آسیانیوز - صنعت توریسم که خود پدیدهای زاده مدرنیسم است، پا به عرصه سایر صنایع گذاشته و محل درآمدی پرسود را به خود اختصاص داده است. دیگر اندک شمار سرزمینی در این کره خاکی وجود دارد که به این منبع درآمد و شهرت نظر نداشته باشد. یک راه شناخت این جهان پهناور سفر است. اهالی کشورهای پیشرفته در سنین مختلف هر یک با امکانات مختلف مادی و معنوی گوناگونی که دارند سفر را در برنامههای درازمدت زندگی خود جای میدهند، برایش نقشهها میریزند و پیشاپیش بودجهها تعیین میکنند. چه بسیار اروپاییهایی که برنامههای ده ساله برای زندگیهای شخصیشان تدوین میکنند که در صدر آنها سفر است که پررنگتر جلوه میدهند.
این تمایل جهانی انسانها، امر تسهیل مسافرتها را روزافزون کرده است، و در این روند جهانی هواپیماهای مسافربری که در صرفهجویی در وقت مسافر جایگاهی اساسی دارند نقشی روزبهروز پیشرفتهتر و انبوهتر ایفا میکنند و بالطبع فرودگاهها پراهمیت ظاهر میشوند!
امروزه روز، فرودگاهها صرفاً محل درآمدی نیستند که فقط از طریق انبوه مسافران و کثرت سفرها اعاشه میکنند و انحصاراً متکی به پروازهایشان باشند، بلکه در کشورهای پیشرفته ۴۰ درصد درآمد خود را مستقلاً از طریق کسبوکارهایی که جاذب صنعت توریسم است تأمین میکنند و این رقم در تاریخ ۵۰۰ ساله مدرنیسم بیسابقه است. در دنیای پیشرفته فرهنگ برخورداری از هر پدیده نوظهوری آرامآرام و گامبهگام با فرهنگسازی در باب همان پدیده پیش میرود. این اصل بنیادی به نحوه تکامل آن جوامع برمیگردد و ریشهای عمیق در مناسبات زیربنایی جوامع آنان دارد. انتقال هر پدیدهی زاده مدرنیسم، در کشورهایی که مراحل تکاملی مدرنیسم را طی نکردهاند، کار دشواری است. چه بسا میتوان گفت بار سنگینی است بر دوش جوامع!
با این مقدمات زاویه دوربینمان را به کشورهای همسایه معطوف میکنیم. سر آمد این صنعت از مابین همسایگان پرشمارمان ترکیه است. دولت عثمانی که عمری چندصدساله داشت از قدیم و ندیم سدی حائل بین تمدن غرب و شرق محسوب میشد. باورهای دینی آن نظام عریض و طویل و پرقدرت و صلابت یکی از موانع جدی حرکت پرشتاب مدرنیسم از مهد واقعی آن یعنی اروپا به آسیا تلقی میشود. مزیت ناشی از موقعیت جغرافیایی ترکیه، با فروپاشی دولت عثمانیان بیش از پیش در عرصهی توریستی و ترانزیتی این کشور آشکار شد و ترکیه فعلی که دستیابی به منزلت و جایگاه آن روز دولت عثمانی را در سر میپروراند از این موقعیت حداکثر استفاده را میبرد، به همین علت است که روزبهروز تعداد پرواز به مرکز تجاری ـ توریستی این کشور یعنی استانبول با رقم دوهزار پرواز در روز از رکوردی جهانی برخورداراست.
نشان به آن نشان که عظمت فرودگاه جدید استانبول نشان میدهد که به رغم هیاهوی بسیار و بزرگنماییها و تبلیغاتی پُرآوازه و غلوآمیز و جنجالی، ماهیتاً قابل توجه است، هرچند به لحاظ معماری همچون قفسی میماند که با آسمان قهر کره است؛ به عبارتی دیگر نه در روز از نور آفتاب و صلابت خورشید عالمتاب در آن اثری پرجلوه ملاحظه میشود و نه در شب از زیبایی ماه و ستارگان در آن کمتراثری قابل دید است که این خود از نگاهی با هنر سنتی - اسلامی در منافات است.
بگذریم و وارد اصل مطلب شویم. طبعاً تمام این ماجرا به صنعت هوایی ترکیه مربوط است. برگردیم به مقدمه این نوشتار. سفرهای مکرر توریستی یا ضروری دیگر به آفریقا و اروپا و چه بسا سایر قارهها و موقعیت خاص ناشی از اقتصادی ـ سیاسی کشورمان ما را به این فرودگاه و این مؤسسات وابسته کرده است. اما برخوردهای عینی و میدانی نشان میدهند که پابهپای رونق این امکانات که در پشت آن منافع به غایت کلانی برای کشور ترکیه به بار آورده که تورم واقعی در آن بیش از ۷۰ درصد در سال است و عمدتاً از طریق واسطهگری سیاسی و به نوعی حق حساب گیری و تبلیغات آنچنانی روی پای خود بند است، متاسفانه کماکان فرهنگسازی لازم شکل نگرفته است.
برخورد دستاندرکاران فارغ از کسبوکار تجاری این فرودگاه با مارکهای جهانی بهنام، به خصوص با مسافرانی که از این فرودگاه به ناچار و ترانزیتی عبور میکنند به غایت غیردوستانه، غیرمحترمانه، تند و پرخاشجویانه و چه بسا خلاف قوانین رایج صنعت هواپیمایی جهانی است. حتی هستند خطوط هوایی این کشور که بیشترین اجحافها را در حق مسافران میکنند و در مقابل اعتراض مسافران نه از در دلجویی و تعذیر بلکه از در حق به جانبی و تعزیر برمیآیند و نظری به رفع زیان و ضرر مسافران نگونبخت اسیر خطوط هوایی پروازهایشان ندارند.