آسیانیوز ایران؛ سرویس
سیاسی:
مهدی صفری، معاون
سابق دیپلماسی اقتصادی وزیر امور خارجه ایران (۱۴۰۰ تا ۱۴۰۳)
طی ویدئویی
که از وی در شبکه ایکس منتشر شده توضیحاتی درباره راهکارهای دور زدن تحریم‌های نفتی
ایران در چین ارائه می‌دهد که مشخص نیست در شرایط کنونی ایران ارائه چنین جزئیاتی
چه سودی برای منافع ملی دارد!این اظهارات در حالی است که ایران از انقلاب اسلامی
تاکنون با انواع تحریم ها دست و پنجه نرم کرده، تحریم هایی که معیشت، سلامتی و ...
ملت را نشانه رفته است. حقیقتا بد نیست نهادهای نظارتی به این دست مقولات با حساسیت
بیشتری ورود کنند هرچند اکنون هم دیر است.
صفری گفت: در چین سیستمی
وجود ندارد که همه چیز را رگولیت (تنظیم گری) کند. عدد ما (صادرات نفت ایران)
بالاتر بود. پس ما با استان شاندونگ کار می‌کنیم. پالایشگاهی که در این استان است
نمی‌خواهد مالیات بپردازد و نمی‌گوید نفت را از کجا خریداری می‌کند. این پالایشگاه
یک سهمیه‌ای دارد (خرید نفت). آن پالایشگاه در پی منافع خود است نه ما. پس ما باید
از این فرصت استفاده کنیم. وقتی کالای ما را تحریم می‌کند ما نباید به استان
شانگهای برویم باید بریم به استان‌های دورتر از مرکز. روس‌ها این تجربه را کردند و
بسیار موفق بودند.به گفته این مقام پیشین وزارت امورخارجه، آنها (روس‌ها) از فرصت
پیش آمده استفاده کردند و در راستای منافع تجاری خود ۵۰ تا ۶۰ رایزن تجاری غیر
رسمی در استان‌های مختلف چین قرار دادند و از این مسیر امور تجاری خود را پیش می‌برند
و موفق هم بودند. الان رابطه تجاری چین و روسیه از ۶۰ میلیارد دلار به ۲۸۰ میلیارد دلار رسیده
است. پس ما باید از مرکز به استان‌های دورتر برویم.
بلومبرگ: فروش نفت ایران
به چین کند شده؛ هزینه‌های دور زدن تحریم افزایش یافته است
دور‌های متوالی تحریم‌ها
علیه شرکت‌ها و نفت‌کش‌هایی که گفته می‌شود به تهران کمک می‌کنند، سرانجام جریان
نفت ایران به چین را کند کرده‌اند، زیرا هزینه‌ها افزایش یافته و معامله‌گران بیشتری
مجبور به انجام تلاش‌های پرمخاطره برای دور زدن اقدامات آمریکا شده‌اند. گفته
مدیران پالایشگاه‌های خصوصی چین، که خریداران عمده محموله‌های نفتی تهران هستند،
در هفته‌های اخیر، ارسال محموله‌ها به دلیل مجموعه‌ای از موارد عدم پایبندی
فروشندگان مختل شده است. آنها اظهار داشتند که دلیل مشخصی ارائه نشده است، اما
مشکلات لجستیکی و افزایش هزینه‌ها که زنجیره تأمین را دچار اختلال کرده، عامل این
مسئله بوده است.برخی از نفتکشهای ایرانی در مسیر رسیدن به مقصد تحت تحریم قرار
گرفته‌اند که به آشفتگی اوضاع افزوده است. این مدیران که به دلیل محرمانه بودن گفت‌و‌گو‌ها
نخواستند نامشان فاش شود، این موضوع را مطرح کردند. بر اساس داده‌های شرکت تحلیل اطلاعات «کپلر»
(Kpler)، پس از آخرین دور تحریم‌ها علیه نفتکشها، مالکان، واسطه‌ها و
تاجران، فهرست سیاه آمریکا اکنون بیش از دو سوم از حدود ۱۵۰ نفت‌کشی را که در
سال ۲۰۲۴ محموله‌های نفت خام ایران را حمل کرده‌اند، شامل می‌شود.
