیطه مبازره با تروریسم تخصص دارید. آیا انتخاب شما به عنوان سفیر ی که در حوزه مبارزه با تروریسم تخصص دارد، به منظور خاصی بوده یا اینکه انتخاب یک متخصص در مورد تروریسم، برای تحویل گرفتن سفارت ایران، تصادفی است؟

 
مشخصا در این زمینه خاص، امیدوارم به صورت تصادفی انتخاب نشده باشم. رخدادهای تروریستی در حال حاضر یک معضل جهانی است. این مشکل در تمام منطقه وجود دارد. ما اهدافی در راستای مبارزه با تروریسم داریم که آنها را با ایران به اشتراک گذاشته‌ایم. در حقیقت هدف این است که هر گونه تلاشی را که باید در این جهت انجام داد، با ایران به صورت مشترک انجام ‌دهیم. یکی موضوعات گفتگوی ما با دولت ایران در حوزه مبارزه علیه تروریست است.

همانگونه که می‌دانید آمریکا ایران را مشوق تروریسم در منطقه معرفی کرده است. نظری در این خصوص دارید؟

 
بدون تردید ما اهداف مشترکی با ایران در راستای مبارزه با گروه‌هایی مثل داعش داریم. اما گروه‌های دیگری هم مثل "حزب‌الله" وجود دارند که نگرانی‌مان در خصوص آنها جدی است. ما در چنین مواردی، نگرانی‌های مشترکی با آمریکا داریم. با آمریکا اشتراکات نظری یکسانی در خصوص حزب‌الله داریم.

بنابراین در رویکردهایی که ایران به آن انتقاد دارد، با آمریکا هم‌عقیده هستید.

 
ما با آمریکا در مورد بسیاری از مسائل توافق داریم. اما این موضوع را هم پنهان نمی‌کنیم که در برخی موضوعات نیز اختلاف نظرهایی هست. به عنوان مثال در مورد قرارداد jcpoa (برنامه جامع اقدام مشترک یا همان برجام) معتقدیم که این قرارداد باید پابرجا باشد. ولی در مورد سیاست فشار حداکثری بر ایران، موافق دیدگاه آمریکا نیستیم. ایران یکی از موضوعاتی است که در خصوص آن با آمریکا چندان "توافق زیادی" نداریم.

آمریکا در حال افزایش نیروهای نظامی خود در منطقه است. در حال حاضر 60 کشور از جمله ایتالیا را دعوت کرده تا در منطقه و خلیج فارس حضور نظامی داشته باشند. غیر از این نیز یک ناتوی عربی تشکیل شده است. از آن‌سو اسرائیل هم اعلام آمادگی کرده تا با جمهوری اسلامی ایران برخورد نظامی شود. برداشت ما این است که آمریکا اراده‌ی قوی برای تغییر رژیم در ایران دارد. در حال حاضر آمریکایی‌ها کشور به کشور سفر می‌کنند تا ایران را تحت شدیدترین فشارها قرار دهند. حمایت از اپوزوسیون نیز نمونه دیگر تلاش آمریکا برای براندازی رژیم است. چه نظری در مورد این تلاش‌های آمریکا دارید؟

 
ما معتقدیم که قرارداد برجام قراردادی ساده نیست؛ این قرارداد صرفا در خصوص مسائل هسته‌ای تدوین و نهایی نشد. این قرارداد فرصت‌هایی را برای ایران فراهم می‌کرد تا اقتصاد خود را به شکوفایی برساند. ما معتقدیم که می‌توانیم از طریق گفت‌وگو و احترام متقابل، عموم مسائل را حل کنیم. فعالیت‌های دیپلماتیک ما باید در همین راستا باشد. باید از برآوردن نیازهای مشروع ایران حمایت کنیم؛ همان نیازهای مشروعی که می‌تواند مصداق نیازهای مشروع دفاعی ایران باشد. سیاست ما این است که در جهت کاهش تنش ها اقدام کنیم. در حقیقت سیاست ما این است که از هر اقدامی که باعث شود بحران جدیدی در منطقه به وجود آید، حمایت می‌کنیم. می‌توان از روش‌های دیپلماتیک برای حل بحران‌ها استفاده کرد. ولی اقداماتی که ایران انجام می‌دهد، این مسیر دیپلماتیک را سخت‌تر کرده است. به عنوان نمونه اقداماتی که در کشورهای دیگر انجام داده، راه دیپلماتیک را با مشکلاتی مواجه نموده است. یا اخیرا اقداماتی که در مورد امنیت کشتیرانی در خلیج فارس انجام می‌دهد، مسیر را با دشواری‌هایی همراه می‌کند، البته اقدامات خارج از تعهدات هسته ای آن هم بسیار نگران کننده است.

