مدرسه به‌مثابه ماشینِ مدل بالا!
آسیانیوز- درواقع آموزش و پرورش طبقاتی، بی‌تردید به بازتولید جامعه‌ای با شکاف‌های عمیق اقتصادی و فرهنگی منجر خواهد شد.
در حال حاضر فاصله سطح آموزشی مدارس دولتی و غیرانتفاعی چنان افزایش یافته، که این معضل به‌صورت امری طبیعی انگاشته شده است. شاید بر این اساس است که وزیر آموزش و پرورش، شهریه‌های بالای مدارس غیرانتفاعی را بدیهی دانسته و معتقد است: «اگر بخواهید یک ماشین مدل بالا هم سوار شوید، باید پول بیشتری بدهید!»
عدم‌توجه به مدارس دولتی
آن‌چه در این بحث می‌توان بدان اشاره کرد، این واقعیت است که از آغاز تشکیل مدارس غیرانتفاعی، سال به سال فاصله این مدارس با مدارس دولتی بیشتر شده، به‌طوری‌که مدارس دولتی فاقد بهترین معلمان و دبیران، امکانات آموزشی و فرصت‌های رشد دانش‌آموزان هستند و در مقابل آن، مدارس غیرانتفاعی شرایطی کاملا متفاوت را تجربه می‌کنند. این مسئله را بایستی در نظر داشت که در سالیان اخیر به‌جای حمایت بیشتر دولت از مدارس دولتی، شاهد سیر این مدارس به سمت شیوه آموزشی مدارس غیرانتفاعی بوده‌ایم. تا جایی که بارها مسئولان ناچار شده‌اند اعلام کنند که مدارس دولتی مجاز به دریافت شهریه در زمان ثبت‌نام نیستند، با این‌همه گاه این مسئله در طی سال و به بهانه‌هایی دیگری صورت می‌گیرد.
عدم‌توجه به مدارس دولتی مسئله‌ای نیست که تنها از سوی منتقدان مطرح شود. در همین راستا روز گذشته محمود امانی طهرانی، دبیرکل شورای عالی آموزش و پرورش در گفت‌وگو با ایلنا درباره تقویت مدارس دولتی گفت: «ارتقای مدارس دولتی یکی از محورهای ده‌گانه اجلاس رؤسای آموزش و پرورش سراسر کشور بود. کارگروه تخصصی ارتقای مدارس دولتی به اداره کل آموزش و پرورش خراسان شمالی سپرده شده است. این کارگروه با قدرت زیادی نظرات کارشناسان سراسر کشور را جمع کرده‌اند و به بسته پیشنهادی خوبی رسیده‌اند.»
دبیرکل شورای عالی آموزش و پرورش عنوان کرده است: «یکی از اجزای این بسته پیشنهادی، لایحه حمایت از مدارس دولتی است که طبیعتا این لایحه مقداری زمان‌بر خواهد بود، اما از اقدامات فوری تا درازمدت را شامل می‌شود. بسیاری از برنامه‌های مربوط به تحول در کیفیت مدارس دولتی در کوتاه‌مدت شدنی نیست و باید طی زمان محقق شود. آغاز این ارتقای وضعیت مدارس دولتی از اجلاس رؤسا بوده و پایان آن تا زمانی است که مدارس دولتی پابرجاست.»
دبیرکل شورای عالی آموزش و پرورش افزود: «پیشتیبانی‌های جدی برای ارتقای کیفیت مدارس دولتی لازم است و در سطوح مختلف باید در خصوص این موضوع پیگیری و پشتیبانی مالی، قانونی و… صورت بگیرد. اگر یک مدیریت با ثباتِ مستمر، موضوع ارتقای کیفیت مدارس دولتی کشور را پیگیری کند، می‌توان امید داشت تا دهه بعدی تحولی اساسی در مدارس ایجاد شده باشد، اما اگر همچنان آموزش و پرورش عرصه بی‌ثباتی مدیریتی باشد، چنین امیدی نمی‌توان داشت.»