چین تحریم‌های یک‌جانبه
را به رسمیت نمی‌شناسد و بار‌ها از حق خود برای تجارت با ایران دفاع کرده است. اما
واقعیت‌های سیستم مالی گسترده آمریکا باعث شده که بنادر و شرکت‌های کشتیرانی که
ارتباطاتی خارج از سرزمین اصلی چین دارند، از همکاری با نهاد‌ها و کشتی‌های تحریم‌شده
اجتناب کنند، به‌ویژه با توجه به اینکه رئیس‌جمهور آمریکا، دونالد ترامپ، وعده
اجرای سخت‌گیرانه‌تر تحریم‌ها را داده است.
اوایل امسال، گروه
بندری شاندونگ — که به استانی خدمات
می‌دهد که یک مرکز مهم پالایشگران خصوصی است — از اپراتور‌ها خواست
که از همکاری با نفتکشهای فهرست سیاه خودداری کنند. هزینه دور زدن محدودیت‌های واشنگتن سنگین است و
رو به افزایش. نرخ اجاره یک سوپرتانکر غیرتحریم‌شده که مایل به انتقال نفت ایران
از مالزی به چین باشد، اوایل این ماه بین ۵ تا ۶ میلیون دلار تعیین
شد ـ رقمی که معامله‌گران آن را بالاترین میزان ثبت‌شده می‌دانند و افزایشی تا ۵۰ درصد نسبت به سال
گذشته نشان می‌دهد. بر اساس داده‌های شرکت «کپلر»
(Kpler)، استفاده از نفتکشهای کوچک‌تر ـ که نسبت به نفتکشهای بزرگ
معمولی مقرون‌به‌صرفه نیستند ـ افزایش یافته است. در ماه فوریه، انتقال کشتی‌به‌کشتی
نفت در آب‌های مالزی بین یک سوپرتانکر حامل نفت ایران و سه کشتی از نوع «آفرامکس»
انجام شد، اقدامی که هم کندتر و هم پرهزینه‌تر از روش‌های معمول بود.
کاهش تعداد کشتی‌های
قابل دسترس
تحلیل‌گران حوزه حمل‌ونقل
دریایی به کاهش تعداد نفتکشهای در دسترس اشاره کرده‌اند، زیرا فهرست سیاه آمریکا
در حال گسترش است. این مسئله مانعی جدی محسوب می‌شود، زیرا تجارت نفت ایران تا حد
زیادی به انتقالات دریایی متکی است و به تعداد زیادی کشتی نیاز دارد.
تخفیف‌های عمیق
واسطه‌ها و معامله‌گران
معمولاً نفت ایران را با قیمتی تعیین‌شده بر اساس اختلاف نسبت به یک شاخص جهانی،
مانند قرارداد‌های آتی برنت، به خریداران عرضه می‌کنند. این قیمت شامل ارزش محموله
و همچنین هزینه‌های اضافی مانند اجاره نفتکشها ـ که معمولاً برای این مسیر به دو
یا چند کشتی نیاز است ـ ، انتقال کشتی‌به‌کشتی (STS)، بیمه و هزینه‌های بندری می‌شود. هرگونه
افزایش ناگهانی در این هزینه‌ها، یا حتی عدم تأمین کشتی یا تأخیر، می‌تواند سود
معامله‌گران را از بین ببرد و معامله را غیرعملی کند. در عین حال، افزایش قیمت،
جذابیت خرید نفت ایران را برای خریداران چینی که به هزینه حساس هستند، کاهش می‌دهد.
هفته گذشته، پیشنهاد‌های فروش نفت ایران برای تحویل به چین افزایش یافت و تخفیف این
نفت نسبت به قرارداد‌های آتی برنت به ۰.۵ تا ۱ دلار در هر بشکه
کاهش یافت، در حالی که این رقم هفته قبل ۱ تا ۱.۵ دلار بود. میا
گِنگ، تحلیل‌گر نفت در گروه FGE مستقر در سنگاپور، گفت: «افزایش
شدید هزینه‌های حمل‌ونقل، چالشی برای فروشندگان است، زیرا انتقال این هزینه‌ها به
مشتریان دشوار است. خریداران چینی با احتمال تأخیر در ارسال محموله‌ها، به دنبال
تخفیف‌های بیشتر خواهند بود که این امر حاشیه سود فروشندگان و واسطه‌ها را کاهش می‌دهد.»