در هر صورت بغیر از اقداماتی که آمریکا و ناتوی عربی و اسراییل علیه ایران انجام می‌دهند، اتفاق دیگری در حال شکل گرفتن می‌باشد. این اتفاق عبارت از فعالیت مخالفان دیکتاتوری در ایران و موافقان آزادی است. این مساله در ایران به صورت جدی دنبال می‌شود. با این اوصاف وقتی بررسی می‌کنیم اروپا و بخصوص بریتانیا، موضع‌گیری محکمی از خود نشان نداده‌اند. علت این مساله چیست؟ چرا بریتانیا و اروپا چنین رویه‌ای دارند؟ دلیل اینکه به صورت جدی‌تر شاهد حمایت اروپا از فعالان آزادی‌خواه در ایران نیستیم، چیست؟ همه می‌دانیم هدف از راه‌اندازی بی‌بی‌سی فارسی، حمایت از دموکراسی بود، نه حمایت از یک حکومت و یا یک سیستم فکری.

 
من واضح می‌گویم که بی بی سی از نظر ویراستاری مستقل است. بی‌بی‌سی چه مستقیم و چه غیر مستقیم نظرات دولت انگلیس را منتقل نمی‌کند. هر چند که ممکن است از بی‌بی‌سی به عنوان یک رسانه‌ی مستقل که در جهت اهدافی که برای آن طراحی شده، حمایت‌هایی صورت بگیرد، ما فکر می کنیم که آن یک سرویس خبری متعادل است، به همین دلیل از هر دو جهت مورد انتقاد قرار می گیرد. اما در ایران اشتباهی که اتفاق می‌افتد این است که فکر می‌کنند بی‌بی‌سی فارسی، در جهت حمایت از سیاست‌های دولت بریتانیا فعالیت دارد. در صورتیکه اینگونه نیست.

به هر حال این شبکه توسط وزارت امور خارجه بریتانیا راه‌اندازی شده است و قصد آن راه‌اندازی و ترویج دموکراسی است. این رسانه باید جانب دموکراسی را بگیرد. آیا این عمل را انجام می‌دهد؟

 
ما از دموکراسی حمایت می‌کنیم. معتقدیم که هر کشوری حق دارد دولت خود را انتخاب کند. بدون تردید وجود رسانه‌های آزاد، قسمتی از روند دموکراسی در هر کشوری محسوب می‌شوند. امسال، یک کمپین بزرگ جهانی با حمایت انگلیس برای حمایت از آزادی مطبوعات برگزار شده است، زیرا روزنامه نگاران طی سالهای اخیر در تعدادی از کشورها مورد حمله قرار گرفته اند. پویشی در جهت آزادی رسانه‌ها از طرف دولت بریتانیا شکل گرفت. همه ما می‌دانیم که مسائل حقوق بشری و مسائل مربوط به آزادی رسانه‌ها بسیار مهم تلقی می‌شوند. در حال حاضر با دولت ایران در مورد همین مباحث گفت‌وگو داریم. نگرانی‌های ما در این حوزه بسیار زیاد است. انرژی زیادی بابت این موضوع هزینه کرده‌ایم. یکی از مصادیق این نگرانی، به افراد دو تابعیتی باز می‌گردد که دلیل دستگیری آنها عادلانه نبوده است. ما فکر می‌کنیم به خاطر مسائلی که علیه آنها مطرح شده، برخورد با این افراد دو تابعیتی، توجیهی ندارد. دولت بریتانیا در حال حاضر برای حل این مشکلات، در حال رای‌زنی با مقامات ایرانی است.

