رله کنترل فاز چیست؟ چه کاربردی دارد و چگونه در تابلو برق نصب می‌شود؟

کنترل فاز چیست؟

رله کنترل فاز یک دستگاه الکترونیکی است که برای کنترل و مدیریت جریان الکتریکی در تابلوهای برق مورداستفاده قرار می‌گیرد. این دستگاه با تنظیم پارامترهای مختلف جریان مانند ولتاژ، فرکانس و توان راکتیو، کنترل دقیق و هوشمندانه‌ای بر روی موتورها و سایر تجهیزات الکتریکی اعمال می‌کند. استفاده از رله های کنترل فاز باعث افزایش بازدهی، طول عمر و صرفه‌جویی در مصرف انرژی در صنایع مختلف می‌شود. لازم به ذکر است که قیمت کنترل فاز در بازار متنوع است. برای خرید درست، باید این تجهیز را به خوبی بشناسید.

نکات کلیدی

• رله کنترل فاز دستگاهی الکترونیکی برای مدیریت جریان الکتریکی در تابلوهای برق است.
• با تنظیم پارامترهای مختلف جریان، کنترل دقیق و هوشمندانه‌ای بر روی موتورها و تجهیزات اعمال می‌کند.
• استفاده از این دستگاه باعث افزایش بازدهی، طول عمر و صرفه‌جویی در مصرف انرژی می‌شود.
• کاربرد رله کنترل فاز در صنایع مختلف مانند تولید، معادن و ساختمان‌سازی است.

مفهوم و کاربرد کنترل فاز

کنترل فاز به مفهوم کنترل و مدیریت پارامترهای الکتریکی مانند ولتاژ، جریان و توان در یک سیستم سه فاز یا بیشتر اشاره دارد. این دستگاه باعث بهبود بهره‌وری، کاهش مصرف انرژی و افزایش طول عمر تجهیزات می‌شود.
کنترل فاز به‌طورکلی به معنای نظارت و تنظیم پارامترهای الکتریکی در یک سیستم چند فازی است. هدف از این کنترل، بهینه‌سازی عملکرد و افزایش کارایی سیستم‌های الکتریکی است.

رله کنترل فاز چگونه کار می‌کند؟

وظیفه اصلی این دستگاه دریافت سیگنال‌های ورودی و تعیین آن‌هاست. پس از مدتی سیگنال به یک مقدار مشخص و ثابت می‌رسد. در این زمان مخاطب خروجی موقعیت خود را تغییر می‌دهد. این خروجی تماسی به وسایلی مانند کنتاکتور و کلیدهایی که می‌توانند مدار را باز کنند متصل می‌شود. (یا یک خروجی آلارم به PLC ارسال می‌شود)
یک رله کنترل فاز دارای یک یا چند خروجی رله است که معمولاً در پیکربندی ایمن خرابی قرار دارند. این رله‌ها زمانی که شرایط تغذیه در محدوده تلورانس‌های قابل قبول باشد، مدار را روشن کرده و می‌بندند.
تحت یکی از شرایط خطاهای فوق، خروجی‌ها باز می‌شوند. این کار مدار را قطع می‌کند. سیستم کنترل یا ماشین آلات را در انتهای خط خاموش می‌شوند. تا از هرگونه آسیبی که ممکن است به دلیل شرایط نامناسب تغذیه ایجاد شود محافظت کند.

مزایای استفاده از سیستم کنترل فاز

با افزایش دور سیم‌پیچ‌های موتور، درجه حرارت اضافی تولید می‌شود. بالارفتن دما باعث خراب‌شدن موتور می‌شود. این خرابی برگشت‌ناپذیر است و در نهایت، سیم‌پیچ‌ها کوتاه می‌شوند و محفظه موتور، باعث خرابی موتور می‌شود.
واکنش زمان واحدهای اضافه‌بار حرارتی ممکن است خیلی کند باشد. وظیفه این دستگاه محافظت مؤثر در برابر گرمای بیش از حد توسط جریان بالا است. این کار با محدودکردن جریان اضافی انجام می‌شود. به‌این‌ترتیب رله کنترل فاز به موارد زیر کمک کند:

• افزایش عمر موتور
• تعمیر یا تعویض بسیار پرهزینه موتورها را کاهش می‌دهد.
• زمان خرابی را به دلیل مشکلات موتوری به حداقل می‌رساند.
• کاهش خطر برق گرفتگی یا آتش‌سوزی ناشی از کوتاه شدن سیم‌پیچ‌های موتور
• ایمنی مدار الکتریکی را افزایش می‌دهد.

