در شرایطی که آمریکا و هم پیمانانش جنگ اقتصادی را علیه ایران آغاز کرده و تمام قوای خود را برای تحت فشار قرار دادن و انزوای سیاسی جمهوری اسلامی به کار گرفته است کسب این عنوان افتخاری بزرگ برای ایران و درخشش نام پر افتخار کشور عزیزمان در عرصه جهانی است.
کسب این عنوان توسط یک تولیدکننده جوان ایرانی، برگ زرین دیگری است در لوح پرشکوه افتخارات این سرزمین تا اقتدار و توان اقتصادی کشور را در اوج فشارها و بحران های جهانی علیه این سرزمین ، به رخ بکشد.
کسب این عنوان توسط یک جوان ایرانی، برگ زرین دیگری است در لوح پرشکوه افتخارات این سرزمین تا باز حماسه ای دیگر با دستان سربازان غیرتمند این خاک آریایی رغم بخورد و اقتدار و توان اقتصادی کشور را در اوج فشارها و بحران های جهانی علیه این سرزمین ، به رخ بکشد.
عنوان سفیر حسن نیت بحران قرن به یک تولید کننده جوان ایرانی حاکی از اینست که ایران مدیریت مناسبی بر این بیماری و بحران های ناشی از آن داشته است و در این میان تولیدکنندگان و کارآفرینان ایرانی به عنوان یک اهرم موثر در پویایی چرخه اقتصاد کشور در صف اول جهادگران اقتصادی در کنار کادر ایثارگر درمانی، از خود نقشی ماندگار و قابل تحسین بر جا گذاشتند و اجازه ندادند علیرغم فشارهای دوگانه تحریم ها و مشکلات ناشی از بحران جهانی کرونا و بسته شدن مرزها، تولید کشور که مهمترین عامل پویایی اقتصادی کشور است در سال جهش تولید از حرکت بایستد.
با گسترش این بیماری در بسیاری از کشورها مشاهده شد که مردم با هجوم به قفسه فروشگاه‌ها و مغازه‌ها اجناس را خریداری کردند درحالی که از شمالی‌ترین تا جنوبی ترین شهرهای ایران چنین اتفاقی مشاهده نشد و در هیچ یک از شهرهای کشور نیز کمبود کالا گزارش نشده است.
پس از مدت کوتاهی کشور توانست کیت‌های تشخیص بیماری را تولید کند و این درحالی است که کشورهای اروپایی که رشد تولید ناخالص داخلی و وضعیت مناسبتر اقتصادی نسبت به ایران داشتند نیز درگیر در نابسامانی‌های ناشی از بیماری شدند. اما ایران با وجود تمام تحریم‌های سخت و ظالمانه توانست کنترل مناسب و مدیریت قوی را اعمال کند. محققان و دانشمندان توانمند ایرانی در بحران جهانی کرونا در زمینه ساخت داروی کرونا نیز موفقیت های چشمگیری داشته اند.
ایران بیش از ۴۰ سال است که درگیر در مسائل ناشی از تحریم بوده است، در وضع بحرانی ناشی از کرونا جامعه جهانی و کشور ما خواستار آن بود که تحریم‌های شدید علیه ایران لغو شود اما نه تنها این تحریم‌ها کاهش نیافت بلکه در مواردی تحریم‌های دیگری نیز افزوده شد.
اگر تحریم نباشد ایران میتواند در بسیاری از کالا و خدمات به خودکفایی دست پیدا کند اما تشدید تحریم و مشکلات ناشی از تامین مواد اولیه و تجهیزات و تکنولوژی‌های تولید در عمل دستیابی به برنامه‌های خودکفایی را با دشواری‌هایی مواجه ساخته است.
امروز تنها راهکار مقابله با تحریم‌ها پیروی از الگوی اقتصاد مقاومتی و استفاده از جوانان تحصیلکرده است، زیرا در حال حاضر ایران شرکت دانش بنیان فراوانی دارد که می‌توانند موتور تقویت صنعت باشد. همچنین باید توجه داشت که ایران سالانه بیش از ۱۲۰ هزار تن موادغذایی تولید می‌کند که ۳۰ درصد آن به ضایعات تبدیل می‌شود. ۵۰ میلیون هکتار زمین قابل کشاورزی در کشور وجود دارد برخی از این توان تولید بدون استفاده باقی مانده است.