برخی مواقع در محافل فعالان سیاسی و روشنفکری ایران اینگونه مطرح می‌شود که شما نسبت به رعایت حقوق بشر در ایران بی‌تفاوت هستید. اما با توجه به سخنان مطرح شده، گویا مرتب در حال گفت‌وگو با مسئولان ایرانی در خصوص حقوق بشرید؟

 
بله همینطور است. ما به چنین مسائلی بسیار حساس هستیم. در مورد مباحثی همچون حقوق بشر و آزادی رسانه‌ها، بی‌تفاوتی به خرج نمی‌دهیم. البته فراموش نکنیم که پردازش این مسائل، به گونه‌ای هستند که نباید در امور داخلی ایران هم دخالتی صورت بگیرد.

اما به نظر می‌رسد این پیگیری‌ها مصداق دخالت در امور داخلی نباشد؛ بلکه مصداق دفاع از آزادی بیان و عقیده‌اند. در حال حاضر برخی از زندانیان مثل خانم زاغری وضعیتی خوبی ندارند. بنابه نامه دریافتی از یک زندانی در "زندان فشافویه" باید گفت، اوضاع این زندان دهشتناک است. به خاطر دارم بعد از دیدار با آقای دالتون دستگیر شدم و به جهت عکسی که از من و ایشان منتشر شده بود، تحت فشار قرار گرفتم تا به جاسوسی ناکرده اقرار کنم. فعالان اقتصادی و طرفداران دموکراسی در ایران انتظار دارند که جهان آزاد، از جمله بریتانیا، بایداقدامات جدی‌تری از خود نشان دهند.

 
روشی که نیروهای امنیتی ایران در قبال پرونده‌های امنیتی پیش گرفته‌اند، روش مقبولی نیست و مورد انتقاد ما است. البته واکنش به این برخوردها از طرف بریتانیا و جامعه جهانی بیشتر مورد توجه قرار گرفته است. اکنون انتقادها از ایران بخصوص از لحاظ مساله حقوق بشر و همچنین موضوع دوملیتی‌ها، افزایش یافته است. این موارد برای ما بسیار نگران‌کننده تلقی می‌شوند. ما معتقدیم که روش جاری ایران در خصوص این پرونده‌ها شفاف نیست. ما معتقدیم هر کسی در جهان این حق را دارد تا در محاکم قضایی، برای خود وکیل مدافعی انتخاب و از اتهامات مطرح شده علیه خودش دفاع نماید. پرونده این افراد باید در دادگاه‌های آزاد و باز، مورد طرح و بررسی قرار بگیرد. باید گفتگوی سازنده‌ای با همتایان خود در ایران داشته باشیم تا بتوانیم این پروسه را بهبود ببخشیم.

شما چند روز پیش در وزارت خارجه، با همتایان خود در تهران نشستی داشتید. این نشست با حضور نماینده‌ای از یمن و چند کشور اروپایی همراه بود. به نظر شما چنین نشست‌هایی کمکی به مسائل حقوق بشر می‌کند؟

 
بریتانیا و چند کشور اروپایی دیگر با دولت ایران در مورد مسائل مربوط به یمن درگیر هستند و مشغول رای‌زنی‌اند. ما معتقدیم که امر گفت‌وگو بسیار مهم است؛ چراکه این بحران باید در این کشور (یمن) حل و فصل شود. کشوری که در نتیحه جنگ، وضعیتی بحرانی دارد و زندگی انسان‌ها در آنجا به خاطر جنگ، بسیار تحت تاثیر قرار گرفته است. ما معتقدیم که گفت‌وگو با تمام طرف‌های درگیر اولویت ما محسوب می‌شود. هدف پایان جنگ است.

