به گزارش آسیانیوز، رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور کنونی ترکیه امیدوار است در انتخابات ۱۴ مه، حکومت خود را وارد دهه سوم آن کند، اما با سخت‌ترین آزمون تاکنون در صندوق‌های رای مواجه است. اپوزیسیون کمر همت بسته تا اردوغان را به زیر بکشد و کمال قلیچداراوغلو با حربه هزینه‌های بالای زندگی ناشی از تورم، به جنگ او آمده است.
چیزی تا برگزاری انتخابات سراسری ترکیه نمانده، انتخاباتی که برای خیلی‌ها فراتر از صرفا رای‌گیری برای تعیین رئیس‌جمهوری بعدی یا اعضای جدید پارلمان است؛ بسیاری رای‌گیری روز یکشنبه را اعلام موضع مردم ترکیه درباره نوع حکومت کشورشان می‌دانند.
نامزدها
«رجب طیب اردوغان»
رجب طیب اردوغان، قلب تپنده سیاست امروز ترکیه است. این مرد ۶۹ ساله از ۱۹۹۴ تا ۱۹۹۸ شهردار استانبول بود و سپس به بالاترین مدارج اجرایی کشورش راه یافت. او حزب اسلامی میانه‌روی «عدالت و توسعه» را در ۲۰۰۱ تاسیس کرد و یک سال بعد با این حزب به پیروزی رسید.
اردوغان از ۲۰۰۳ تا ۲۰۱۴ نخست‌وزیر ترکیه بود و سپس با کناره‌گیری از مقام خود، به ریاست‌جمهوری رسید. از آن زمان او کوشیده تا دایره اختیارات خود را افزایش دهد و در ۲۰۱۷ با برگزاری رفراندوم، مجموعه‌ای از اصلاحات را در قانون اساسی ترکیه انجام داد که قدرت مقام ریاست‌جمهوری را بیش از پیش کرد.
سلطه اردوغان بر سیاست، دولت و نظام قضایی ترکیه در تاریخ ۱۰۰ سال گذشته این کشور بی‌سابقه است. او در ۲۰۱۲ تا آنجا پیش رفت که تقسیم قدرت را یک «مانع» توصیف کرد.
امروز اما اردوغان با مسائل و چالش‌های متعددی دست و پنجه نرم می‌کند. از بحران اقتصادی ترکیه و افزایش سرکوب حقوق بشر گرفته تا تضعیف حاکمیت قانون در سال‌های اخیر، همگی از مسائلی هستند که میدان را بر اردوغان تنگ کرده‌اند. حزب تحت امر او در حال حاضر با حزب ملی‌گرای افراطی «حرکت ملی» متحد شده و «ائتلاف مردم» را به وجود آورده است.
«کمال قلیچداراوغلو»
او هرگز نخستین گزینه به عنوان رهبر اپوزیسیون ترکیه نبود، اما توانسته از دیگران پیشی بگیرد و با رهبری ائتلاف میز ۶ نفره یا «ائتلاف ملت»، در انتخابات ریاست‌جمهوری پیش‌رو رقیب اصلی اردوغان محسوب شود.
این مرد ۷۴ ساله را به چشم یک بروکرات ضدفساد نگاه می‌کنند، تا آنجا که یکی از اسامی مستعارش «عمو بروکرات» است. او از سال ۲۰۱۰ تا امروز رهبر حزب «مردم جمهوری‌خواه» بوده است.
قلیچداراوغلو و ائتلاف اپوزیسیون ائتلاف ملت وعده داده‌اند که ترکیه را دچار تغییرات بنیادین کرده و نظام سیاسی این کشور را دوباره به یک نظام پارلمانی تغییر دهند. آن‌ها می‌خواهند تا جای ممکن اصلاحاتی را که اردوغان برای افزایش قدرت مقام ریاست‌جمهوری در قانون اساسی ایجاد کرده، باطل کنند.