در پی شیوع ویروس کرونا اقتصاد جهانی متحمل خسارتهای سنگینی شده است.
ویروس کرونا، جدای از گرفتن جان انسانها، در کشورهای مختلف اقتصاد جهانی از آسیای جنوب شرقی، خاورمیانه تا قلب اروپا و این اواخر آمریکا و استرالیا و آفریقا را درگیر خود کرده است.
سازمان همکاری و توسعه اقتصادی(OCDE) در گزارش خود عنوان کرد که اقتصاد جهانی در سال ۲۰۲۰ با کندی شدید روند رشد روبرو خواهد. این نهاد مالی و اقتصادی بین المللی ضمن هشدار درباره تاثیر شیوع ویروس کرونا بر روند رشد اقتصادی جهان در سال جاری میلادی، پیش بینی خود برای تولید ناخالص داخلی جهان را کاهش داد دامنه و گستره کاهش رشد اقتصادی جهانی نا معلوم گزارش داد.
محدودیت مسافرتی که صنعت توریسم را تحت تاثیر قرار داده و تعطیلی گسترده کارخانه ها، نمایانگر شوک عرضه و تقاضای منفی است.
کشور ما سال هاست که با ویروس خطرناک تری به نام تحریم مواجه است. اقتصادی را که پیش‌تر با اعمال تحریم‌ها و به تازگی هم با رخداد FATF دست و پنجه نرم می کند چگونه می توان از ضربه های مهلک کرونا تا حد ممکن محاظت کرد و تبعات و خسارت های ناشی از این بحران را جبران کرد.
با توجه به آثار تحریم بر افزایش سقوط دهک‌های متوسط به دهک‌های پایین و کاهش قدرت خرید مردم به خصوص کارگران و بازنشستگان و به ویژه کارگران روزمرد و غیررسمی، اقتصاد کرونایی میتواند فقر را عمیق‌تر کند.
کرونا یک‌سری تاثیرات کوتاه‌مدت ملموس و غیرقابل جبران دارد. در کشور یک میلیون واحد صنفی در بخش خدمات داریم. یکی از مهمترین این تاثیرات بر صنعت گردشگری است. بدون شک بحران موجود از حجم مسافرت‌های داخلی و خارجی بشدت کاسته و فعالیت آژانس‌های گردشگری و تمامی فعالان صنعت توریسم را با بحران شدیدی مواجه کرده است. به طور حتم از نظر درمانی و پزشکی هزینه‌های سنگینی در پی داشته. از سوی دیگر خرده‌فروشی نیز با زیانهای شدیدی روبه‌رو شده اند. آسیب دیدن کسب‌وکارهای خرد و فعالان تجاری موجب کاهش تولید ناخالص داخلی، منفی شدن نرخ رشد اقتصادی و دیگر تبعات منفی اقتصادی می‌شود.
بسیاری از این ها ضربه های کوتاه‌مدت اما ملموس به اقتصاد کشور می زند.
بدون شک بسیاری از کسب و کارها در این شرایط آسیب جدی دیده اند. هتل ها و رستوران ها در سراسر کشور متحمل خسارات و آسیب های جدی مالی شده اند.
قطعا علاوه بر فعالیت‌هایی نظیر گردشگری و رستوران‌داری، ورزشگاهها، سینماها، مراکز خرید، برگزاری همایش‌ها، برگزاری نمایشگاهها، سالن‌های زیبایی، هتل‌داری، حمل‌ونقل در حوزه‌های مختلف زمینی، ریلی، هوایی و سایر مورادی که در آنها اجتماعاتی شکل می‌گیرد، بیشترین لطمه ها را از این بحران متحمل شده اند.
از تاثیر چشمگیر بحران کرونا بر بازارهای صادراتی نمی توان بسادگی گذشت و نیاز به پیش بینی ساز و کارهای تازه ای برای حفظ این بازارها احساس می شود.