پیشتر شاهد مذاکرات 1+5 با ایران بوده‌ایم. آنچنان که می‌توان آنرا بهترین مذاکرات صورت گرفته دانست. در همان زمان با همکاری روزنامه آسیا دو نشست جهت جذب سرمایه‌گذاران خارجی و ایرانیان خارج از کشور انجام گرفت. نماینده‌های کشورهای جهان از جمله بریتانیا از این موضوع خوشحال بودند. اما کمتر از 48 ساعت و بعد از نهایی شدن مذاکرات، در ایران موشکی به هوا پرتاپ شد و روی آن شعارهای جنگ‌طلبانه قید شده بود. با این وجود هنوز شما امیدوارید که مذاکرات اخیر به نتیجه برسد؟

 
بله ما هنوز امیدوار نسبت به برجام هستیم. ما معتقدیم که برجام هنوز برای ایران مفید است. برجام می‌تواند مزایای اقتصادی برای این کشور به ارمغان آورد. چنین رویکردی برای جامعه بین‌الملل هم مفید است؛ چراکه اکنون ضمانتی داریم که ایران به سمت صلاح‌های هسته‌ای پیش نخواهد رفت و این به خاطر وجود برجام است. برخی از مردم ادعا می کنند که برجام هیچ فایده ای برای ایران نداشته است. اما ما معتقدیم که این توافق مفید برای هر دو طرف باقی مانده است. براساس این توافق نامه، اتحادیه اروپا متعهد شد برخی از تحریم ها را لغو کند. آنها برداشته می شوند. در مورد تحریم های سازمان ملل هم همینطور است. و این توافق نامه شامل همکاری در مورد برخی از برنامه های هسته ای غیرنظامی ، مانند راکتور اراک بود که ادامه دارد. اتفاقی که در این میان رخداد این بود که آمریکا از این قرار داد خارج شد و به آن آسیب بزرگی وارد کرد. تاکید می‌کنم اگر ایران از این قرارداد خارج شود، تمام آنچه که به دست آمده از بین خواهد رفت. با تمام این شرایط ما خیلی امیدوار هستیم که این قرارداد پا برجا بماند.

ولی بسیاری از ایرانیان مخالف جمهوری اسلامی، چنین اعتقادی ندارند و معتقدند که جمهوری اسلامی بعد از مذاکرات 1+5 همان مسیر قهرآمیز خود را ادامه داد. توسعه موشک‌سازی‌ها دلیل مخالفین است. بعدها نیز کشور اسراییل تصاویری را علنی کرد و مدعی شد که جمهوری اسلامی به طور پنهانی در حال انجام فعالیت‌های هسته‌ای می‌باشد. با این اوصاف مشکل جمهوری اسلامی فقط کار هسته‌ای نیست. دخالت در امور کشورهای دیگر، رعایت نکردن حقوق بشر، تحت فشار قرار دادن ایرانیان داخل و خارج از کشور از جمله مشکلات دیگر است. حتی کارکنان بی‌بی‌سی هم بعضا تحت فشار قرار می‌گیرند. نظر شما به عنوان یک دیپلمات چیست؟ آقای سفیر شاید به جهت جایگاهی که دارند تمایل نداشته باشد از جزئیات چنین مسائلی صحبت کند. اما ما به عنوان یک روزنامه‌نگار تعهد به پرسیدن داریم.

 
بسیار واضح است که انتقادهایی علیه برجام وجود دارد. البته اجتناب‌ناپذیر هم است؛ ممکن است هر قراردادی از سوی افراد تندرو مورد نقد قرار بگیرد. ولی ما می‌دانیم که آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای به طور مرتب طی گزارش‌های خود پایبندی ایران بر برجام را تایید کرده است. البته اخیرا و به‌تازگی ایران تصمیماتی را در خصوص برنامه‌های هسته‌ای خود اتخاذ کرده است.
از طرفی نباید فراموش کنیم که برجام مساله فعالیت‌های موشک‌های بالستیک و همچنین فعالیت‌های منطقه‌ای ایران را شامل نمی‌شود. این‌ها مسائلی هستند که ما نیز در مورد آن نگرانی‌هایی داریم. با تمام این اوصاف ما معتقدیم که وقتی قراردادی در مورد مسایل هستی‌ای ایران پیش‌رو داریم، می‌توان در مورد مسایل دیگر هم به توافقی جدی رسید.