تجارت ادامه دارد،
حتی با موانع
با این حال، افزایش
موانع در این تجارت به این معنا نیست که خرید نفت ایران توسط چین به‌طور ناگهانی
کاهش می‌یابد، چه برسد به اینکه متوقف شود. این تجارت از سال ۲۰۱۸، زمانی که تحریم‌های
آمریکا علیه تهران مجدداً اعمال شد، شکوفا شده و خود را با شرایط وفق داده است.
ماه گذشته، صادرات نفت ایران به بالاترین میزان در چهار ماه اخیر رسید، تا حدی به
دلیل انباشت محموله‌های به‌تعویق‌افتاده از ماه قبل. جا یان چونگ، استاد علوم سیاسی در دانشگاه ملی
سنگاپور، می‌گوید: «تحریم‌ها ابزار کاملی نیستند. در حالی که گاهی به‌عنوان راهی
برای مسدود کردن کامل یک تجارت یا کشور توصیف می‌شوند، هدف اصلی آنها همیشه افزایش
هزینه‌های فعالیت تا حدی است که منجر به تغییر رفتار شود. همیشه نوعی نشت و دور
زدن تحریم‌ها وجود خواهد داشت.»
انتقالات مخفیانه در
مالزی
در آب‌های مالزی، که
بزرگ‌ترین نقطه تجمع ناوگان سایه در جهان و مرکزی برای تجارت نفت ایران محسوب می‌شود،
انتقالات کشتی‌به‌کشتی به‌طور فزاینده‌ای در تاریکی انجام می‌شوند؛ یعنی تمام
فرستنده‌های کشتی‌ها خاموش می‌شوند. بر اساس تصاویر ماهواره‌ای، ماه گذشته تا هفت
انتقال نفت در یک روز مشاهده شد. تحلیل‌گران می‌گویند که بیشتر این انتقالات
کاملاً «خاموش» بودند، که نشان می‌دهد شرکت‌های حمل‌ونقل در حال اتخاذ تدابیر بیشتری
هستند، در حالی که واشنگتن بر افزایش اجرای تحریم‌ها تأکید دارد.
افشای نحوه فروش نفت
ایران
اخیراً گزارش‌هایی
در رسانه‌های خارجی منتشر می‌شود که دور زدن تحریم‌ها و جزئیات چگونگی صادرات نفت
ایران را به سایر کشورها نشان می‌دهد به طوری که گفته می‌شود ایران با پرچم کشورهای
مختلف اقدام به فروش نفت کرده و هر کدام از کشورها به چه میزان خریدار نفت خام ایران
هستند.
این رسانه‌ها بر این
باورند که تحریم‌ها نتوانسته‌اند مانع فروش نفت ایران شوند و باید اقدامات مثمر
مثمرتری برای این وضعیت در نظر گرفته شود. به نظر می‌رسد با روی کار آمدن ترامپ به
عنوان رئیس جمهور آمریکا برخی از رسانه‌های معاند در حال فضا سازی رسانه‌ای و افشای
اطلاعات ایران برای فروش نفت هستند، چرا که دونالد ترامپ، رئیس جمهور منتخب، پس از
آنکه مایک والتز، نماینده فلوریدا را به عنوان مشاور امنیت ملی خود منصوب کرد،
والتز در مصاحبه‌ای اعلام کرد «شما غزه را در غزه حل نمی‌کنید. شما با برخورد با ایران
آن را حل می‌کنید. تا زمانی که آنها سرشار از پول نقد باشند، خاورمیانه هرگز صلح
نخواهد داشت. چین ۹۰ درصد نفت ایران را به صورت غیرقانونی می‌خرد، ما درباره
این خریدها با چین گفتگو خواهیم کرد.»