علاوه بر حزب مردم جمهوری‌خواه قلیچداراوغلو که بخش چپ میانه‌رو، سوسیال دموکرات‌ها و ملی‌گراها را در بر می‌گیرد، این ائتلاف همچنین «حزب خوب» را در خود جای داده که از دل ملی گراهای راست افراطی ترکیه بیرون آمده است؛ دو حزب راست میانه‌رو که رهبری‌شان را اعضای سابق حزب عدالت و توسعه یعنی «علی باباجان» و «احمد داووداغلو» بر عهده دارند هم در ائتلاف ملت حضور دارند. پنجمین عضو این ائتلاف یک حزب راست میانه‌روی دیگر به نام «حزب دموکرات» است و حزب ششم «حزب سعادت» است که حزبی محافظه‌کار، ملی‌گرا و مذهبی است و همزمان با حزب عدالت و توسعه در سال ۲۰۰۱ تاسیس شده است.
این ائتلاف می‌کوشد دموکراسی به سبک پارلمان را بار دیگر در ترکیه برقرار کند. ایجاد حاکمیت قانون، آزادی بیان و آزادی رسانه‌ها هم از دیگر وعده‌هایش است. میز شش نفره سعی دارد با رهبری قلیچداراوغلو کاری کند که توزیع قدرت دوباره صورت پذیرد. قلیچداراوغلو اخیرا در گفت‌وگو با دویچه وله گفت که اگر پیروز شود، ماده‌ای قانونی را که بر اساس آن توهین به رئیس‌جمهوری یک جرم جنایی است، لغو خواهد کرد؛ قانونی که اردوغان با استناد به آن منتقدان بسیاری را به دادگاه کشانده است.
قلیچداراوغلو همچنین تحت حمایت اکرم امام‌اوغلو و منصور یاواش، شهردارهای قدرتمند استانبول و آنکارا قرار دارد. در ابتدای امر یکی از اعضای ائتلاف میز شش نفره، یعنی حزب «خوب» از ائتلاف اپوزیسیون خارج شد، زیرا معتقد بود که امام‌اوغلو و یاواش در نظرسنجی‌ها عملکرد بهتری نسبت به قلیچداراوغلو نشان داده‌اند، اما در نهایت با فشار عمومی این حزب هم وادار به پذیرش کمال به عنوان نامزد اپوزیسیون شد و از او اعلام حمایت کرد. البته این رهبر حزب مردم جمهوری‌خواه هم وعده داد که اگر پیروز شود، یاواش و امام‌اوغلو را به معاونت خود برگزیند.
بسیاری سیاستمداران با نفوذ کُرد گفته‌اند که احتمالا رای‌دهندگان کرد – که حدود ۱۵ تا ۲۰ درصد از کل رای‌دهندگان را شامل می‌شوند – به قلیچداراوغلو رای خواهند داد.
تقریبا تمامی بدنه اپوزیسیون ترکیه بر این باور هستند که باید برای شکست دادن اردوغان، تنها یک نامزد معرفی کنند، زیرا در غیر اینصورت آرای اپوزیسیون بین نامزدهای مختلف تقسیم شده و احتمالا حریف اردوغان نخواهند شد. با این وجود، دو چهره سیاسی ترکیه قبلا اعلام کردند که فارغ از این گروه‌بندی‌ها میان دولت مرکزی و احزاب اپوزیسیون، به صورت مستقل یا تک‌حزبی وارد رقابت‌های انتخاباتی خواهند شد. با این حال، این دو چهره از محبوبیت چندانی برخوردار نیستند، و روز پنجشنبه محرم اینجه اعلام کرد از انتخابات انصراف می‌دهد.
«محرم اینجه انصراف داد»
محرم اینجه سیاستمدار ۵۹ ساله در ۲۰۱۸ به عنوان نامزد حزب مردم جمهوری‌خواه وارد عرصه انتخابات شد، اما با کسب ۳۰ درصد از آرا، رقابت را به اردوغان واگذار کرد.
او سپس از حزب مردم جمهوری‌خواه کنار رفته و حزب خودش را تاسیس کرد: «حزب مملکت». او حزب مردم جمهوری‌خواه را به این متهم کرد که در انتخابات ۲۰۱۸ آن طور که باید و شاید از او حمایت به عمل نیاورده‌است.
اینجه وعده داده بود که در صورت پیروزی، حاکمیت قانون و آزادی مطبوعات را تقویت کند و باور داشت که با این کار، خود به خود اقتصاد و صنعت گردشگری ترکیه هم بهبود خواهند یافت.
