چرا وام درخواستی ۵ میلیارد دلاری ایران اهمیت ویژه‌ای دارد؟

عبدالناصر همتی، رئیس کل بانک مرکزی اخیرا اعلام کرده است که ایران برای مبارزه با ویروس کرونا از صندوق بین المللی پول درخواست کمک ۵ میلیارد دلاری کرده است. ایران تاکنون فقط یک بار در سال ۱۳۳۰ و بعد از مسائل اقتصادی و اجتماعی به‌وجود آمده پس از جنگ جهانی و کاهش درآمد‌های نفتی، واجد دریافت وام تشخیص داده شده بود.چرا وام درخواستی ۵ میلیارد دلاری ایران اهمیت ویژه‌ای دارد؟ / استفاده ایران از یک وام ویژه در شرایط تحریم و کرونا / اولین درخواست وام ایران در ۵ دهه اخیر / مقایسه رقم وام درخواستی با درآمد‌های نفتی ایران در سال ۹۹-عبدالناصر همتی، رئیس کل بانک مرکزی اخیرا اعلام کرده است که ایران برای مبارزه با ویروس کرونا از صندوق بین المللی پول درخواست کمک ۵ میلیارد دلاری کرده است.وی در حساب کاربری خود در اینستاگرام نوشت: «روز جمعه ۱۶ اسفندماه نامه‌ای به "خانم کریستالیناگئورگیوا" رئیس صندوق بین‌المللی پول نوشته و اعلام کردم بر اساس اعلان رسمی شما برای پشتیبانی از اعضاء از جمله ایران و با توجه به شیوع گسترده ویروس کرونا در کشورمان و ضرورت تداوم پرقدرت اقدامات پیشگیری، درمان و مقابله با آثار اقتصادی آن با توجه به میزان سهمیه جمهوری اسلامی ایران در صندوق خواستار بهره‌مندی از "تسهیلات تامین مالی سریع، RFI "در حدود پنج میلیارد دلار می‌باشیم»چرا وام درخواستی ۵ میلیارد دلاری ایران اهمیت ویژه‌ای دارد؟ / استفاده ایران از یک وام ویژه در شرایط تحریم و کرونا / اولین درخواست وام ایران در ۵ دهه اخیر / مقایسه رقم وام درخواستی با درآمد‌های نفتی ایران در سال ۹۹-کمک ۵۰ میلیارد دلاری به کشور‌ها-ماجرا به خبری در روز ۱۵ اسفند باز می‌گردد که بر اساس آن اعلام شد که صندوق بین المللی پول بودجه‌ای ۵۰ میلیارد دلاری را برای کمک رسانی به کشور‌هایی که از ویروس کرونا آسیب دیده اند اختصاص داده است.صندوق بین المللی پول گفت: این ۵۰ میلیارد دلار را در دسترس کشور‌های کم درآمد یا درآمد متوسط با نظام‌های ضعیف بهداشتی قرار می‌دهد.حالا همتی در نامه به رئیس این نهاد گفته که سهم ایران حدود ۵ میلیارد دلار بوده و خواستار استفاده از آن است.اما چگونه؟صندوق بین المللی پول سال ۱۳۲۴ ایجاد شده و هم‌اکنون ۱۸۹ کشور، عضو آن هستند. ایران هم از همان سال عضو این صندوق شد.این صندوق سه وظیفه عمده دارد؛ تضمین ثبات نظام پولی بین‌المللی، ارائه توصیه‌هایی برای اصلاحات سیاستی مورد نیاز کشور‌ها درحوزه اقتصادی و اعطای وام به کشور‌های کم‌درآمد یا دچار بحران با نرخ سود صفر درصد.حداکثر وامی که صندوق می‌تواند به کشور‌ها بدهد، ۱۰۰۰ میلیارد دلار است. وام‌های فعال صندوق در حال حاضر در مجموع حدود ۲۰۰ میلیارد دلار است که به کشور‌های آرژانتین، اکوادور، مصر، عراق، اردن، اوکراین، تانزانیا و ۱۶ کشور آفریقایی دیگر داده شده است.منبع تامین وام‌های صندوق سهمیه عضویت اعضاست؛ آمریکا، ژآپن و چین بیشترین سهم را در این سازمان دارند.این سازمان در سال ۱۳۴۸ «حق برداشت مخصوص» را تعریف کرده تا مکمل ذخایر رسمی کشور‌های عضو باشد.سهمیه ایران که چنانچه گفته شد در سال ۱۳۲۴ به عضویت صندوق درآمده در ابتدای عضویت، ۲۵ میلیون دلار بود.در سال‌های بعد، ایران بار‌ها سهمیه خود را افزایش داده؛ از جمله در سال گذشته که دولت به بانک مرکزی اجازه داد بیش از ۴۸۳۴ میلیارد تومان بابت حفظ ارزش ریال در برابر حق برداشت مخصوص به صندوق بین‌المللی پول پرداخت کند.اکنون سهمیه ایران کمی کمتر از ۵ میلیارد دلار یعنی حدود حدود ۴ میلیارد و ۸۶۰ میلیون دلار است.در حال حاضر، ایران وام یا توافق بلاتکلیف و همچنین توافق جدیدی برای دریافت وام از صندوق ندارد.ایران تاکنون فقط یک بار در سال ۱۳۳۰ و بعد از مسائل اقتصادی و اجتماعی به‌وجود آمده پس از جنگ جهانی و کاهش درآمد‌های نفتی، واجد دریافت وام تشخیص داده شد و تا سال ۱۳۵۰ در مجموع ۱۸۴.۲ میلیون دلار از صندوق وام گرفت و تا سال ۱۳۵۲ بازپرداخت شد.وام جدید-به این ترتیب، ایران در حدود ۵ دهه اخیر هیچ وامی از این صندوق دریافت نکرده، اما با توجه به شرایط اقتصادی حاکم بر کشور که از با خروج آمریکا از برجام و بازگشت تحریم‌های آمریکا به وجود آمده، توان استفاده از این ظرفیت قطعا یک اقدام بزرگ محسوب می‌شود.از این جهت، نامه رئیس کل بانک مرکزی به رئیس صندوق بین المللی پول برای استفاده از سهمیه وام ایران را باید یک اتفاق مهم در حوزه اقتصادی و استفاده بهینه از دیپلماسی عمومی در حوزه اقتصاد قلمداد کرد.برای درک میزان اهمیت رقم وام درخواستی ایران، بد نیست توجه کنیم که در بودجه ۹۹، درآمد نفتی ایران فقز ۴۸ هزار میلیارد تومان (حدود ۱۱.۵ میلیارد دلار) پیش بینی شده یعنی رقم وام درخواستی ایران کمک زیادی به اقتصاد کشور خواهد کرد آن هم در شرایطی که بحران کرونا هزینه‌های بسیاری به کشور تحمیل کرده.