75 سال پیش در تاریخ 2 سپتامبر 1945 هوشی مین اعلامیه تولد جمهوری دموکراتیک ویتنام را در میدان Ba Dinh هانوی اعلام کرد که خبر از تولد جمهوری دموکراتیک ویتنام و استقلال این کشور از فرانسه می‌داد. این اعلامیه با بیانیه ای جاویدان آغاز شده است که در ابتدا این طور عنوان می‌کند که : تمام انسانها برابرند و از طرف خالق هستی به آنها حقوق سلب نشدنی اعطا شده است و در میان آن زندگی، آزادی و خوشبختی قراردارد. چنین روزی نتیجه مستقیم دفاع علیه مهاجمان ژاپنی وهمچنین مقامات استعماری شکست خورده فرانسه توسط ویت مین به رهبری هوشی مین بود. با حمایت مردم از تمامی اقشار، از دهقانان فقیر وثروتمند تا کارگران، از تجار گرفته تا دانشجویان و روشنفکران همگی با یکدیگر متحد شدند. با این حال فرانسوی ها مصمم بودند تا استعمار خود را دوباره در هندو چین احیا کنند و با کمک نیروهای های اشغالگر انگلیس کنترل جنوب ویتنام را در سال 1946 به عهده گرفتند. در 9سال نبرد سخت مردم ویتنام به رهبری حزب کمونیست خود، علیه فرانسوی ها ایستادگی کردند.
ویتنام استراتژی جنگ مردم را به کار برد که توسط ژنرال نگوین ووین جیاپ رهبری و هدایت شد. او که وزیر دفاع ویتنام بود در نبرد دین‌بین‌فو در برابر فرانسویان و در حمله عید تت علیه آمریکاییان فرمانده نیروهای ویتنامی محسوب میشد.
وی روزنامه‌نگار، وزیر امور خارجه در دولت ویچت مین، رئیس‌جمهور هوشی مین فرمانده ارتش خلق ویتنام (PAVN) و وزیر دفاع بود و به عنوان عضو پلیتبرو از حزب کارگران ویتنام خدمت کرده بود، که در سال ۱۹۷۶ به حزب کمونیست ویتنام تبدیل شد. استراتژی هدایت شده توسط توسط ژنرال ووین جیاپ به مردم دهقانی ورعایا اجازه می‌داد که با سلاح های محدود مقاومت کنند تا اینکه موفق به شکست نیروهای فرانسوی در نبرد تاریخی دین بین فو در برابر فرانسویان به رهبری ووین جیاپ در سال 1954 شدند. شوک وعذاب ناشی از از دست دادن پادگانی متشکل از 14000 نیرو، فرانسوی ها را مجبور کرد تا موافقت نامه ژنو را امضا کنند که علنا به حضور فرانسوی ها در هندو چین پایان می‌داد.
عزیمت ارتش فرانسه بلافاصله با مداخله آمریکا به بهانه توقف تهدید های کمونیستی بر اساس نظریه دومینو انجام گرفت. رهبران آمریکایی با ادعا به اینکه قایقهای ماهیگیری از ویتنام شمالی به یک کشتی جنگی آمریکایی حمله کرده است حادثه خلیج تونکن را پایه گذاری کردند. البته بعدا کشف شد که این دروغ برای توجیه آغاز حمله جنگی و بمباران وسیع به ویتنام در سال 1964 صورت گرفت. بنابر برآورد ها کل تناژ بمبی که توسط آمریکا در این جنگ استفاده شد سه برابر تناژ بمبی بود که در جنگ جهانی دوم استفاده شده است. ژنرالهای آمریکایی معتقد بودند که با این تناژ بمب ویتنام را به عصر سنگی بازمی‌گردانند.
