همین موضوع باعث شد تا با سرکار خانم زهرا زبرجد، وکیل پایه یک دادگستری (شماره پروانه: ۹۱۴۷) در مورد اختلافات گمرکی صحبت کنیم و به سوال مرجع رسیدگی به تخلفات گمرکی کجاست، پاسخ دهیم.
اختلافات گمرکی
اختلافات مربوط به هزینه و تعرفه کالاها مهمترین و رایج‌ترین اختلافات گمرکی به حساب می‌آید. در این موارد اکثراً واردکننده یا صادرکننده تعرفه را کمتر از خود کالا اعلام می‌کند و یا مدارک ارائه‌شده در خصوص تعرفه توسط گمرک به دلایل مشابه تأیید نمی‌شوند.
اغلب اختلافات گمرکی پیش از ترخیص کالا رخ می‌دهند. در واقع گمرک در هنگام ارزیابی تعرفه‌ها و مدارک مرتبط به کالا نوعی تناقض پیدا می‌کند و در نتیجه بین گمرک و صاحب کالا اختلاف ایجاد می‌شود. البته این اختلاف می‌تواند در خصوص کمیت و کیفیت کالا هم رخ بدهد. برخی دیگر از این اختلافات شامل موارد زیر هستند:
- اختلاف در خصوص رعایت نکات ایمنی
- اختلاف در ارزش‌گذاری کالا
- اختلاف در زمینه ممنوع بودن کالا
- اختلاف درباره محدودیت در صادر یا وارد کردن کالای خاص
- اختلاف در خصوص ماهیت، طبقه‌بندی و نوع کالا
- اختلاف در زمینه بیش‌اظهاری یا کم‌اظهاری کالا
- اختلاف در حوزه کالاهای مجاز مشروط
هر یک از این اختلافات و موارد مشابه منجر به مشکل و بالطبع ایجاد نیاز به حل اختلافات گمرکی از طریق مراجع مرتبط می‌شوند.
مرجع رسیدگی به تخلفات گمرکی
در صورتی که اختلافات گمرکی به دلیل تعرفه کالا به وجود آمده‌اند، صاحب کالا می‌تواند کالا را با مراجعه به اداره ارزش گمرکی ارزیابی کند. اما در صورتی که مشکل پیچیده‌تر است، به مراجعه به مرجع رسیدگی به تخلفات گمرکی نیاز خواهد بود.
در این شرایط اعضای اصلی کمیسیون به حل اختلافات گمرکی می‌پردازند. پس از اینکه صاحب کالا پرونده را در این مرجع تشکیل می‌دهد، هر یک از این اعضاء بر اساس زمینه تخصص خود به بررسی پرونده و در نهایت به صدور رأی اقدام می‌کنند.
در مجموع فرد شاکی یا صاحب کالا باید دفاعیات را به‌صورت کتبی به این مرجع ارائه کند و منتظر رأی بماند. در این فرآیند حل اختلافات گمرکی ممکن است این مرجع به بررسی کارشناس و نظر وی نیاز داشته باشد تا رأی دقیق‌تری را اعلام کند.
مراحل رسیدگی به تخلفات گمرکی
همان‌طور که اشاره کردیم، ممکن است صاحب کالا نسبت به ارزش‌گذاری و ارزیابی گمرک نسبت به کالا اعتراض داشته باشد. همچنین ممکن است اختلافات گمرکی در خصوص جریمه کردن صاحب کالا برای کم‌اظهاری، کمیت، کیفیت و ممنوعیت کالا باشد. در هر صورت در عمده پرونده‌ها مراحل رسیدگی به تخلفات گمرکی در مراجع به این شکل است:
- تشکیل پرونده و پرداخت هزینه حق کمیسیون
- ارسال دفاعیه کتبی و اظهارات
- تشکیل جلسات بررسی پرونده و شکایات
- بررسی کارشناس
- صدور رأی نهایی
- اعتراض و درخواست تجدد نظر در موارد خاص
کمیسیون رسیدگی به اختلافات گمرکی
کمیسیون رسیدگی به اختلافات گمرکی بر اساس ماده ۱۴۴ قانون گمرکی دارای وظیفه رسیدگی به اختلافات مربوط به ترخیص کالا، ارزش‌گذاری، تعرفه، تخلفات و نقص قوانین است. این کمیسیون وظیفه حل مشکلات صاحب کالا و گمرک را دارد. در نتیجه وظایف آن موارد مربوط به قاچاق کالا را شامل نمی‌شود. این مرجع به طور معمول متشکل از این اعضای مهم است:
- اعضایی از نمایندگان گمرک
- یک عضو به‌عنوان نماینده وزارت اقتصاد
- یک عضو به‌عنوان نماینده وزارت صنعت و معدن
- یک عضو به‌عنوان نماینده اتاق بازرگانی
- یک عضو به‌عنوان نماینده قوه قضائیه
به طور کلی برای بررسی پرونده و صدور رأی حضور کلیه اعضای کمیسیون رسیدگی به اختلافات گمرکی ضروری است. در صورت غیاب هر یک از این اعضا جلسه برگزار نخواهد شد.
کمیسیون تجدیدنظر
خانم زهرا زبرجد توضیح دادند که با توجه به جریمه‌هایی که برای تخلفات گمرکی در نظر گرفته می‌شود، افراد زیادی تمایل به اعتراض به رأی کمیسیون و درخواست تجدیدنظر دارند. به همین دلیل شرایط خاصی برای آن در نظر گرفته شده است و در بعضی موارد جلسات برای تجدیدنظر تشکیل می‌شوند. به طور کلی بر اساس ماده ۱۴۷ قانون امور گمرکی، کمیسیون تجدیدنظر از این اعضا تشکیل شده است:
- قاضی عالی رتبه انتخابی قوه قضائیه
- کارمند وزارت صنعت انتخابی وزیر
- یک معاون گمرک
- کارمند عالی رتبه از وزارت اقتصاد
- یک عضو از اعضای هیئت رئیسه اتاق بازرگانی
نحوه اعتراض به آرای صادره در کمیسیون رسیدگی به اختلافات گمرکی در دیوان عدالت اداری
در صورتی که در تشخیص تعرفه، تشخیص ارزش کالا و تشخیص مقررات گمرکی اختلاف وجود داشته باشد، امکان اعتراض به آرای صادره پس از مدت کوتاهی از اعلام رأی وجود دارد. این اعتراض باید به صورت کتبی و کاملاً تخصصی همراه با جزئیات آماده شود و به دیوان عدالت اداری برای بررسی سپرده شود.
نتیجه گیری
در نهایت توجه داشته باشید که ترخیص کالا و امور گمرکی دارای قوانین و مقررات مهمی است که اطلاع از آن‌ها به انجام فرآیند صادرات و واردات بدون دردسر کمک می‌کند. با این وجود، اگر در این فرآیند دچار مشکلی شدید، از روش‌های قانونی و با کمک متخصصین خبره به مانند سرکار خانم زهرا زبرجد، وکیل پایه یک دادگستری (شماره پروانه: ۹۱۴۷) می‌توانید آن را به‌راحتی برطرف کنید.