به گزارش آسیانیوز، در هنگامه به پایان رسیدن قرن سیزدهم هجری خورشیدی و ورود به قرن چهاردهم تاریخ اساطیری ایران، زمین به مقطعی به یادماندنی از این مستندترین گاهشماره تاریخ بشری رسیده است.
آغاز نوروز از منظر طبیعت
نوروز جشن آئینی است در قالب تغییرات آب و هوایی به هنگام اعتدال بهاری، که بر اساس مسیر حرکت خورشید و گذر آن از خط استوای زمین و به وقت برابری ساعت روز و شب رخ می دهد، لحظه برابری این واقعه اعتدال بهاری و آن لحظه طبیعی، لحظه رخ دادن نوروز و آغاز بهار است، لحظه ای که طی آن طبیعت زمین از سرما، کرختی، بی حسی و بی روحی به طراوت، سرزندگی، شادی و گرمای زندگی بخش حرکت می کند.
نوروز به عنوان بزمی کهن از اقوام گوناگون در فلات قاره ایران به یادگار مانده و با رنگ و لعاب اقوام ایرانی عجین گردیده است، اقوام ایرانی نوروز را مبدا تحول طبیعت و زمان رویش و نمو باغ و گل و بوستان می دانند و بر این عقیده اند که همزمان با تغییر طبیعت و زمین، انسان نیز همچون طبیعت باید تن پوشی نو و تفکری آگاه و پاکیزه و اندیشه ای شاد و نو در خود ایجاد کند.
----------------
بیشتر بخوانید
چهارشنبه سوری؛ سالگرد پیروزی کاوه بر ضحاک/از آتش پریدن و باز شدن بخت دخترها و پسرها
------------------------------------------
زمان نوروز به نحویست که اگر لحظه برابری شب و روز(اعتدال بهاری) قبل از ظهر باشد، همان روز را اولین روز سال و نوروز دانسته و در صورت واقع شدن لحظه اعتدال بهاری در بعد از ظهر، فردای آن روز را به عنوان روز اول سال و نوروز گرامی می داریم. آغاز سال جدید به همراه نوروز فقط در دو کشور ایران و افغانستان روی می دهد و سایر کشورها نوروز را به عنوان جشن یا عیدی بزرگ برگزار نموده و تعطیل اعلام می نمایند. کشورهایی همچون، تاجیکستان، ازبکستان، جمهوری آذربایجان، ترکمنستان، گرجستان، سوریه، روسیه، هند، پاکستان، آلبانی، قزاقستان، قرقیزستان و... و آغاز سالشان بر اساس سال میلادی رقم می خورد.
برطبق لوح های به جا مانده، تاریخ نوروز به بیش از سه هزار سال قبل از میلاد در آسیای میانه و آسیای غربی بر می گردد که هنوز کشوری شکل پیدا نکرده بود و قبایلی که بعدها قوم مادها را تشکیل دادند و در اطراف همدان کنونی سکنی گزیدند، عید رستاخیزی که بعدها به نوروز تبدیل گشت را به علت تغییرات زمین و آبادانی آن جشن می گرفته اند.
رواج نوروز اما به جشن بهاره بابلیان باز می گردد که با حمله کوروش پادشاه هخامنشی به بابل و پذیرش جشن بهاره بابلیان از سوی هخامنشیان هر ساله در روز اول بهار گرامی داشته می شد تا آنجا که حتی عده ای یکی از علل ساخت تخت جمشید را برپایی جشن نوروز در آن می دانند.
در سنگ نوشته های دوران هخامنشی اشاره ای مستقیم به نوروز نشده است، اما بررسی های صورت گرفته بر روی این سنگ نوشته ها حاکی از آنست که با نوروز بیگانه نبوده اند. کوروش نوروز را در سال 538 قبل از میلاد جشن ملی اعلام و مراسمات خاصی را در این روز اجرا می نمود، مراسمی همچون بخشایش محکومان و یا ترفیع جنگجویان و آئین زیباسازی و خاکروبی اماکن عمومی.