طبق آخرین گزارش
کپلر، ایران تا نیمه دسامبر فقط روزانه ۱.۹ میلیون بشکه نفت به
چین صادر کرده است. شبکه‌سازی گسترده ایران برای دور زدن تحریم و تقویت روابط با چین
باعث شد که فروش نفت ایران از همان دوره اول ترامپ روندی صعودی به خود بگیرد و
اکنون رقم فروش نفت ایران به چین دو برابر شرایط غیر تحریمی است. باید از گذشته
درس بگیریم و اجازه ندهیم دوباره ترامپ ضربه‌اش را بزند و تازه ما به فکر راه چاره
باشیم. شواهد متعددی نشان می‌دهد که دولت ترامپ قصد دارد، صادرات نفت ایران را از
مسیر تحریم نفتکشها محدود کند. بعد از پیروزی ترامپ، دولت بایدن نیز در دو نوبت
تحریم‌های جدیدی را بر نفتکشهای ایران اعمال کرد و طبق ادعای خودشان حدود ۲۰ نفتکش شبح حامل نفت
ایران را تحریم کرده‌اند. هر چند صحت و سقم ادعای وزارت خزانه‌داری آمریکا
مشخص نیست اما این اقدامات نشان می‌دهد که تمرکز دشمن برای ضربه به فروش نفت ایران
از ناحیه تحریم نفتکش‌هاست. حتی اخیراً مؤسسه آمریکایی
UANI نیز
مدعی شده که ۴۷۰ نفتکش شبح ایران را شناسایی کرده و در اختیار ترامپ
قرار خواهد داد.
راهکارهای مقابله با
افزایش احتمالی تحریم نفت
اینکه باید به یاد
داشت که بازار جهانی نفت و چشم‌انداز ژئوپلیتیک از زمان اولین دوره ریاست جمهوری
ترامپ تغییر کرده است. اما چند راه کار احتمالی برای مقابله با تحریم‌های احتمالی
از سوی رئیس جمهور آمریکا وجود دارد. برخی از عوامل کلیدی که به این افزایش کمک
کرده‌اند تمرکز بر چین است؛ در همین راستا ایران تمرکز خود را عمدتاً به چین معطوف
کرده که بازار مهمی برای نفت کشور شده است. گزارش‌ها نشان می‌دهند که میزان ارسال
نفت ایران به چین بیش از سه برابر شده و از حدود ۳۲۵ هزار بشکه در روز
در سال ۲۰۲۰ به حدود ۱ میلیون بشکه در روز در سال ۲۰۲۳ رسیده و این روند
را در سال ۲۰۲۴ نیز حفظ کرده است.
مورد بعدی استفاده
از «ناوگان تاریک» و تاکتیک‌های فریبنده است؛ در همین رابطه ایران یک ناوگان تاریک
از نفتکشها را توسعه داده که به طور مخفیانه برای حمل و نقل نفت فعالیت می‌کنند.
این تاکتیک‌ها شامل مواردی همچون انتقال کشتی به کشتی در دریا برای پنهان کردن
مبدأ نفت، استفاده از واسطه‌ها برای پنهان کردن منبع نفت و تغییر اسناد مبدأ
محموله‌ها می‌شود. این تاکتیک‌ها به ایران امکان می‌دهند که به طور مؤثری تحریم‌ها
را دور بزند و نفت خود را دور از تحریم‌ها به فروش برساند.
قیمت‌های تخفیف‌دار
مورد بعدی است؛ در این راستا برای ترغیب خریدارانی مانند چین، ایران نفت خود را با
تخفیف - تا ۱۵٪ پایین‌تر از قیمت
بازار - می‌فروشد. این استراتژی قیمت‌گذاری، نفت خام ایران را علی‌رغم ریسک‌های
مرتبط با خرید نفت تحت تحریم، جذاب می‌سازد. هزینه‌های پایین‌تر تولید در ایران،
که حدود ۱۵ دلار در هر بشکه برآورد می‌شود، همچنین به کشور امکان می‌دهد
حتی با نرخ‌های تخفیف دار نیز سودآوری خود را حفظ کند.