کنترل فاز چه بخش‌هایی دارد؟

این دستگاه دارای چندین ترمینال و چراغ LED است. ممکن است بر اساس طراحی شرکت سازنده کمی متفاوت باشند؛ اما به‌صورت کلی تمامی این تجهیزات دارای چند بخش اصلی هستند که در ادامه هرکدام را توضیح خواهیم داد:

• ترمینال‌های چندگانه (R , S , T) یا (L1 , L2 , L3)

ترمینال‌های چندگانه برای اتصال سه فاز ورودی برق شبکه هستند. به طور کلی رله‌های کنترل فاز، بی‌نیاز از اتصال به نول تولید می‌شوند. به‌این‌ترتیب زمانی که سیم‌ها صحیح وصل شود. نشانگر تغذیه روشن خواهد شد.

• Sensitivity یا (sen)

از این پیچ، برای تنظیم‌کردن حساسیت دستگاه در زمان مقایسه تقارن فازها استفاده می‌شود و با آن می‌توان مقدار حساسیت به عدم تقارن فازها را مشخص کرد.

• On Delay

از این پیچ برای تنظیم مدت‌زمان انتظار در مواقعی که خطا صورت می گیرد و یا زمانی که مدار برای نخستین بار روشن می شود، استفاده می کنیم.

• ترمینال شماره ۱۵ کنترل فاز (ورودی فرمان)

یک ورودی فرمان در این ترمینال وارد می‌شود که می‌توان قسمت خروجی آن را در پایانه‌های ۱۸ و ۱۶ دریافت نمود. به‌عبارت‌دیگر این ورودی پایه COM رله داخلی است.

• ترمینال شماره ۱۶ (نرمال بسته یا خروجی)

زمانی که در ولتاژ سه فاز مشکل خاصی وجود نداشته باشد این خروجی متصل خواهد شد و در حالت نشانگر فعال رله نیز روشن می‌شود، کنتاکتور به این ترمینال متصل می‌شود.

• ترمینال شماره ۱۸ خروجی یا همان نرمال باز

این ترمینال تنها در زمان روشن بودن چراغ سیگنال REL باز و در سایر مواقع بسته است.
این ترمینال در دو حالت بسته است:

• زمانی که دستگاه غیرفعال است.
• یک خطا ایجاد و یا رله داخلی غیرفعال و قطع باشد.

وطیفه این ترمینال، مانیتورینگ و اتصال به PLC است.

• نشانگر خطا

در حالت نرمال، دو الی سه نشانگر خطا روی هر کنترل نمایش داده می‌شود. در حالت جابه‌جاشدن دوفاز از سه فاز و یا در حالتی که ولتاژ شبکه خارج از محدوده عملکردی مجاز است، پس از قطع رله داخلی نشانگر خطا هم روشن می‌شود.
قابل‌ذکر است که محدوده مجاز ولتاژ ۳۰۰ الی ۴۴۰ ولت در حالت سه فاز و ۱۸۵ الی ۲۴۰ ولت در حالت تک فاز است.

کنترل فاز در تابلوهای برق

این دستگاه در تابلوهای برق نقش حیاتی ایفا می‌کند. این کنترل با تنظیم جریان، ولتاژ و توان راکتیو موتورها و تجهیزات برقی، باعث بهینه‌سازی عملکرد، افزایش کارایی و بهره‌وری، کاهش مصرف انرژی و طول عمر بیشتر تجهیزات می‌شود.

اهمیت کنترل فاز در تابلوهای برق

استفاده از این دستگاه در تابلوهای برق کاربرد کنترل فاز در تابلوهای برق مزایای متعددی از جمله بهبود قابلیت اطمینان، کاهش هزینه‌های برقراری و نگهداری را به همراه دارد. اهمیت استفاده از کنترل فاز در تابلو برق در افزایش عملکرد و طول عمر تجهیزات برقی نهفته است.

مزایای استفاده از کنترل فاز در تابلوها

مزایای استفاده از این دستگاه در تابلوهای برق شامل بهبود بهره‌وری انرژی، کاهش هزینه‌های نگهداری و افزایش قابلیت اطمینان تابلوهای برق است. این کنترل همچنین باعث کاهش مصرف انرژی و افزایش طول عمر تجهیزات الکتریکی می‌شود.