داریوش اول نیز جشن آغاز بهار و نوروز را با تشریفات در پرسپولیس، با شکوه برگزار می کرده است.
عده ای نیز ساخته شدن کاخ آپادانا را نیز جهت استفاده در جشنهای مختلف خصوصا نوروز می دانند. تاریخ برگزاری جشنهای نوروز در دوره هخامنشی بین بیست و یک اسفند تا نوزده اردیبهشت بوده است.
در مقطع حکمرانی ساسانیان و اشکانیان جشن های زیادی در یک سال برگزار می شده که مهم ترین آنها نوروز و جشن مهرگان بوده است. جشن نوروز در دوره ساسانیان در شش روز برگزار می شده، از یکم تا پنجم فروردین نوروز کوچک یا عامه برگزار می شده است و روز ششم با نام جشن خرداد روز و به عنوان جشن خاصه یا نوروز بزرگ برگزار می شده است.
در جشن عامه یا نوروز کوچک حاکمان پذیرای دیدار عامه مردم در صنوف مختلف بوده و با شنیدن خواسته هایشان، مشکلات آنها را حل می نمودند و در جشن یکروزه خاصه نیزتنها نزدیکان شاه به حضور او می رسیدند.
بنیانگذار سلسله ساسانیان، اردشیر بابکان پس از شکست دادن رومیان از آنها خواست تا نوروز را به رسمیت بشناسند و سنای روم نیز آنرا پذیرفت، همچنین از زمان هرز دوم (از شاهان ساسانی) رسم دادن سکه به عنوان عیدی مرسوم گشت.
خانه تکانی و بازدیدها و میهمانی
از آئین های نوروزی گذشته از خانه تکانی و دید و بازدید، پهن کردن سفره هفت سین به عنوان مهمترین جلوه بصری نوروز است.
به عنوان نمادی از داشته ها و نعمتها و سپاسگذاری بابت نعمتهای الهی، این سفره تجلیگاهی است از آئین و سنن مردم هر دوران. قراردادن قرآن در هفت سین برای برخی مسلمانان نیز به نشانه توکل و توسل به پروردگار است.
آینه و هفت سین
قرار دادن آینه به عنوان نشانی از روشنائی، قرار دادن شمع در کنار آینه به عنوان مظهر فروغ و گرمای زندگی، ماهی نماد زایش- تازگی- شادابی و تکاپو، نان سمبلی از برکت و روزی، سکه نمادی برای افزایش رزق و روزی. اما هفت سین اصلی شامل سنجد: نشانه گرایش به عقل و سنجیده عمل کردن، سیب: نشان سلامتی و زیبائی و دوری از گزند و آسیب، سبزه: نشان سبزی- زایش و حیات دوباره، سمنو: نماد خیرو برکت و قدرت، سیر: نشان مناعت طبع و قناعت - سیر چشمی و رعایت حد و مرزها، سرکه : نماد تسلیم و رضا و پذیرش سختیهای زندگی، سماق سمبل صبر و بردباری و مظهر طلوع و آغازی دوباره.
قدیمی ترین سند نوروز
کهنترین سند در ادبیات فارسی که به هفت سین اشاره می کند. دیوان «امیر بهاء الدین برندق خجندی» است :
چون به میدان طرب رانی براق عیش را هم زعین مردمی باید که چینی «هفت سین»
نوروز و آئین نوروزی بی شک یکی از غنی ترین، زیباترین و مستندترین آغاز سال ها در میان اقوام جهان است که مورد تمجید مورخان و ایرانشناسان مختلف قرار گرفته است، آئینی که نسل به نسل به ما رسیده و وظیفه ماست که آنرا به نسل بعدی با حفظ اصالت آن انتقال دهیم./
نویسنده: علی زنداکبری