اقتصادی که سرانجام نداشت

درجهانی که ما درآن زندگی می کنیم کشورها برای آن که بتوانند درمسیرتوسعه قراربگیرند باید با دیگرکشورها ارتباط اقتصادی نزدیکی داشته باشند.اما درایران وضعیت کمی متفاوت است وبا گذشت سال هایی که شرایط اقتصادی آن به تلخی سپری شد آنچه که مشاهده می شود.هنوزهیچ دولتی نتوانسته است درسیاست خود راهکاری پیدا کند تا ازبن بست هایی که درآن قراردارد رهایی پیدا کند.ازطرفی باید بپذیریم که هیچ کشوری درجهان دوست کشوردیگری نیست وهمه بدنبال مانفع بیشتربرای خود هستند.با درنظرگرفتن این واقعیت می توانیم با یک برنامه ریزی درست بدون ایجاد تنش با دیگرکشورها درتعامل اقتصادی باشیم.متاسفانه نظام اقتصادی ایران سال های زیادی که تحریم هایی را تجربه کرده است وتمام تلاش ها برای رهایی ازاین وضعیت نتوانست گره گشا باشد.دونالد ترامپ،رئیس‌جمهورآمریکا اززمانی که توافق هسته ای میان ایران وشش قدرت جهانی کناره گرفت.درچند نوبت فرمان اعمال سخت ترین تحریم های اقتصادی علیه این کشوررا صادرکرد به طوری که بسیاری ازفعالیت های اقتصادی ایران تحریم شد.ازانرژی، بانک، حمل‌ونقل وکشتی ‌سازی گرفته تا ساخت‌ وساز،صنایع پتروشیمی،فلزی،عمرانی، صندوق توسعه ملی، سازمان فضایی همچنین بسیاری ازشخصیت‌های حقیقی وحقوقی نیزتحریم گردیدن.آمریکا اعلام کرده بود دادوستد با نهادها وشخصیت های تحریم شده را ازهیچ کشوروشرکتی با ایران را نمی پذیرد.البته به چند کشورمانند یونان،ژاپن،هند،ایتالیا،ترکیه،چین،کره جنوبی وتایوان درمورد خرید نفت ازایران معافیت موقت داد که مهلت آن هم چندی پیش به پایان رسید.ازآنجایی که نمی توان قدرت وزنه اقتصادی آمریکا وتاثیری که بردیگرکشورهای خواهد گذاشت را نادیده گرفت.به نظرنمی رسدهیچ شرکتی ویا بازرگانی درجهان برای دادوستد با ایران حاضرباشد تا با ایالات متحده رودررو شود وبه استقبال تحریم ها برود.ازسوی دیگربرای کارآمدی این تحریم ها آمریکا نظارت گسترده ای را برای ردیابی موارد گریزازتحریم به کارمی برد وشرکت های سرکش را جریمه می کند تا جلوی هرگونه دادوستد با ایران را بگیرد.هم‌چنان ‌که درمورد روسیه که به جرم رساندن نفت ایران به سوریه ودوشرکت چینی «کانکورد» که فعالیت نفتی می کند و«کاسکو»که درزمینه ترابری می باشد چنین کرد.به همین علت تحریم‌های دونالد ترامپ براقتصاد ایران که پیش ازآن هم ساختاربه‌هم‌ ریخته‌ای داشته آسیب‌های فراوانی زده است.به طوری که صادرات نفت پس از برجام که به بیش از دو میلیون درروزرسیده بود، پس ازبازگشت تحریم ها به حدود۳۰۰ هزاربشکه درروز رسید.کشورهای بسیاری به خرید نفت ازایران پایان دادند.حتی کشورهای اتحادیه اروپا هم ازایران نفت وارد نکردند وبه همین علت ارزش صادرات ایران به اتحادیه اروپا درشش ماه نخست سال میلادی به نسبت دوره مشابه سال پیش ۹۴ درصد کاهش یافت این موضوع بانگرآن است.با وجود تلاش دولت های اروپایی،به خصوص آلمان،انگلیس وفرانسه برای ایجاد کانال «اینستکس»با هدف پرداخت جایگزین ودورزدن تحریم ها به نتیجه چندانی نرسید ودراین بین شرکت‌های اروپایی با پایبند بودن به تحریم ها سرانجام به این توافق رسیدند که دادوستد با ایران ازراه کانال«اینستکس» دربرگیرنده هیچ کالای تحریمی نباشد که درعمل هیچ سودی برای بهترشدن اقتصاد کشورمان ندارد.افزون براین کاهش درآمدهای ارزی ناشی ازصادرات نفت،ساختارواردات را هم دگرگون کرده است.هرچند سهم کالاهای مصرفی بین سال‌های ۱۳۹۶ و۱۳۹۷ تغییری نکرد،اما ازسهم کالاهای سرمایه‌ای و واسطه‌ای که درتولید کالاهای دیگربه کارمی‌روند کاسته شد به همین علت روزگاربرای فعالان اقتصادی وتولیدکنندگان سخت ترشد.درصورت تداوم تحریم‌ها،این امکان هم هست که حتی واردات کالاهای مصرفی هم دچارمشکل شود ودرپی آن نظام سهمیه وکوپن دوباره درکشوربرپا شود.مسلما صادرات نفت،که ستون پایه اقتصاد کشورمی باشد وقتی سقوط کند وسرمایه‌گذاری هم انجام نشود،تولید ازمیان می‌رود.هم‌چنان‌ که دوبخش مهم مانند ساختمان ‌سازی وخودروسازی هم به رکود افتادند.بدین ترتیب،ازتولید ثروت ملی کاسته شد ومردم ندارترشدند.درهمان سال ۲۰۱۸ که تحریم‌ها به راه افتاد، رشد اقتصادی نسبت به سال پیش پنج درصد ودرسال ۲۰۱۹ ده درصد کمتریعنی درکل، کالا وخدمات دراختیارمردم پانزده درصد کمتراز سال ۲۰۱۷ شده است.همچنین برپایه آماربین‌المللی، نرخ رشد اقتصادی درایران ازدوسال پیش منفی بوده است، بدین ترتیب که ۳٫۸ درسال ۲۰۱۸، و۶٫۳ درصد درسال ۲۰۱۹ کوچک‌ ترشده است.درپی این‌همه گرفتاری اقتصادی،ارزش ریال هم دربرابر«ارزهای»خارجی کاهش یافت وکالای اساسی ازموادغذایی پوشاک گرفته تا خدماتی مانند حمل ونقل و... به شدت افزایش یافته ودرنتیجه قدرت خرید به نسبت سال های گذشته کاهش زیادی پیدا کرد.بی تردید تحریم‌ها براقتصاد ایران تأثیرسخت وسنگینی داشته است.البته دراین بین مردمی که هرروزدرپی رکود وگرانی ندارترمی شوند شرایط سخت تری را پیش رودارند وادامه این روند بدون بهبود وضعیتی که درآن قرارداریم ازدست رفتن منابع ملی، بنگاه های تولیدی واقتصادی را درپی خواهد داشت.