به گزارش آسیانیوز؛ چالش ساختمان‌های نیمه‌کاره و رها شده در سطح شهر تهران، چالشی قدیمی است. با وجود مشکلاتی که این ساختمان‌ها برای شهر و شهروندان ایجاد می‌کنند اما به دلیل خلاهای قانونی موجود امکان مداخله موثر مدیریت شهری برای ساماندهی این فضاها وجود ندارد.
شهرداری تهران به تازگی نتایج پژوهشی با عنوان «آسیب‌شناسی ساختمان‌های رها شده شهر تهران و ارائه برنامه اقدام ساماندهی آنها» را منتشر کرده که براساس آمار ارائه شده در این پژوهش، ۱۲۹۵ پروژه ساختمانی متعلق به مالکان دولتی و بیشتر خصوصی در مراحل مختلف گودبرداری، اسکلت‌بندی، سفت‌کاری و نازک‌کاری به دلایل مختلف نیمه‌کاره رها شده‌اند و پیش‌بینی شده این روند به صورت صعودی در سال‌های آینده نیز ادامه داشته باشد.
در این مطالعه هفت چالش ناشی از ساختمان‌های رها شده شناسایی شده است. ایجاد ناامنی برای شهروندان به واسطه ایمن نبودن سازه‌های بنا، ایجاد تهدید برای ساختمان‌های مجاور گودبرداری‌های رها شده، انباشت مصالح ساختمانی، ایجاد آلودگی و انسداد شبکه دفع آب‌های سطحی، ایجاد نقاط ناامن و جرم خیز، بدنامی محلات شهری، اغتشاش بصری به همراه مخدوش شدن دید و منظر شهر و … بخشی از آثار و تبعات منفی وجود ساختمان‌های نیمه‌کاره و رها شده در سطح شهر هستند.
علت توقف ساخت‌وسازها در مرحله سفت‌کاری
در این گزارش مشکلات اقتصادی و تخلفات ساختمانی به عنوان دو دلیل اصلی رها شدن پروژه‌های ساختمانی عنوان شده و آمده است: بر اساس گزارش‌های ارائه شده توسط شهرداری‌های نواحی تهران این ۱۲۹۵ پروژه ساختمانی در سطح مناطق ۲۲گانه در مراحل مختلف فرایند ساخت‌وساز به دلایل مختلف به‌ویژه مشکلات اقتصادی و تخلفات ساختمانی نیمه‌کاره رها شده‌اند و این روند به صورت فزاینده‌ای در حال گسترش است. بررسی‌های انجام شده بر این ساختمان‌ها حکایت از آن دارد که این پروژه‌ها بیشتر کمتر از پنج سال قدمت رهاشدگی دارند و بخش عمده‌ای از آنها در مرحله سفت‌کاری رها شده‌اند که در تمام مناطق شهر تهران به جز منطقه ۱۰، غالباً وسعتی کمتر از ۲۰۰۰ متر مربع دارند. این موضوع به روشنی نقش تورم بالای مصالح در نیمه‌کاره رها شدن پروژه‌های ساختمانی را نشان می‌دهد.
۵ تا ۸ طبقه‌ها بیشتر نیمه‌کاره می‌مانند
بر اساس این پژوهش در مناطق یک تا هشت به جز منطقه پنج، فراوانی ساختمان‌های رهاشده با اسکلت فلزی بیشتر است و با نزدیک شدن به مناطق جنوبی شهر از این نسبت کاسته شده و تعداد ساختمان‌های رها شده با اسکلت بتنی نسبت بیشتری را به خود اختصاص می‌دهد.
اکثر این ساختمان‌ها دارای تعداد طبقات متوسط بین پنج تا هشت طبقه هستند و در مرتبه بعدی ساختمان‌های کوتاه مرتبه بین یک تا چهار طبقه جای می‌گیرند در بین علل رها شدگی این پروژه‌ها، تخلفات ساختمانی و مشکلات مالی و شخصی دو علت اصلی گزارش شده توسط ناظران هستند که مورد اول بیشتر در مناطق اول تا پنجم و مورد دوم در دیگر مناطق به ثبت رسیده است.
آسیب‌شناسی فرآیند موجود حکایت از آن دارد که در حال حاضر و طبق قوانین موجود، مالکان ساختمان‌ها اختیاراتی دارند که نمی‌توان آنها را ملزم به تکمیل ساختمان و دریافت پایان کار کرد؛ از این رو شورای شهر و شهرداری تهران با مجموعه اختیارات حقوقی و قانونی خود نمی‌توانند در خصوص این قبیل فضاهای ناایمن شهری اقدام قابل توجهی انجام دهند که علت اصلی آن خلاهای قانونی و حقوقی موجود در این زمینه شناسایی شده است. به همین دلیل ابلاغ سازوکاری جهت شناسایی ساختمان‌های رها شده و اولویت‌بندی اقدام جهت ساماندهی و رسیدگی به منظور رفع خطر و آسیب از آنها مبتنی بر مؤلفه‌های تعریف شده برای مشخصات ساختمان‌های رها شده و آسیب‌های ناشی از آنها در پنج حوزه کلی آسیب‌زایی ایمنی، امنیتی اجتماعی، فرهنگی زیبایی‌شناختی و محیط زیستی ضرورتی اجتناب‌ناپذیر دارد.
مسیر حقوقی مقابله با رها شدن ساخت‌وسازها
بر اساس این پژوهش با در نظر گرفتن سه بازه زمانی کوتاه، میان و بلندمدت اقداماتی برای حل این چالش پیشنهاد شده است. در فاز کوتاه‌مدت پیشنهاد مصوبه فرآیند شناسایی، اولویت‌بندی و رفع خطر و آسیب ساختمان‌های رها شده (سامانه برخط پیشنهادی)، تهیه ابلاغیه جهت تسریع در فرایند تشخیص و رفع آسیب ساختمان‌های رها شده و … پیشنهاد شده، اصلاح و تکمیل ماده ۳۴ قانون نظام مهندسی ساختمان و رفع ضعف‌های حقوقی آن و واگذاری مسئولیت جدید به کمیسیون ماده ۱۰۰ جهت رسیدگی به رفع آسیب از ساختمان‌های رها شده برخی از راهکارهای میان و بلندمدت پیشنهادی است.