«سنان اوغان»
نامزد دیگر انتخابات ریاست‌جمهوری ۲۰۲۳ ترکیه سنان اوغان است و نسبت به سه نامزد دیگر، کمترین شانس را برای تصاحب مسند ریاست‌جمهوری کشورش دارد. تنها حامی او ائتلافی از احزاب ملی‌گرای افراطی کوچک است.
او در ۲۰۱۱ با حزب ملی‌گرای افراطی «حرکت ملی» به پارلمان ترکیه راه یافت؛ این حزب که حالا با اردوغان متحد شده، در آن زمان از تشکیل‌دهندگان اپوزیسیون ترکیه محسوب می‌شد. اوغان در ۲۰۱۵ از این حزب اخراج شد، اما پس از یک پرونده دردادگاه، به حزب بازگشت. با این حال، در ۲۰۱۷ برای دومین بار از این حزب اخراج شد. حزب حرکت ملی اعلام کرد که رفتار او «آسیب شدیدی به اتحاد حزب وارد آورده است» و او را به «سرکشی شدید در برابر رئیس حزب» متهم کرد. در آن زمان انتظار می‌رفت که او یکی از گزینه‌های احتمالی حزب مردم جمهوری‌خواه باشد، اما اوغان حالا دیگر تقریبا شانسی برای پیروزی در انتخابات ریاست‌جمهوری ندارد.
اوغان یک ملی‌گرای دوآتشه است و مواضعش در سیاست خارجه کاملا شفاف. او وعده داده تا بزرگداشت سالانه روز استقلال یونان را متوقف کند و تاکید کرده که ترکیه باید توجه ویژه‌ای به «کشورهای ترک» داشته باشد، از جمله آذربایجان، قزاقستان، قرقیزستان و ازبکستان.
برنده احتمالی
قلیچداراوغلو در نظرسنجی‌های پیش از انتخابات عموماً عملکرد بهتری نسبت به اردوغان داشته و روی کاغذ، می‌تواند برنده انتخابات باشد. پس از زلزله ترکیه، محبوبیت اردوغان کاهش پیدا کرده و دولتش به صدور غیرقانونی مجوز ساخت و ساز متهم شده است.
اما بر خلاف کاهش محبوبیت اردوغان، آرای قلیچداراوغلو افزایش چندانی نیافته است. یکی از مشاوران اپوزیسیون ترکیه می‌گوید: نگران این هستم که نظر مردم درباره قلیچداراوغلو تثبیت شده و دیگر تغییر نکند.
اکثر نظرسنجی‌ها نشان می‌دهند که در انتخابات ریاست‌جمهوری، قلیچداراوغلو از اردوغان پیشتاز است؛ اما مدیر موسسه متروپل می‌گوید: نتایج انتخابات نه به میزان موفقیت قلیچداراوغلو، بلکه به میزان ناکامی‌های اردوغان بستگی خواهد داشت.
از سوی دیگر، قلیچداراوغلو در توافق‌سازی در پشت پرده مهارت خوبی از خود نشان داده، ولی وجود چنین مهارتی در او برای کسب آرای مردمی در هاله‌ای از ابهام است. از ۱۹۸۹ تا امروز، هیچ انتخاباتی نبوده که اردوغان در آن شکست بخورد، اما قلیچداراوغلو که در ۲۰۱۰ به ریاست حزب مردم جمهوری‌خواه رسید، حتی نتوانسته تعداد کرسی‌های حزبش را در پارلمان افزایش دهد. او به گفته خودش «فردی آرام» است که «در برابر سخت‌ترین انتقادات هم خونسردی» خود را حفظ می‌کند. همسرش می‌گوید که او به ندرت ساز مخالف می‌زند و داشتن یک جر و بحث ساده با کمال هم برایش به آرزو تبدیل شده است. قصه کوتاه، به نظر می‌رسد که قلیچداراوغلو مرد سخنرانی‌های آتشین کمپین‌های انتخاباتی نیست و این توانایی در جذب آرای مردمی از اهمیت بالایی برخوردار است.
