سهام عدالت در کنار یارانه نقدی و مسکن مهر همواره به عنوان ارمغانهای سیاستهای احمدینژاد شناخته میشود. با این همه در خصوص یارانه نقدی از همان نخستین روزهایی که طرح آغاز شد بسیاری معتقد بودند چنین اقداماتی تنها به افزایش تورم و نیازمند ساختن اقشار کمدرآمد به الطاف دولت منجر خواهد شد. از سوی دیگر مسکن مهر هم به شکلی اجرایی شد که عملا نه تنها مشکلات این عرصه را برطرف نکرد که مصائب بیشتری را نیز ایجاد کرد. چه اینکه اگر چنین طرحی اقدامی کارآمد به نظر میرسید امروز نبایستی بازار مسکن با چنین بحران گستردهای روبرو میشد.
و اما سهام عدالت یکی دیگر از اقدامات محمود احمدینژاد بود که بسیاری آن را تصمیمی در راستای کسب هوادار و تبلیغاتی سیاسی میدانستند. درواقع سهام عدالت نوعی یارانه بود که طبق نظر دولت نهم، از طریق شرکتهای تعاونی عدالت استانی به مشمولان آن واگذار میشد. دولت هدف از عرضه سهام عدالت را گسترش سهم بخش تعاون در اقتصاد ایران اعلام کرده بود. بنا بر طرح «سهام عدالت» قرار بر آن است بخشی از سهام شرکتهای دولتی معین، به قشرهای کمدرآمدتر فروخته شود.
«آییننامه اجرایی افزایش ثروت خانوارهای ایرانی از طریق گسترش سهم بخش تعاون براساس توزیع سهام عدالت» در تاریخ ۹ بهمن ۸۴ و پس از اصلاح متن اولیه که خود در ۲۳ آبان ۸۴ مصوب هیئت وزیران شده بود، به تصویب این هیئت رسید. تصویب اساسنامه شرکت کارگزاری سهام عدالت در همان روز بر عزم راسخ دولت جدید در عملی ساختن این پروژه صحه گذاشت و سهام مزبور پیش از آغاز سال ۱۳۸۵ در چهار استان به تعدادی از مشمولان طرح اعطا شد. در مرحله اول واگذاری سهام عدالت به برخی از افراد تحت پوشش کمیته امداد، سازمان بهزیستی و رزمندگان بیکار فاقد شغل تقسیم شد و برگههایی به عنوان برگه سهام عدالت نیز به مشمولان طرح سهام عدالت داده شد.
ارزش این برگهها در ابتدا ۵۰۰ هزار تومان سهام بود که بعد به یک میلیون تومان افزایش یافت. قرار بود که برای گروههای کم درآمد، نیمی از قیمت هر سهم تخفیف داده شود و نیمی دیگر نیز به مدت ده سال از محل سود شرکت بازپرداخت گردد. از سوی دیگر بنا بود که سود این سهام به شکل سالانه پرداخت گردد. با این همه سود سهام عدالت پارسال هنوز پرداخت نشده و تاکنون تاریخهای مختلفی برای واریز این سود به حساب مشمولان اعلام شده است. درحالیکه پیش از این اعلام شده بود که اوایل دیماه این واریز انجام میشود، به دهه فجر موکول شد و اکنون هم آخرین اخبار حاکی از پرداخت در اسفندماه است.
بر اساس اطلاعاتی که از سوی مسئولان اعلام شده است سود سهام عدالت در سال مالی ۱۳۹۷ نسبت به سال مالی قبلش حدود ۵۰ تومان افزایش داشته است؛ به این ترتیب مشمولان سهام عدالت که یک میلیون تومان سهام دارند حدود ۲۲۰ تا ۲۳۰ هزار تومان سود خواهند گرفت. در سال ۱۳۹۶ کسانی که به ارزش یک میلیون تومان سهام عدالت داشتند بابت سود سال مالی ۱۳۹۵ معادل ۱۵۰ هزار تومان دریافت کردند.
با این حال زمان قطعی واریز هنوز در هالهای از ابهام قرار دارد و هر دفعه تاریخ جدیدی برای آن اعلام میشود. پیش از آغاز دهمین ماه سال اخباری مطرح شد مبنی بر اینکه «امسال سود به صورت یکجا و در هفته نخست دیماه واریز خواهد شد»، با این حال این اخبار از سوی سازمان خصوصیسازی رد و اعلام شد که جزئیات مربوط به آغاز واریز سود سهام عدالت در سال جاری متعاقبا از مجاری ذیصلاح اعلام خواهد شد.
البته این اتفاق در هفته نخست دیماه نیفتاد و چندی بعد، علیرضا صالح، رئیس سازمان خصوصیسازی به ایسنا گفت: این سازمان در نظر دارد با توجه به میزان سود مصوب مربوط به عملکرد سال ۱۳۹۷ شرکتها، همزمان با آغاز دهه فجر بر مبنای میزان سود دریافت شده، نسبت به واریز سود به مشمولان سهام عدالت با اولویت اقشار کم درآمد و آسیبپذیر جامعه تا پایان سال جاری اقدام کند. شرکتها هشت ماه فرصت دارند پول را به حساب سازمان خصوصیسازی واریز کنند. درواقع سود را از شرکتهای سرمایهپذیر جمع آوری میکنیم.
وی گفته بود که سود سهام عدالت پارسال را قبل از سال 1399 محاسبه و به حساب مشمولان واریز میکنیم. باتوجه به اینکه مجامع شرکتها اکثرا در تیر ماه برگزار شده تا پایان اسفند فرصت دارند پول را واریز کنند و ما سعی میکنیم سود را قبل از سال جدید به حساب مشمولان واریز کنیم. درحالی وعده دهه فجر برای واریز سود سهام عدالت داده شد که رئیس کل سازمان خصوصیسازی اخیرا اعلام کرده که سود سهام عدالت از اوایل اسفند به حساب مردم واریز میشود.
بر اساس این گزارش و به نقل از پایگاه اطلاعرسانی سهام عدالت، علیرضا صالح درباره میزان سود واریزی به حساب مشمولان گفته که رقم دقیق این سود فعلا مشخص نیست و باید در ابتدا سود مدنظر از شرکتها دریافت و سپس به حسابِ دارندگان سهم واریز شود.