آسیانیوز ایران؛ سرویس اقتصادی: دی ماه ۱۴۰۱ اوج تب‌و‌تاب قرعه‌کشی ایران‌خودرو بود. نزدیک ۱۰ میلیون نفر ثبت‌نام کردند و برای خرید خودرو صف کشیدند؛ اما گذشت زمان و تغییر شرایط، اوضاع را تغییر داد. بررسی آمار قرعه‌کشی دی ماه ۱۴۰۳، کاهش چشمگیر متقاضیان را به خوبی نشان می‌دهد. در این دوره، تعداد کل متقاضیان به ۹۱۱ هزار و ۲۴۶ نفر رسید و با حدود ۹۰ درصد کاهش نسبت به دی ماه دو سال پیش، تغییراتی بنیادین در بازار خودرو و سیاست‌های فروش خودروسازان را علنی کرد.
افزایش موعد تحویل خودرو
عوامل متعددی در کاهش استقبال از قرعه‌کشی ایران‌خودرو نقش داشته‌اند. افزایش قیمت خودروها، تغییر شرایط اقتصادی، کاهش جذابیت قرعه‌کشی به دلیل طولانی شدن زمان تحویل و همچنین تغییر سیاست‌های فروش خودروسازان از جمله این عوامل هستند. دی ماه ۱۴۰۱، طرح‌های فروش فوق‌العاده با موعد تحویل کوتاه‌مدت اجرا می‌شد که جذابیت زیادی برای متقاضیان داشت. اما در دی ماه ۱۴۰۳، شاهد تنوع بیشتری در طرح‌ها از جمله پیش‌فروش بودیم که با موعد تحویل طولانی‌تر، شاید برای برخی از متقاضیان جذابیت کمتری داشته باشد.
الزام افتتاح حساب وکالتی و بلوکه کردن پول
سامانه یکپارچه فروش خودرو، از اردیبهشت ۱۴۰۱ برای فروش خودروهای داخلی راه‌اندازی شد. همچنین الزام به افتتاح حساب وکالتی و بلوکه کردن مبلغ مشخص، به منظور جلوگیری از ثبت‌نام‌های صوری و افزایش شفافیت در فرآیند ثبت‌نام و تخصیص خودرو، از اواخر همان سال و اوایل سال ۱۴۰۲ برای شرکت در طرح‌های مختلف فروش خودرو، الزامی اعلام شد. متقاضیان شرکت در قرعه‌کشی ایران‌خودرو و سایپا در دی ماه ۱۴۰۱، هنوز الزامی به داشتن حساب وکالتی و بلوکه کردن پول نداشتند. بلوکه شدن وجه، بعد از انتخاب شدن در قرعه‌کشی انجام می‌شد، نه قبل از آن برای شرکت در قرعه‌کشی. بهمن ۱۴۰۱، سیستم حساب وکالتی به صورت آزمایشی آغاز شد و مبلغ ۱۰۰ میلیون تومان به عنوان وجه بلوکه شده در حساب وکالتی متقاضیان تعیین شد. متقاضیان باید مبلغ ۱۰۰ میلیون تومان را در حساب وکالتی خود بلوکه می‌کردند تا بتوانند در قرعه‌کشی شرکت کنند. دی و بهمن امسال، ایران خودرو برای طرح‌های فروش خود، مبلغ ۳۰۰ میلیون تومان را به عنوان وجه بلوکه شده در حساب وکالتی متقاضیان تعیین کرد. اجباری شدن افتتاح حساب وکالتی، یکی از تغییرات مهم ثبت‌نام و خرید خودرو در شیوه قرعه‌کشی بود که با هدف جلوگیری از ثبت‌نام‌های صوری و افزایش شفافیت در فرآیند قرعه‌کشی انجام شد. ظاهرا این ایده جواب داده و تعداد متقاضیان حضور در قرعه‌کشی ایران‌خودرو ۹۰ درصد ریزش داشته است.
کاهش اختلاف قیمت کارخانه و بازار خودرو
اختلاف قیمت کارخانه و بازار محصولات ایران خودرو در سال ۱۴۰۱، گاهی به ۱۰۰ درصد می‌رسید. آمار‌ها نشان می‌دهند دست بر قضا، تقاضا بسیار همین محصولات بالاتر بود. به عنوان مثال برای خرید تنها ۶۰۰ دستگاه پژو پارس سفارشی عرضه شده، نزدیک دو میلیون نفر ثبت‌نام کردند.
اختلاف قیمت رانا پلاس هم در بازار آزاد و کارخانه از ۱۰۰ درصد تجوز می‌کرد و برای محصولی مثل سورن پلاس، حدود ۶۰ درصد برآورد می‌شد. قیمت پژو پارس سفارشی ELX، دی ماه سال ۱۴۰۱ در کارخانه حدود ۲۰۹ میلیون تومان بود ولی در بازار آزاد همان ماشین را ۴۸۰ میلیون تومان می‌فروختند. رانا پلاس نیز با قیمت کارخانه ۲۱۵ میلیون تومان، در بازار آزاد به ۴۴۵ میلیون تومان می‌رسید. امسال وضع فرق کرده و اختلاف قیمت کارخانه و بازار آزاد خودرو کاهش پیدا کرده است. اختلاف قیمت کارخانه و بازار آزاد خودرو در دی ماه امسال کم شده و بررسی قیمت محصولات ایران خودرو نشان می‌دهد در مجموع حاشیه سود ناشی از این اختلاف، به طور قابل توجهی کاهش پیدا کرده است. اگر سال‌های گذشته شاهد اختلاف قیمت‌های بیش از ۱۰۰ درصدی بودیم، امسال در دی ماه ۱۴۰۳ این اختلاف در اکثر محصولات ایران خودرو به مراتب کمتر شده است. به عنوان مثال، پژو ۲۰۷ با موتور TU3 که در کارخانه حدود ۵۹۰ میلیون تومان قیمت دارد، در بازار آزاد با قیمت تقریبی ۷۱۰ میلیون تومان معامله می‌شود. این اختلاف ۱۲۰ میلیون تومانی، حاشیه سودی حدود ۲۰ درصد را برای فروشندگان در بازار آزاد ایجاد می‌کند.
سورن پلاس بنزینی و تارا دستی، کمترین اختلاف قیمت را بین کارخانه و بازار تجربه می‌کنند. سورن پلاس بنزینی در کارخانه ۶۱۵ میلیون تومان و در بازار آزاد حدود ۶۵۰ میلیون تومان فروخته می‌شود. این اختلاف ۳۵ میلیون تومانی، به معنای حاشیه سود پنج درصدی است. شرایط مشابهی برای تارا دستی وجود دارد که با قیمت کارخانه ۷۷۵ میلیون تومان، در بازار آزاد حدود ۸۲۵ میلیون تومان معامله می‌شود و حاشیه سود شش درصد دارد. پژو ۲۰۷ سقف شیشه‌ای با گیربکس دنده‌ای، بیشترین اختلاف قیمت را بین محصولات عرضه شده در قرعه‌کشی ایران‌خودرو دارد. قیمت کارخانه این خودرو بین ۶۵۵ تا ۶۷۶ میلیون تومان است که در بازار آزاد به حدود ۸۷۰ میلیون تومان می‌رسد. این اختلاف قیمت، بسته به نوع رینگ، بین ۱۹۴ تا ۲۱۵ میلیون تومان برآورد می‌شود و در نهایت به معنای حاشیه سود حدود ۳۰ درصد خواهد بود. معلوم است در چنین شرایطی دلال‌ها از شرکت در قرعه‌کشی ایران‌خودرو قطع امید می‌کنند.