آیا با جدی بودن آمریکا در خصوص اعمال سیاست‌های خود، باز هم معتقدید که برجام برقرار می‌ماند؟

 
بله؛ ما قرارداد برجام را امضا کردیم. تلاش خواهیم کرد این قرارداد پا برجا بماند. البته تا زمانیکه ایران هم به این قرارداد پا برجا باشد. به هر حال تلاش‌هایی را باید انجام داد تا تاثیرات اقتصادی که در نتیجه خروج آمریکا از برجام حاصل می‌شود، کاهش یابد. ولی معتقدیم که ایران و آمریکا باید مشکلات خود را با یکدیگر حل کنند. اعلام می‌کنم که اروپا برای حل مشکلات این دو کشور حاضر است که کمک‌های لازم را انجام دهد.
یک سری ضعف‌های اقتصادی وجود دارند که ما هم از وجود این ضعف‌های اقتصادی، خوشحال نیستیم و تلاش می‌کنیم این مشکلات را برطرف نماییم.

ایران و آمریکا اعلام می‌کنند که اهل مذاکره هستند ولی مذاکره‌ای صورت نمی‌گیرد. فکر می‌کنید آمریکا با همه تدارکاتی که در نظر گرفته است، واقعا پای میز مذاکره خواهد آمد؟ امیدوار هستید که مشکلات در میز مذاکره حل شود؟ مانع این مذاکرات چه کسانی هستند؟ ایران یا آمریکا؟

 
به نظر من باید این سوال را از مقامات ایرانی و یا آمریکایی پرسید. ولی برای اینکه هر دو طرف بتوانند با هم صحبت کنند، راه‌های زیادی وجود دارد. هم از روش گفت‌وگوی مستقیم می‌توانند اقدام کنند و هم غیر مستقیم و یا حتی از طریق واسطه نیز می‌توانند گفت‌وگو کنند. ما از همه این راه‌ها حمایت می‌کنیم. ما معتقدیم که وضعیت موجود، یک وضعیت لغزان است. در هر صورت از هر تلاشی که برای پیشبرد ثبات در منطقه باشد، حمایت می‌کنیم. من نمی‌توانم نظری در این خصوص ارائه کنم؛ اینکه ایران و یا آمریکا باید چه کاری انجام دهند مشخص است. بدون شک ما از هر اقدامی که برای حمایت از برجام باشد، حمایت می‌کنیم. دو طرف باید به یک توافق نهایی برسند که این توافق می‌تواند از طریق برجام و یا از مسیرهای دیگر باشد.

شما شخصا از مذاکرات احتمالی بین ایران و آمریکا خبری دارید؟ در این مورد رابط احتمالی نیستید؟

 
اگر ایران و آمریکا مایل به گفت و گوهای پنهان نباشند، کشورها و افراد زیادی هستند که در مورد مذاکره ی ایران و آمریکا حاضر به مساعدت می باشند.

مطلب ناگفته‌ای هست که بخواهید به آن اشاره کنید؟

 
موضوعی که در این گفت‌وگو چندان اشاره‌ای بدان نشد، به اهمیت تامین امنیت کشتیرانی در دریاها باز می‌گردد. ما در این خصوص خیلی نگران هستیم. حملاتی که علیه کشتی‌های تجاری در خلیج فارس رخ می‌دهد اصلا خوشایند ما نیست. به همین خاطر است که قدم‌هایی را برداشته‌ایم تا از کشتی‌هایی که در این آبراه تردد می‌کنند و همچنین از از کشتی‌های خودمان نیز حمایت کنیم. در عین حال تمام تلاش‌مان را انجام خواهیم داد که از بروز هر اتفاقی که باعث بحران جدیدی شود، جلوگیری نماییم. قدمهایی که در این راستا بر می‌داریم، قسمتی از پویش بزرگتری است که برای کاهش تنش برای کل سطح منطقه طراحی نموده‌ایم.

UK3