تستوسترون: سوءتفاهمی که به مد روز تبدیل شد!

آسیانیوز ایران؛ سرویس سلامتی و زیبایی:

این روزها در فضای مجازی موجی عجیب راه افتاده که می‌خواهد تمام پیچیدگی‌های روابط انسانی و جذابیت‌های بین‌فردی را به یک مولکول تقلیل دهد: «تستوسترون». ادعا می‌شود دختران به صورت ناخودآگاه جذب مردانی می‌شوند که سطح این هورمون در خونشان بالاتر است و برای اثبات این نظریه، به معیارهای عجیبی مثل «خشونت بیشتر»، «غیرت بالاتر» یا «جنگجویی» متوسل می‌شوند. گویی داریم از معیارهای انسان‌های نخستین برای تحلیل روابط در عصر هوش مصنوعی و شبکه‌های اجتماعی استفاده می‌کنیم!

۱. تستوسترون تنها عامل بقا نبوده و نیست

حدود ۲ میلیون سال پیش، یک تحول تکاملی کلیدی اتفاق افتاد: چرخش ۳۶۰ درجه‌ای کتف انسان. این تغییر کوچک، بازی بقا را به کلی دگرگون کرد. دیگر صرفاً قدرت عضلانی (که تا حدی به تستوسترون مرتبط است) تعیین‌کننده نبود؛ سرعت، دقت، هماهنگی، هوش و توانایی ساخت ابزار وارد معادله شدند. انسان‌هایی که می‌توانستند بهتر فکر کنند، دقیق‌تر هدف بگیرند و ابزار بسازند، شانس بیشتری برای بقا داشتند. امروزه هم در روابط انسانی، صدها عامل مانند شوخ طبعی، هوش هیجانی، مهارت‌های ارتباطی و حتی تسلط به دانش خاص می‌توانند بسیار جذاب‌تر از سطح یک هورمون باشند. پس چرا برخی می‌خواهند همه‌چیز را به تستوسترون تقلیل دهند؟

۲. اشتباه گرفتن تستوسترون با سروتونین

جالب‌تر از این ادعاهای بی‌پایه، اشتباه گرفتن تستوسترون با سروتونین است! آن حس برتری و اعتماد به نفسی که بعضی‌ها فکر می‌کنند ناشی از تستوسترون است، در واقع بیشتر به سروتونین مرتبط است. سروتونین یک انتقال‌دهنده عصبی است که روی خلق، اعتماد به نفس و احساس رضایت تأثیر می‌گذارد، در حالی که تستوسترون بیشتر روی میل جنسی، توده عضلانی و برخی رفتارهای رقابتی اثر دارد. وقتی مردم بدون دانش کافی درباره این هورمون‌ها صحبت می‌کنند، نتیجه‌اش می‌شود همین تحلیل‌های مسخره‌ای که این روزها در فضای مجازی می‌بینیم.

۳. خطر ساده‌انگاری زیست‌شناسی انسان

تقلیل تمام رفتارهای انسانی به یک هورمون نه‌تنها غیرعلمی است، بلکه خطرناک هم هست. این نگاهِ تک‌بعدی باعث می‌شود مردم فکر کنند روابط پیچیده انسانی را می‌توان با یک آزمایش خون ساده تفسیر کرد! در حالی که علم روانشناسی و عصب‌شناسی نشان داده که رفتار انسان تحت تأثیر ترکیبی از عوامل ژنتیکی، هورمونی، محیطی، فرهنگی و تجربیات فردی است. تستوسترون هم یکی از هزاران فاکتوری است که می‌تواند روی رفتار تأثیر بگذارد، اما قطعاً تنها عامل تعیین‌کننده نیست.

۴. تستوسترون و کلیشه‌های جنسیتی غلط

متأسفانه، این موج جدید در فضای مجازی در حال تقویت کلیشه‌های جنسیتی منسوخ است. اینکه مردان باید حتماً «خشن»، «غیرتی» و «سلطه‌جو» باشند تا جذاب به نظر برسند، نه‌تنها علمی نیست، بلکه به روابط سالم بین زن و مرد هم لطمه می‌زند. در دنیای امروز، ویژگی‌هایی مثل مهربانی، صداقت، هوش و مهارت‌های اجتماعی بسیار مهم‌تر از سطح یک هورمون در خون هستند.

۵. اگر واقعاً می‌خواهید درباره تستوسترون بدانید...

به جای باور کردن تحلیل‌های بی‌اساس فضای مجازی، بهتر است سراغ منابع معتبر بروید. چند کتاب علمی و خواندنی که دید متعادلی درباره تستوسترون ارائه می‌دهند:

• «Testosterone: An Unauthorized Biography» – Rebecca M. Jordan-Young & Katrina Karkazis

• «T: The Story of Testosterone, the Hormone that Dominates and Divides Us» – Carole Hooven

• «Brain Storm» – Rebecca M. Jordan-Young

• «The Testosterone Files» – Max Wolf Valerio

• «Testosterone Rex» – Cordelia Fine

جمع‌بندی: تستوسترون تنها یک قطعه از پازل است

تستوسترون قطعاً نقش مهمی در فیزیولوژی و رفتار انسان دارد، اما هرگز نمی‌تواند توجیه‌کننده تمام پیچیدگی‌های روابط انسانی باشد. تقلیل دادن عشق، جذابیت و روابط به یک هورمون، نه‌تنها علمی نیست، بلکه نشان‌دهنده درک سطحی از زیست‌شناسی و روانشناسی انسان است. بهتر است به جای دنبال کردن این موج‌های بی‌اساس، به دنبال شناخت واقعی و همه‌جانبه از انسان و روابطش باشیم.