نحوه نصب رله کنترل فاز در تابلو برق

نصب رله کنترل فاز در تابلو برق شامل چندین مرحله مهم است که باید بادقت و توجه کامل انجام شود. این مراحل شامل انتخاب محل مناسب، سیم‌کشی اتصالات، تنظیم پارامترهای کاری و در نهایت تست عملکرد صحیح سیستم است. همچنین رعایت نکات ایمنی و فنی در هنگام نصب رله کنترل فاز در تابلو برق، نقش به سزایی در عملکرد مطلوب و طول عمر دستگاه دارد.

مراحل نصب رله کنترل فاز

در ابتدا باید محل مناسبی برای نصب رله کنترل فاز در تابلو برق انتخاب شود. این محل باید به لحاظ دسترسی، محافظت در برابر ضربه و رطوبت و نیز درنظرگرفتن تمام مسیرهای ورودی و خروجی موردتوجه قرار گیرد. سپس، انجام صحیح سیم‌کشی اتصالات و تنظیم پارامترهای عملکردی رله شامل ولتاژ، جریان و فرکانس مناسب، بسیار حائز اهمیت خواهد بود. در نهایت، تست کامل عملکرد رله کنترل فاز در تابلو برق امری ضروری و اجتناب‌ناپذیر است.

نکات مهم در نصب رله کنترل فاز

علاوه بر مراحل اصلی نصب، رعایت نکات ایمنی و فنی نیز در هنگام نصب رله کنترل فاز در تابلو برق اهمیت زیادی دارد. این نکات شامل حفاظت کامل در برابر ضربه و رطوبت، دسترسی آسان برای بازرسی و تنظیم، و همچنین تخصیص فضای کافی برای تمام مسیرهای ورودی و خروجی است. رعایت این موارد باعث افزایش قابلیت اطمینان و طول عمر سیستم کنترل فاز خواهد شد.

پارامترهای انتخاب رله کنترل فاز

قبل از هر چیز باید بدانید چه منابعی در دسترس دارید.
در مرحله بعد باید بدانید که به چه تعداد رله خروجی نیاز دارید. معمولاً خروجی‌های تغییر قطبی تک یا دوقطبی را خواهید یافت. اگر بیشتر نیاز دارید، می‌توانید از رله‌های حفاظتی استفاده کنید.
درنهایت باید بدانید که به چه عملکردهای نظارتی نیاز دارید. قطعاً شما به‌صورت استاندارد ازدست‌دادن فاز خواهید داشت. اما بقیه را معمولاً می‌توانید به‌صورت اختیاری پیدا کنید.
هنگام انتخاب رله کنترل فاز باید پارامترهای زیر در نظر گرفته شود:

• کنترل ولتاژ
• کارکرد. (کم ولتاژ، توالی فاز، خرابی فاز و …)
• تعداد و نوع مخاطبین خروجی
• محدوده تنظیم حداکثر و حداقل مقادیر آستانه ولتاژ.
• تنظیم محدوده برای تأخیر پاسخ

شما می‌توانید برای خریدی مطمئن و آسان به فروشگاه تسلا کالا، مرجع آنلاین فروش تجهیزات برق صنعتی مراجعه کنید و انواع کنترل فازهای ایرانی و خارجی را در سبد خرید خود قرار دهید. همچنین می‌توانید برای مشاوره رایگان و فنی با شماره ۹۱۰۲۶۱۲۶-۰۲۱ تماس حاصل فرمایید.

جمع‌بندی

در این مقاله، به بررسی مفهوم، کاربردها و انواع رله‌های کنترل فاز پرداختیم. همچنین، نحوه عملکرد و پیاده‌سازی این سیستم کنترلی در تابلوهای برق مورد توضیح قرار گرفت. خلاصه مطالب مقاله نشان می‌دهد که استفاده از رله‌های کنترل فاز باعث افزایش بازدهی، صرفه‌جویی در مصرف انرژی و بهبود قابلیت اطمینان تابلوهای برق می‌شود.
همچنین، خلاصه مطالب مقاله حاکی از آن است که نصب صحیح و رعایت نکات ایمنی در این راستا نیز حائز اهمیت است. در مجموع، این مقاله به درک بهتر مفهوم کنترل فاز و کاربردهای آن در صنعت کمک می‌کند.
به طور کلی می‌توان گفت که کنترل فاز نقش حیاتی در بهبود عملکرد و بهره‌وری تابلوهای برق ایفا می‌کند و استفاده از آن در صنایع مختلف توصیه می‌شود.