فقیرترشدن ایرانیان

سعید کاکااقازاده-وضعیت بد اقتصاد ایران مسلما درسیاست گذاری هایی بوده که ازسوی نهادهای تصمیم گیرنده اعمال شده است.دراین بین سردرگمی درسیاست های داخلی وتنش های بین المللی که تنگناه های اقتصادی را به همراه داشته است.باعث گردیده تا دولت،نتوانند به وعده هایی که برای بهبود شرایط اقتصادی داده به درستی عمل کنند واین موضوع ازعوامل بی اعتباری این وعده ها دربین مردم ایران محسوب می شود.ازطرفی درطی دهه های گذشته هیچ دولتی نتوانست راه کارمناسب ویا برنامه ای برای چشم اندازتوسعه اقتصادی وخروج ازبن بست های فعلی ارایه کند.هرچند بهانه هایی مانند تحریم ها دست آویزی بوده که دولت ها ناکارآمدی برنامه های خود را پشت آن پنهان کنند،اما تحریم ها به تنهایی ازعوامل بازدارند توسعه اقتصادی درایران نیست.با این حال برطبق آمارهای اعلام شده وبه رغم افزایش درآمد اسمی خانواده های ایرانی درفاصله سال های«۱۳۹۰تا۱۳۹۸» قدرت خرید هرخانواده یک سوم کاهش پیدا کرده است.درواقع ۳۴ درصد قدرت خرید مردم به نسبت دهه ۱۳۹۰ کاهش داشته است.این سقوط که تبعات آن را طبقه متوسط جامعه به خوبی درک می کند،ازعوامل مختلفی سرچشمه می گیرد.یکی ازاین عوامل شاخص تولید ناخالص داخلی بوده که درطی چهارسال گذشته رشد منفی داشته وبراساس شواهد موجود درسال جاری نیزنرخ رشد منفی خواهد بود.ازعوامل دیگرهم افزایش نرخ تورم بود که سایه آن همیشه براقتصاد این کشورسنگی کرده است.به طوری که میانگین نرخ تورم دردهه های گذشته ۲۰ درصد بوده درحالی که میانگین نرخ تورم درجهان درحدود سه تا چهاردرصد نوسان داشته است.درضمن با افزایش قیمت «دلار» ودیگرارزهای خارجی باعث گرید تا نرخ تورم درسال جاری نیزافزایش زیادی پیدا کند.براساس گزارش مرکزپژوهش های مجلس،ایران بعداز«ونزوئلا،آرژانتین،زیمبابوه»چهارمین نرخ بالای تورم درجهان دارد.ازطرفی حجم نقدینگی ازعوامل تداوم تورم بالا محسوب می شود،گزارش ها نشان می دهد که حجم نقدینکی به بیش از۲۵۰۰هزارمیلیارد تومان رسیده آن هم درشرایطی که تولید ملی تنها پنج برابربوده است.ضمن آن که درسال ۱۳۹۸رشد نقدینگی به بیش از۳۱ درصد رسید، درحالی که حجم تولید نا خالص داخلی درحدود ۵/۷ درصد سقوط کرده است.همچنین ازدیگرپیامدهای فقربیشترمردم، رشد منفی تولید ناخالص داخلی،درکناربالا بود نرخ تورم وکاهش درآمد سرانه ازعوامل اصلی فقیرترشدن ایرانیان است.باید خاطرنشان کرد،خط فقردریک خانواده چهارنفره دربین فاصله دوسال از۱۳۹۶ تا ۱۳۹۸ از۵/۲ میلیون تومان به ۵/۴ میلیون تومان درماه افزایش یافته است.افزون براین بانک جهانی پیش بینی کرده تولید ناخالص داخلی ایران درسال۲۰۲۰ میلادی ۳/۵ خواهد رسید واین رشد منفی به علت تدام منفی بودن نرخ رشد دردوسال گذشته دراین کشوربوده است.اقتصاد ایران بین سال های ۲۰۱۸ و۲۰۱۹ میلادی به ترتیب با نرخ رشد منفی ۷/۴ درصد و۲/۸ درصد را گذرانده ودرسال جاری نیز،به میزان ۳/۵ درصد سقوط می کند.به بیان دیگر،اقتصاد کشوردرشرایط به شدت اضطراری به سرمی برد وبا وجود«رکور»دراقتصاد جهانی درپی شیوع بیماری «کرونا» وبررغم تحریم ها انتظارمی رود آسیب های بیشترهم ببیند.علاوه براین رکود دربازارجهانی باعث کاهش تقاضای انرژمانند،نفت وگازشده به همین علت صنعت نفت وگازایران بخش بزرگی ازبازارصادرات خود را ازدست داده است.براساس ارزیابی های انجام گرفته،کل صادرات نفتی از۲۰۰ هزارتا۵۰۰ هزاربشکه درروزبیشترنیست.  به طوری که ارزش صادرات نفتی دردوماه سال جاری به نسبت سال گذشته ۴۹ درصد کاهش داشته است.ضمن آنکه با کاهش قیمت نفت وکم شدن تقاضا ومازاد شدیدعرضه بی تردید«ارز»کمتری نصیب ایران می شود ودرنتیجه این کاهش درآمد نفتی،اقتصاد این کشوررا با چالش های زیادی مواجه خواهد شد.ازسوی دیگر،طی یک دهه گذشته جمعیت ایران نزدیک به ۹میلیون نفرافزایش یافته،با آن که نرخ رشد کشورمنفی بوده است.بی ترید تا زمانی که برنامه ای برای رشد بخش های مختلف اقتصادی ارایه ووظایف نهادها ودستگاه های مرتبط با این بخش ها مشخص نشود وازطرفی برای حمایت از تولید وصعنت داخلی بودجه کافی اختصاص پیدا نکند.درشرایطی که این کشوربا کاهش درآمد ارزی ودرپی آن کاهش سرانه وبسیاری ازمشکلات دیگرهم مواجه است.نمی توان به بهبود وضعیت اقتصادی چندان دلخوش کرد وآنچه که باقی می ماند فقربیشتربرای کشوری خواهد بود که دارای بزرگ ترین منابع نفتی وگازی درجهان است.