تجربیات حاصل از جنگ مقاومتی با نیروهای استعماری فرانسه هنر نظامی ویتنام را به سطح جدیدی رساند. ارتش ویتنامی با انعطاف پذیری در مقابل استراتژی جنگ تا رسیدن به پیروزی کامل مقاومت کرد. در1975 ویتنام بعد از 21 سال جنگ سخت در بزرگترین ، طولانی ترین، شدید ترین و وحشی ترین جنگ علیه بزرگترین ارتش نظامی دنیا، از بعد از جنگ جهانی دوم مقاومت نمود. پس از اتحاد مجدد، ویتنام در وضعیت ویرانی شدیدی قرار داشت. تمام زیر ساختها با بمباران ویران شده بودند و اقتصاد ویتنام تحت تاثیر مشکلات عظیم تولید ، عدم تعادل در عرضه و تقاضا ناکارامدی توزیع و گردش، افزایش نرخ تورم و افزایش بدهی ها قرار گفت. در چنین شرایطی در جریان ششمین کنگره حزب در دسامبر 1986، حزب کمونیست تصمیم به اصلاح سیستم اقتصادی با نام Doi Moi گرفت. اصول اقتصادی بازار به عنوان پایه ای برای پاداش کار، تعیین کاربری اراضی و حتی تعیین مسیولیت بخش عمومی پذیرفته شد. در این دوره به سرمایه گذاران خارجی اجازه ورود برای مشاغل خصوصی داده شد و مشاغل خصوصی و بازار آزاد تشویق شدند.
پیرو سیستم اقتصادی DoiMoi ویتنام به مذاکره و پیوستن به چندین سیستم اقتصادی چندین توافق نامه تجاری از جمله انجمن ملل جنوب شرقی آسیا (ASEAN) قراردادهای تجارت آزاد در،1995توافق نامه تجارت دو جانبه با ایالات متحده در سال 2000 و بعد ها با ژاپن و اتحادیه اروپا وسازمان تجارت جهانی WTO در سال 2007 رسید. اجرای سیاست Doi Moi دستاورد های مهمی را در همه جنبه های زندگی اجتماعی در ویتنام به ارمغان آورد. در سالهای اخیر، ویتنام به طور مداوم دستاورد های مهم بسیاری را در زمینه های اقتصادی، اجتماعی، سیاست، امور خارجه به دست آورده است. با کند شدن اقتصاد جهانی ویتنام همواره سیاست خارجی حاکمین، صلح، همکاری و توسعه وچند جانبه سازی را پیاده کرده و به عنوان یک عضو قابل اعتماد از جامعه جهانی مطرح شده است. ویتنام یک محیط صلح آمیز، پایدار ومطلوب را برای توسعه حفظ کرده و روابط خارجی مهم را تعمق بخشیده است. تا به امروز ویتنام با بیشتر از 189 کشور جهان روابط اقتصادی داشته و شبکه ای متشکل از 30 شریک استراتژیک وشرکای جامع از جمله پنج عضو دایم شورای امنیت سازمان ملل متحد) (UNSCرا تاسیس کرده است.
در سال 2020 برای اولین بار ASEAN همراه با کرسی در شورای امنیت سازمان ملل متحد بر عهده گرفت وازاین رو هانوی این فرصت را یافت تا نمایه ASEAN را در جامعه بین المللی بیشتر نمودارکند. ویتنام با روحیه منسجم وپاسخگو بالاترین اولویت را به ارتقا همبستگی واتحاد وهماهنگی موثر بین کشورهای عضو و همچنین تقویت روابط با شرکا برای افزایش ظرفیت مقابله با چالش های بی سابقه می‌دهد.
از سویی دیگر پاندمی شدید و همه گیر کووید 19در محیط ژیوپلیتیک منطقه ای و جهانی که در آن احترام به قانون دریا شامل کنواسیون 1982 سازمان ملل متحد بود بایستی مورد توجه قرار می‌گرفت. از آغاز 2020 ویتنام نیز مانند بقیه نقاط جهان در معرض چالش پیش بینی نشده کووید 19 که ممکن بود روی ریاست ASEAN تاثیر بگذارد. البته این کشور تمامی تلاش خود را در جهت ایجاد شبکه های مجازی برای برقراری ارتباط مستمر بین اعضای ASEAN و صدور بیانیه ای در مورد پاسخ مشترک ASEAN به شیوع این بیماری و هماهنگی لازم بین شرکا برای حفظ موقعیت مدیریتیASEAN انجام داده است. در ژوین 2019 ویتنام با کسب 192 رای از مجموع 193 رای به عنوان عضو غیر دایم شورای امنیت سازمان ملل متحد درآمد. ویتنام با در اختیار داشتن این دوسمت ریاست دوره ای شورای امنیت سازمان ملل در اوایل 2020 وریاست ASEAN و به مناسب هفتادوپنجمین سالگرد منشور سازمان ملل، طرح اولویت داری را در اوایل ژانویه انتخاب کردکه همسو با منشور سازمان ملل بوده وحافظ صلح و امنیت بین المللی نیز باشد.