عمیق شدن نابرابری آموزشی
به‌نظر می‌رسد حتی مدیران دولتی هم نسبت به آینده این موضوع چندان خوشبین نیستند و معلوم نیست با ادامه این وضعیت و عمیق‌تر شدن نابرابری آموزشی، آموزش و پرورش کشور در آینده به چه وضعیتی دچار خواهد شد.
در تبیین همین بحث، فرج کمیجانی، دبیرکل مجمع فرهنگیان در گفت‌وگو با آسیا گفت: «زمانی که مدارس غیرانتفاعی تأسیس شد، قرار بود هر تعداد دانش‌آموزی که مدارس غیردولتی جذب می‌کنند، بودجه آن مدارس را دولت به مدارس دولتی تزریق کند که کیفیت آموزشی مدارس دولتی تنزل پیدا نکند. متأسفانه بودجه‌های لازم در اختیار مدارس دولتی قرار نگرفت و فاصله بسیار زیادی بین کیفیت تحصیل در مدارس دولتی و غیردولتی به‌وجود آمد. درواقع چون دولت وظیفه خودش را در مدارس دولتی انجام نداده، این فاصله ایجاد شده است و حالا دولت برای این‌که فرار به جلو کند چنین حرف‌هایی را مطرح می‌کند. در حالی‌که مشکل اصلی اینجاست که دولت باید در مدارس دولتی یک‌سری هزینه‌هایی را انجام دهد؛ مثلا سرانه آموزشی مناسبی در اختیار مدیران مدارس دولتی قرار بدهد و چون این کار را نمی‌کند، این مشکلات ایجاد شده است.»
وی در ادامه سخنانش گفت: «ببینید تأسیس مدارس غیردولتی به این صورت بود که خانواده‌هایی که می‌خواستند فرزندانشان در مدارسی با رویکردهای خاصی مثل رویکرد مذهبی، علمی یا غیره درس بخوانند، این مدارس را در اختیار داشته باشند. اما چون دولت وظیفه خودش را در قبال مدارس دولتی به درستی انجام نداد، الان مدارس دولتی ما تجهیزاتشان تقریبا صفر است و سرانه دانش‌آموزی که هر سال باید در اختیار مدیران مدارس قرار بگیرد، قرار نمی‌گیرد. یک مدرسه و تعدادی معلم داده‌اند و می‌گویند خودتان بچرخانید. مجموع این مشکلات دست به دست هم داده و اختلاف کیفی بین مدارس دولتی و غیردولتی ایجاد شده و خانواده‌هایی هم که دوست دارند فرزندانشان پیشرفت آموزشی داشته باشند، ناچار هستند آن‌ها را در مدارس غیردولتی ثبت‌نام کنند و هزینه‌های سنگین این قبیل مدارس را به‌عهده بگیرند.»
راه‌حل چیست؟
دبیرکل مجمع فرهنگیان در پاسخ به این سؤال که چطور می‌شود شرایط نابرابر آموزشی فعلی را تغییر داد، گفت: «من معتقدم اگر بخواهیم این مشکل اساسی حل شود، جمع کردن مدارس غیردولتی کار درستی نیست، بلکه باید دولت در مدارس دولتی هزینه فعالیت‌های فوق برنامه و تجهیزات و ملزومات آموزشی را فراهم کند که سطح کیفی مدارس دولتی را بالا ببرد. بنابراین راه‌حل مسئله در حذف مدارس غیردولتی نیست، بلکه در تقویت مدارس دولتی است. به جای این‌که وزیر این حرف‌ها را می‌زند، باید تلاش کند تا کیفیت آموزشی مدارس دولتی را ارتقا بدهد، همان کاری که در دانشگاه‌ها انجام می‌دهند.
الان دانشگاه‌های دولتی بیشتر طرفدار دارند، چون دولت امکانات لازم را در اختیار دانشگاه‌های دولتی قرار می‌دهد و اگر دولت بیاید و تجهیزات و امکانات کافی به مدارس دولتی بدهد، آن وقت رقابت خوبی هم ایجاد می‌شود. درواقع مشکل اصلی این است که دولت به وظیفه‌اش در قبال مدارس دولتی به‌درستی عمل نکرده است.»