در پی شیوع ویروس کرونا در ایران، برخی از کشورهای همسایه مرزها را بستند و صادرات غیر نقتی دچار مشکل شده است. واردات و صادرات محصولات بستگی به طولانی بودن حضور ویروس کرونا دارد. اما قطعا این موضوع تبعاتی در اقتصاد ایران خواهد داشت. همانطور که در چین ملاحظه شد اقتصاد چین در عرض یک ماه در آستانه فلج شدن قرار گرفت و مراودات تجاری این کشور قدرتمند اقتصادی متوقف شد. صادرات کالاهای روسی به چین با توجه به شیوع ویروس کرونا، بیش از یک چهارم کاهش یافت و تنها صادرات و واردات کالاهای عمده ادامه دارد.
بحث واردات مواد اولیه با مشکلاتی مواجه شده است و تلاش دولت برای کنترل بازار ارز و ایجاد امنیت در بازار عامل بسیار مهمی است که به تولیدکنندگان و متعاقبا مصرف کنندگان کمک خواهد کرد.
رسیدن به نرخ رشد سالانه ۲۲درصدی صادرات غیرنفتی از اهداف اصلی برنامه ششم توسعه صادراتی نیز محسوب می‌شود.
خسارتهای اقتصادی فراگیر شدن بیشتر این ویروس برای کل اقتصاد جهانی بسیار حائز اهمیت است؛ اما برای اقتصاد ایران که با تحریم‌ها از یک سو و ورود به لیست سیاه FAT از سوی دیگر دست‌وپنجه نرم می‌کند؛ چه بخواهیم چه نخواهیم این تاثیر بیشتر خواهد بود.
از جمله مهمترین بازارهای منطقه برای صادرات موادغذایی ایران سه کشور روسیه، عراق و عمان است.
اولین و بزرگ‌ترین واردکننده محصولات صنایع غذایی ایران، عراق است که در بسیاری از محصولات غذایی صادراتی ایران جایگاه نخست را دارا است .تقاضای واردات عراق همواره چشمگیر بوده و پیوسته واردکننده خالص بزرگ موادغذایی در منطقه بوده است و ایران نیز توانسته سهم مهمی از موادغذایی این کشور را تامین کند و جزو شرکای تجاری طبیعی ایران شناخته می‌شود.
دومین جایگاه را افغانستان دارد به‌طوری که همواره جزو چهار کشور نخست برای صادرات یکایک محصولات گروه مربوط به صنعت غذا قرار دارد. سومین جایگاه از آن روسیه است.
از دست دادن بازارهای صادراتی بخش کشاورزی یکی از آثار منفی شیوع این بیماری است. از دست دادن اطمینان و اعتماد مصرف کننده بازارهای صادارتی ایران نسبت به سلامت غذای ایران هزینه¬ای است که برگشت اعتماد به بازار و مصرف کننده بسیار هزینه بر و زمان بر است.
از طرف دیگر بازارهای نفت وابسته به تقاضای چین برای نفت هستند. تقاضای نفت مهمترین عامل تغییر قیمت آن در ۲۰۱۹ بود. کاهش تقاضا از طرف دومین مصرف‌کننده بزرگ نفت در جهان نیز میتواند تاثیر شگرفی بر اقتصاد دنیا و از جمله ایران بگذارد.
مقابله جدی با شیوع این بیماری و تدابیر شدید ایمنی که بر سرعت روند جلوگیری از شیوع بیماری بیافزاید و اطلاع رسانی دقیق و شفاف یه مردم باید در دستور کار فوری دولت و مسئولین قرار گیرد.
در شرایطی که در برنامه بودجه سال آینده اتکاء اصلی بودجه بر اقتصاد غیرنفتی پایه ریزی شده است باید برنامه ریزی دقیق و حساب شده ای از سوی دولت برای جلوگیری از ضربه به صادرات غیرنفتی در شرایط بروز بحران هایی مانند شیوع ویروس کرونا اندیشیده شود. در حالی که بسیاری از صنایع در حال حاضر در رکود نسبی به سر می برند، یکی از بخش‌هایی که امروز می‌توانیم به آن توجه ویژه داشته و برای تحقق فرمایشات رهبری از آن بیشترین استفاده را داشته باشیم، صنایع غذایی در ایران است، صنایعی که سهم بالایی از گردش اقتصادی و تولید ناخالص ملی کشورمان را به خود اختصاص داده‌اند.