این طرح نوآورانه با منشور سازمان ملل همسو است و به منظور کمک به ارتقا پایبندی به قوانین بین المللی وتاکید مجدد اهمیت همکاریهای چند جانبه در حفظ صلح و امنیت بین المللی صورت گرفته است. تاکنون ویتنام وظایف خوبی را به عنوان عضوموقت شورای امنیت سازمان ملل انجام داده است. با توجه به دفاع از حق حاکمیت و تمامیت ارضی کشور، در پیچیده ترین و جدی ترین وضعیت دریای شرق( دریای چین جنوبی) در سالهای گذشته، ویتنام با اعضای اژانس ASEAN برای ساخت آیین نامه دریای شرق در تطابق با قوانین بین المللی همکاری کرده است. همچنین این کشور اقدامات سیاسی ودیپلماتیک موثری را از طریق شبکه های گفتگو وملاقات های دوجانبه وبین المللی در تمام سطوح منطقه ای وبین المللی برای محافظت قاطع از حاکمیت وتمامیت ارضی انجام داده و ضمن بهره گیری از فرصت ها برای کاهش تنش ها با بازیابی اعتماد و ترویج همکاری دوستانه و افزایش گفتگوها به دنبال اقدامات اساسی وپایدار برای مسئله دریای شرق است. ویتنام همچنین از صدای جامعه جهانی حمایت کرده و راه حل های صلح آمیز را طبق قوانین بین المللی بویژه UNCLOS به منظور حفظ صلح، ثبات، امنیت ناوبری و حمل ونقل هوایی، ایمنی وآزادی در دریای شرقی ومنطقه ترویج می‌کند.
با توجه به بخش اقتصادی، پیشرفت ویتنام در طی 30 سال گذشته قابل توجه بوده است. توسعه وپیشرفت این کشور از زمان جنگ تقریبا به معجزه شبیه است. از یکی از فقیر ترین کشورها در جهان اکنون این کشور به یکی از پویا ترین کشورهای نوظهور در منطقه آسیای شرقی تبدیل شده است. از سال 2010- 2019رشد اقتصادی ویتنام از 6.31 درصد به تولید ناخالص داخلی 2/7 در بین کشورهای منطقه وجهان رسیده که رقمی قابل ملاحظه است. اگرچه رشد اقتصادی ویتنام به دلیل بیماری همه گیر کووید 19 به شدت تحت تاثیر قرار گرفته ، اما این مقدار به 3 تا 4 درصد در سال 2020 رسیده است. جذب مستقیم سرمایه خارجی با انباشت مستقیم سرمایه از سال 2019 به 362 میلیارد دلاردر 30827 پروژه از 132 کشور رسید. ویتنام به طور عمیق و جامعی در اقتصاد منطقه ای وجهانی ادغام شده است.
این کشور در مرکزشبکه جهانی تجارت آزاد قرار دارد که 59 درصد از جمعیت جهان و68 درصد از تجارت جهانی را با 16 FTA فعال یا تحت مذاکره تشکیل می‌دهد که در آن ویتنام اولویت بالایی به استفاده از توافق جامع ومترقی برای مشارکت رفت وآمد در اقیانوس آرام (CPTPP) و توافق نامه تجارت آزاد اروپا (EVFTA) می‌داد که به ترتیب در ژانویه 2019 وآگوست 2020 به مرجله اجرا در آمد. علاوه بر این ویتنام توسط سازمان ملل، بانک جهانی و بسیاری از موسسات بین المللی به عنوان یکی از کشورهای موثر در کاهش فقر واجرای موفقیت آمیز اهداف توسعه هزاره (MDG) مورد ستایش قرار گرفته است. با پایان یافتن جنگ حدود 70 درصد از جمعیت ویتنامی ها زیر خط فقر زندگی می‌کردند که این میزان در سال 1992 به 58 درصد ودر 2019 به 4 درصد رسید. در همین زمان دولت شبکه ای از مدارس ابتدایی و متوسطه را در هر محله ایجاد کرده بود. علاوه بر این یک ساختار اساسی از خدمات درمانی رایگان در سراسر کشور ایجاد شده بود.