ترک‌ها خوب می‌دانند که فقط چند رای ناچیز می‌تواند نتیجه یک انتخابات را به‌کلی تغییر دهد. در ۱۹۹۴ اردوغان یکی از چندین نامزدی بود که برای کسب مقام شهرداری استانبول رقابت می‌کرد. چهار نامزد رقیب او از احزاب غیراسلامی به ترتیب ۲۲، ۲۰، ۱۵ و ۱۲درصد از آرا را به خود اختصاص دادند؛ پیروز انتخابات اما اردوغان بود که تنها سه درصد بیشتر از نفر دوم رای به دست آورد و با کسب اکثریتی ناچیز، شهردار استانبول شد. امسال هم این ترس بین طرفداران اپوزیسیون ترکیه وجود دارد که شاید ضعف در اتحادی که میان مخالفان اردوغان شکل گرفته، باعث شود که این بار هم او پیروز انتخابات شود. حضور یک نامزد حاشیه‌ای دیگر در این انتخابات به احتمال زیاد باعث خواهد شد تا انتخابات ریاست‌جمهوری ترکیه به دور دوم کشیده شود که در این دور، رقابت تنها میان اردوغان و قلیچداراوغلو خواهد بود.
ترکیه، فردای انتخابات
برخی مفسران غربی می‌گویند که با شکست احتمالی اردوغان و پیروزی قلیچداراوغلو، ترکیه «دوباره» شکوفا، دموکراتیک و آماده عضویت در اتحادیه اروپا خواهد شد.
اما «ائتلاف ملت» تنها یک عامل اتحاد بزرگ دارد و آن هم چیزی نیست جز نفرت از اردوغان. این انگیزه شاید بتواند راه را برای شکست اردوغان هموار کند، اما پایان اردوغان، تازه شروع کار حزبی است که او را شکست داده است. از این رو اگر مشت نمونه خروار باشد، با توجه به مشکلاتی که اعضای اپوزیسیون در تعیین نماینده خود برای شرکت در انتخابات داشتند، به نظر نمی‌آید که اتحاد اپوزیسیون فعلی، فردای انتخابات هم برقرار باشد. قطعا شکست اردوغان برخی از مردم ترکیه را خوشحال می‌کند، اما دشوار می‌توان گفت که قلیچ‌داراغلو و متحدانش چه باورهایی دارند یا چه سبک حکومت‌داری را انتخاب خواهند کرد.
از نمونه‌های ابهام رفتار اپوزیسیون ترکیه در اعلام سیاست‌هایش، می‌توان به مسئله کردها اشاره کرد. اردوغان از دیرباز کوشیده تا قلیچداراوغلو را به ارتباط با حزب کارگران کردستان (پ‌ک‌ک) متهم کرده و از آن برای انتقاد از او استفاده کند. از ۲۰۱۵ تا امروز دولت اردوغان به مواضع کردها در سوریه و عراق حملاتی را ترتیب داده و بسیاری را روانه زندان کرده است. اردوغان همچنین کوشیده تا فعالیت «حزب دموکراتیک خلق‌ها» را در ترکیه ممنوع کند، حزبی که حامی کردهاست.
موضع اردوغان در قبال کردها شفاف است، اما درباره قلیچداراوغلو چنین نیست. گرچه او ارتباطی شخصی با مسئله کردها دارد و ضمن سلب حمایت از پ‌ک‌ک، در ۲۰۱۶ از حمله این گروه جان سالم به در برده است، اما از سوی دیگر، قلیچداراوغلو خواستار گفت‌وگو با «حزب دموکراتیک خلق‌ها» شده است. به صورت کلی، قلیچداراوغلو بر آن بوده تا این مسائل را وارد کارزار انتخاباتی خود نکند و حتی از پیشینه قومی خود هم سخنی به میان نیاورده است. او می‌گوید: ما هویت‌سنجی نداریم و به همه هویت‌ها احترام می‌گذاریم.
با این وجود و فارغ از ابهامی که در سیاست‌های اپوزیسیون ترکیه وجود دارد، برخی مسائل هستند که تصمیم‌گیری درباره آن‌ها به سیاست‌های حزبی ربطی ندارند؛ از جمله مسئله روسیه.
رویترز در گزارشی نوشت که هرکس در انتخابات آتی ترکیه پیروز شود، این عضو ناتو همچنان به رابطه صمیمی خود با روسیه ادامه خواهد داد، رابطه‌ای که از دل سال‌ها تغییرات بنیادین در سیاست خارجه ترکیه، دست‌نخورده بیرون آمده است./
منبع:ایسنا