مسئله بعدی نیز افزایش
ظرفیت تولید است؛ ایران موفق شده علی‌رغم تحریم‌ها، تولید نفت خام خود را افزایش
دهد. آمارها نشان می‌دهند که سطوح تولید به‌طور قابل‌توجهی افزایش یافته‌اند و
برآوردها نشان‌دهنده تولید روزانه حدود ۳.۵ میلیون بشکه در روز
است که نسبت به دوران اوج تحریم‌ها افزایش داشته است. این افزایش ظرفیت تولید،
باعث پشتیبانی از حجم بیشتر صادرات شده است.
همچنین با افزایش
تقاضا برای نفت خام از سوی کشورهایی مانند چین و هند چشم‌انداز جهانی انرژی تغییر
کرده که ممکن است اجازه ندهند تحریم‌های آمریکا به اندازه قبل به شدت اجرا شوند. این
محیط به ایران امکان می‌دهد تا با آزادی عمل بیشتری عمل کند. بر اساس این گزارش برای مقابله با ترامپ باید
تدابیری اتخاذ کرد تا همچون سال ۹۸ نتواند فروش نفت ایران را به
حداقل ترین میزان برساند، آنطور که کارشناسان می‌گویند، اتخاذ استراتژی‌هایی نظیر
نگهداری و گسترش ناوگان تاریک، تمرکز بر چین و تقویت روابط با این کشور به عنوان
خریدار اصلی، استفاده از روابط ژئوپلیتیک، تنوع مسیرهای صادراتی، بهبود تاکتیک‌های
دور زدن تحریم، و سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های مقاومت در برابر تحریم‌ها برای کاهش
وابستگی به سیستم‌های بین‌المللی برای مقاومت در برابر فشارهای فروش نفت در دوران
ریاست جمهوری جدید ترامپ می‌تواند راهگشا باشد
فشارهای احتمالی جدید
آمریکا
تاکنون، این تاکتیک‌ها
برای پنهان کردن منشأ محموله‌ها کافی بوده‌اند، اما دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا،
اعلام کرده که قصد دارد فشار حداکثری بر ایران اعمال کند. برای این منظور، واشنگتن
می‌تواند تحریم‌های ثانویه علیه کسانی که با تهران تجارت می‌کنند را تشدید کند،
اقدامی که می‌تواند تجارت را بیش‌ازپیش تحت‌فشار قرار دهد و حتی اجرای تحریم‌ها در
دریا را نیز در دستور کار قرار دهد.
گزارشی از رویترز
هفته گذشته، به نقل از چند مقام آمریکایی، اعلام کرد که دولت ترامپ در حال بررسی
برنامه‌ای برای متوقف کردن و بازرسی نفتکشهای ایرانی است. این اقدام به‌طور حتم
برخی از اپراتور‌ها و واسطه‌های فعال در تجارت نفت ایران و چین را وحشت‌زده خواهد
کرد—حتی اگر مشخص نباشد
که آیا نیروهای آمریکایی و متحدان مایل به اجرای چنین طرحی هستند یا خیر.
آنوپ سینگ، رئیس تحقیقات
حمل‌ونقل در شرکت Oil Brokerage Ltd. گفت که مؤسسات مالی که با پالایشگاه‌های خصوصی چین
همکاری دارند، ممکن است تحت نظارت شدیدتری قرار گیرند. همچنین، واشنگتن ممکن است کشورهایی
مانند هند و امارات متحده عربی را، که محل استقرار مالکان کلیدی کشتی‌ها و فعالان
ناوگان سایه هستند، تحت فشار قرار دهد وی افزود: «تاکنون، آمریکا بر نفتکشها و
مالکان آنها تمرکز داشته است و بازار راه‌هایی برای دور زدن این تحریم‌ها ایجاد
کرده است. با این حال، بخش‌های حساس‌تری از این شبکه وجود دارد که می‌توان هدف
قرار داد، از بانک‌ها گرفته تا دولت‌ها، کشورهای ثبت‌کننده پرچم کشتی‌ها و شرکت‌های
بیمه و همچنین مسیرهای قانونی که می‌توان برای اعمال فشار بیشتر بررسی کرد.»