اولیای دم فرزند چه کسانی هستند ؟ بررسی این مسئله در بسیاری از پرونده های جنایی حائز اهمیت است. شما می توانید با در نظر گرفتن قوانین اساسی که در این حیطه تدوین شده اند، به این سوال پاسخ بدهید. اهمیت روشن شدن این مسئله در پرونده های کیفری بسیار بالا است و نقش کلیدی در نتیجه هر دادگاه ایفا می کند. شما می توانید، با مشخص کردن اولیای دم در هر یک از دادگاه های حقوقی توان به نتیجه مناسبی در روند دادرسی این پرونده ها برسید.
توضیح کلی ولی دم
اولیای دم فرزند چه کسانی هستند ؟ برای پاسخ به این پرسش باید به صورت کلی به معرفی ولی دم بپردازیم. به طور کلی ولی دم در قانون کشور ما به کسانی گفته می شود که در اثر رابطه سببی و نسبی حقوقی برای آن ها در نظر گرفته می شود. رابطه سببی به رابطه حقوقی گفته شده و رابطه نسبی مربوط به روابط خونی است. اقارب نسبی دخل و تصرفی در پرونده های قتل و محاکمه قصاص بعد از آن نخواهند داشت.
البته استثنائاتی در این خصوص در قانون اساسی کشورر ما وجود دارد. ولی به طور کل تنها کسانی می توانند در این پرونده ها دخل و تصرف داشته باشند که شامل نسبت های خونی و سببی شوند. در قانون کشور ما برای بیشتر روشن شدن این مسئله طبقه بندی برای اولیای دم مقتول در نظر گرفته شده است که در ادامه به آن می پردازیم.
طبقه بندی اولیای دم
ولی دم مقتول در قانون کشور ما در سه دسته بندی قرار می گیرد. در صورتی که هر یک از طبقات وجود نداشته باشد، ولی دم طبقه بعدی مورد توجه قرار می گیرد. این طبقه بندی ها به شرح زیر هستند:
۱- در بخش اول پدر و مادر و فرزندان و اولاد اولاد مورد توجه قرار می گیرند. هر یک از افراد نام برده می توانند تقاضای قصاص مقتول را داشته باشند.
۲- اجداد، خواهران و برادران و اولاد خواهران و برادران
۳- اعمام، اخوال، عمات و خالات و هر یک از اولاد آن ها
هر یک از این افراد در میان اولیای دم مقتول دسته بندی می شوند و حق قانونی تقاضای قصاص به آن ها می رسد.
آیا همسر مقتول حق قصاص دارد؟
مسائلی در خصوص حق قصاص برای زوج و زوجه مطرح می شود که در خصوص این حق قانونی برای هر یک از این افراد مباحثی را مورد توجه قرار می دهد. به صورت کلی حق قصاص به ولی نسبی اختصاص داده نمی شود. در قانون کشور ما تنها اولیای فرزند قادر به استفاده از این حق هستند. اما در یک شرایط خاص این حق به همسر نیز می رسد. به طور مثال شرایطی را تصور کنید که شوهر زنی به قتل می رسد و حق قصاص به فرزند او اختصاص پیدا می کند.
در این شرایط در صورت فوت فرزند، حق قصاص پدر به مادر فرزند می رسد و به این ترتیب زوجه می تواند به عنوان ولی دم از این حق قانونی استفاده کند. با این روش حق قصاص در برخی از پرونده های کیفری به همسر واگذار می شود.
حق قصاص ولی قهری
یکی از اولیای مربوط به فرزندان، ولی قهری است که با در نظر گرفتن برخی شرایط برای صغیر یا محجور انتخاب می شود. در شرایطی که قتلی صورت گرفته باشد و فرزند متوفی صغیر باشد، حق قصاص او به ولی قهری می رسد. ولی قهری می تواند، برای قصاص یا دریافت دیه مقتول اقدام کند. در برخی از پرونده ها ولی قهری نظری در این زمینه نمی دهد و پرونده تا زمانی که صغیر به سن قانونی برسد، ناتمام باقی خواهد ماند. به این ترتیب تصمیم نهایی بر عهده فرزند خواهد بود.
در برخی از پرونده ها ولی قهری وجود ندارد. اگر صغیری ولی قهری نداشته باشد، بر اساس قانون اساسی کشور ما ولی او رهبری خواهد بود. رییس قوه قضایی این پرونده ها را با اجازه مقام رهبری تکمیل می کند.
از بین رفتن حقوق ولی دم
در صورتی که ولی دم مربوطه مرتکب برخی اعمال شود، حق ولایت از او گرفته شده و حق قصاص و دیه نخواهد داشت. اگر او در جنایت عمدی صورت گرفته شریک یا از مرتکبین پرونده باشد، حق قصاص به او تعلق نمی گیرد و مرتبه بعدی ولی دم مورد توجه قرار می گیرد.
حقوق همسر در صورت دریافت دیه
پیش تر بررسی کردیم که اولیای دم فرزند چه کسانی هستند و چه حقوقی شامل آن ها می شود. اما اگر ولی دم در پرونده های حقوقی به جای قصاص، تقاضای دیه داشته باشد، آیا از این حق به همسر نیز ارث می رسد؟ از آن جا که همسر به عنوان ولی دم شناخته نمی شود، در خصوص ارث بردن او از حق دیه نیز ابهاماتی مطرح می شود. اما با وجود عدم حق قانونی زوجه برای قصاص، او به اندازه سایر ورثه از دیه ارث خواهد برد. این قانون در خصوص زوج یا شوهر مقتول نیز صادق است.
با در نظر گرفتن این که اولیای دم چه کسانی هستند ، نمی توان در خصوص حق دیه و ارث رسیدن آن به زوج یا زوجه اظهار نظر کرد. شرایط دیه در شرایطی که ولی دم طفل صغیر باشد نیز با استثنائاتی همراه است. در صورتی که ولی دم صغیر باشد و دیه مطالبه کند، حتی با وجود مخالفت ولی دم طبقه بعدی، دیه به صغیر تعلق می گیرد و به میل او عمل می شود.
جمع بندی
در این بخش در خصوص این که اولیای دم فرزند چه کسانی هستند و در قانونی چه حقوقی برای آن ها در نظر گرفته شده اطلاعاتی را ارائه کردیم که مطالعه آن ها به شما در حل و فصل این پرونده های حقوقی کمک می کند. شما می توانید با در نظر گرفتن این که اولیای دم فرزند چه کسانی هستند برای این قبیل پرونده ها برنامه ریزی بهتری انجام دهید. در قانون کشور ما همواره نسبت های سببی و نسبی عهده دار بسیاری از حقوق افراد هستند و در این زمینه قوانین بسیاری تصویب شده اند. این مسئله در خصوص حق قصاص و دیه نیز مطرح می شوند.