این صنعت مهم و پیشرو نقش بسیار تعیین کننده‌ای در توسعه اقتصادی کشور بویژه در شرایط حساس و استراتژیک فعلی ایران ایفا می‌کند. به این دلیل که توجه به این بخش از اقتصاد کشور علاوه بر تامین نیازهای داخلی و امنیت غذایی فرصتی برای ارزآوری با صادرات خواهد شد.
در صورتی که مدیریتی جدی و پیشگیرانه نباشد آسیب هایی که ویروس کرونا به اقتصاد کشور و بخش کشاورزی وارد می نماید، در کوتاه مدت غیرقابل جبران است .
در شرایطی که بحران کرونا جهان را فرا گرفته است تامین مواد غذایی موردنیاز مردم که از کالاهای اساسی است قطعا در اولویت است و بنابراین تقاضا برای بسیاری از موادغذایی بیشتر از گذشته است و تولیدکنندگان در سنگر تولید بیش از گذشته با تلاشی مضاعف به تولید و تامین نیازهای اساسی مردم مشغولند.
اینکه چقدر مدیریت و تدبیر کشورهای جهان در جلوگیری از شیوع هر چه بیشتر این ویروس به موقع و اساسی باشد در جلوگیری از بروز یک بحران فلج کننده اقتصادی در جهان می تواند موثر باشد.
اقتصاد ایران فشار دوگانه تحریم و تبعات ویروس کرونا را توامان تجربه می‌کند و با توجه به محدویت منابع، دولت باید سیاست‌های حمایتی بهینه اتخاذ کرده و از اجرای سیاست‌های حمایتی کور و غیر هدفمند اجتناب کند.
اخذ اطلاعات دقیق از میزان خسارت وارد شده به اقتصاد، یکی از اولویت‌های اقتصاددانان برای جبران این خسارات است، زیرا ابتدا باید مشخص شود که چه میزان و چه فعالیت‌هایی در پی شیوع این ویروس متضرر شده‌اند تا از آنها حمایت‌های مالی صورت بگیرد.
یکی از مهمترین برنامه های حمایتی دولت باید در حوزه مالیات باشد، در قالب ارائۀ تخفیفات مالیاتی یا تمدید مدت زمان ارایه اظهارنامه مالیاتی و تعویق پرداخت مالیات تا یک مدت مشخص.
معافیت از پرداخت اجاره برای کسب وکارهایی که به نوعی در حال استفاده از زمین و امکانات دولتی هستند و نیز ارائۀ تخفیف یا استمهال پرداخت حق بیمۀ تامین اجتماعی و کلیۀ موارد مشابه تا یک مدت مشخص و پرداخت حق بیمۀ بیکاری از دیگر حمایت هایی است که دولت از کسب و کارهای آسیب دیده می تواند انجام دهد.پرداخت یارانه کرونایی، پرداخت تسهیلات به تولیدکنندگان بخش واقعی اقتصاد و پرداخت بخشی از بهره تسهیلات توسط دولت به عنوان یارانه تسهیلات از دیگر برنامه های حمایتی دولت در شرایط بحران فعلی می تواند باشد.
ثابت نگه داشتن قیمت کالاهای اساسی برای پیش‌گیری از کاهش قدرت خرید مردم از رسالت های اصلی دولت است که باید به طور جدی مدیریت و برنامه ریزی شود.
تحقق یک جهش قابل توجه در تولید کشور قطعا مستلزم فراهم شدن ملزومات و بسترهایی است که باید مسئولین نهادهای مختلف و سیاست گذاران بر آن اهتمام ورزند و البته ضروری است تا بر رفع موانع و چالش هایی که سال هاست سد راه تولید در کشور است یک بازنگری و برنامه ریزی جدی و اساسی داشته باشند./
“مهدی کریمی تفرشی، رئیس هیات مدیره خانه صنعت، معدن وتجارت جوانان تهران، ریاست هیات مدیره تعاونی تولید کنندگان محصولات غذایی کشور، نائب رئیس هیات مدیره انجمن علوم و فناوری غلات ایران، مشاور عالی در کمیته فناوریهای نو کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی، کارآفرین برتر جهان اسلام”