مادامی که تعداد مرگ و میرهای ناشی از کووید 19 در سراسر جهان به بیش از 100 ها هزار نفر می‌رسد، ویتنام توانسته است از طریق کنترل به موقع عفونت مهاجم و بسیج گسترده جمعیت از شیوع بیشتر بیماری در کشور جلوگیری کند. در اولین روزهای شروع اپیدمی دولت همانند دوران جنگ برخورد کرد به این صورت که به پزشکان و پرستاران همانند دوران جنگ سرباز گفته میشد وکمیته ملی پیشگیری از کووید19 به عنوان ستادکل دقیقا مشابه روزهای جنگ در سال 1975 کار خود را شروع کرد. تا به تاریخ امروز تعداد موارد ابتلا کرونا ویروس درویتنام تنها به بیش از هزار مورد می‌رسد که رقم بسیار کمی است.
از تاریخ یک سپتامبر تعداد مرگ و میر کرونا ویروس در ویتنام افزایش یافت و دولت ویتنام با توجه به زیر ساخت های درمانی محدود دولت ویتنام روی آزمایش های گسترده وردیابی تماس تهاجمی تمرکز کرده است که این زیر ساختها دقیقا مطابق تاکتیکی است که 17 سال پیش برای نبرد با ویروس سارس به کار برده شد. دولت ویتنام امکانات قرنطینه را برای کسانی که به این بیماری مبتلا شده اند و یا مشکوک به ابتلا به این بیماری هستند استفاده می‌کند.. ویتنام موفق به ساخت کیت تشخیص کووید 19 شده وآن را به کشورهای اروپا آمریکا صادر کرده است. روابط این کشور با کشور ایران از سال 1973 پایه گذاری شد. در طول سالها این دو کشور از روابط سیاسی ودوستانه خوبی برخوردار بوده‌اند. رییس جمهوران ایران از جمله اکبر هاشمی رفسنجانی، محمود احمدی نژاد، حسن روحانی در سال 1995 ،2012 و 2016 از ویتنام بازدید داشتند.
رییس جمهور ویتنام Truong Tan Sang ترانگ تن سانگ نیز در سال 2016 از ایران بازدید کرد. این دیدارها نشانه علاقه و عزم متقابل دوطرف در جهت تسریع در همکاری ها تلقی می‌شود. دو طرف همچنین در مجامع منطقه ای و بین المللی از یکدیگر حمایت می‌کنند. طرف ایرانی از ادامه حمایت ویتنام به پیوستن ایران به پیمان ASEAN و همکاری TAC در مقابل قطعنامه هایی که حقوق بشر ایران را در مجمع عمومی سازمان ملل محکوم می‌کرد قدردانی کرد. در این میان ویتنام نیز از ایران به خاطر حمایت از نامزد های ویتنام در کمیسیون حقوق بین الملل برای دوره 2017-2021 وعضویت غیر دایم شورای امنیت سازمان ملل متحد برای سال 2020-2021 قدردانی کرد.
در خصوص روابط تجاری دوجانبه، دو کشور دارای پتانسیل عظیمی برای توسعه هستند. ویتنام و ایران به ترتیب بیش از 97 و84 میلیون نفر جمعیت دارند که بازاربسیار خوبی برای روابط تجاری بین دوکشور است. علاوه براین اقتصاد دو کشور نیز متقابلا مکمل یکدیگر هستند. به منظور تقویت روابط اقتصادی تاکنون دو کشور 9 نشست کمیسیون مشترک اقتصادی ترتیب داده اند که دهمین نشست نیز در زمان آینده برگزار می‌شود.
بر اساس گزارش اتاق بازرگانی مشترک ایران و ویتنام ارزش تجارت بین دو کشور در پایان سال 1397 به بیش از 352 میلیون دلار رسیده که در مقام مقایسه برای رسیدن به دومیلیارد دلار که در سال 2016 برنامه ریزی شده بود، بسیار اندک است و این تا حدودی به این دلیل است که روش های تجاری و عملکرد مشاغل دو کشور هنوز متفاوت می‌باشد. علاوه بر این تحریم های ایلات متحده آمریکا تجارت دو جانبه دو کشور با مشکلات زیادی مواجه کرده است و بخش اعظم این تبادلات تجاری از طریق کشور های ثالث انجام می‌گیرد./