به گزارش آسیانیوز، تام کروز با «تاپ گانِ» جدید و سربرنیکوف، کارگردان دگراندیش روس، مهم‌ترین چهره‌های روز دوم جشنواره کن بودند.
جشنواره کن چهارشنبه روز دوم خود را با رونمایی از دو فیلم اول بخش مسابقه و یک فیلم مهم خارج از مسابقه گذراند؛ سه فیلمی که در کنار هم روحِ این جشنواره و علاقمندی‌های آن را یادآوری می‌کنند — علاقمندی‌هایی که در نگاه اول شاید متناقض به نظر برسند اما در کنار هم جهان متنوع سینمای امروز را می‌سازند.
پرسر و صداترین این سه فیلم در بخش خارج از مسابقه بود: «تاپ گان: ماوریک» رونمایی از این فیلم به معنی واقعی کلمه «پر سر و صدا» بود: در حالی که ستاره فیلم، تام کروز، و کارگردان آن، جوزف کوسینسکی، روی فرش قرمز قصر جشنواره جولان می‌دادند، هواپیماهایی به محل برگزاری جشنواره آورده شده بودند و آسمان کن شاهد آتش‌بازی بود. تی‌یری فرمو، مدیر جشنواره، که نشان داده به فیلم‌های هالیوودی و «اکشن» علاقه دارد حالا فیلمی را به جشنواره آورده است که بیش از ۳۰ سال انتظار ساختن آن می‌رفت.
«تاپ گان» اول در سال ۱۹۸۶ اکران شد و نقش مهمی در تبدیل تام کروز به ستاره‌ای کم‌نظیر در فیلم‌های اکشن داشت. ساختن «تاپ گان» جدید در طول سال‌ها مدام به تاخیر افتاد و انگار طلسم شده بود. این فیلم جدید هم به‌دلیل همه‌گیری کرونا و اصرار کروز و تهیه‌کننده‌ها بر لزوم نمایش گسترده آن در سالن‌های سینما کمی به تاخیر افتاد و انتظارها بالاخره این هفته به پایان رسید.
اما در حالی‌که فیلم اول در سال‌های پایان جنگ سرد روی نسلی تاثیر گذاشت و حتی گفته می‌شد باعث افزایش ورود جوانان به نیروی دریایی آمریکا شده است، معلوم نیست «تاپ گان: ماوریک» چقدر می‌تواند با نسل جوان امروز رابطه برقرار کند.
----------
بیشتر بخوانید
سخنرانی اصغر فرهادی در کن: مردم ایران نمی توانند خوشحال باشند+ویدیو
--------------------------------
این فیلم هم البته رنگ زمانه سیاسی و نظامی را با خود دارد. گرچه در فیلم هرگز معلوم نمی‌شود آن کشور «دشمن» که سرهنگ ماوریک (با بازی تام کروز) و سایرین مشغول تدارک حمله به آن هستند کجا است، جزئیاتی که آمده به روشنی آدرس ایران و مشخصا مجتمع هسته‌ای نطنز را می‌دهد. با به بن‌بست خوردن مذاکرات هسته‌ای در وین و مطرح شدن جدی گزینه حمله آمریکا یا اسرائیل به نطنز و سایر سایت‌های هسته‌ای ایران آیا «تاپ گان: ماوریک» فیلمی جنگ‌طلبانه یا نوعی پیش‌بینی تاریخی خواهد بود؟ و آیا در زمانه‌ای که خیلی از مردم آمریکا از لشکرکشی‌های جهانی کشورشان رو برگردانده‌اند می‌تواند بین آن‌ها به فیلمی محبوب تبدیل شود؟
تام کروز ۵۹ ساله پیش از نمایش فیلم، در سالن دبوسی جشنواره حدود یک ساعت برای حضار صحبت کرد. او از این گفت که از سن چهار سالگی عاشق سینما بود و از همان بچگی که شغل‌های ساده داشت می‌خواست روزی دنیا را ببیند و زندگی ماجراجویانه‌ای داشته باشد.
وقتی مجری برنامه، دیدیه علوش، روزنامه‌نگار فرانسوی، از او پرسید که چطور صحنه‌های خطرناک را بازی می‌کند و از بدل‌کار استفاده نمی‌کند، کروز به دفاعی پرشورانه از ژانر اکشن برخاست و آن‌را انتخابی هنری دانست و گفت: «کسی از جین کلی نمی‌پرسد چرا در فیلم‌هایش خودش می‌رقصد!» این گفته از به‌یادماندنی‌ترین حرف‌های کروز بود.
در ضمن، کروز تمام‌قد از نمایش فیلم در سالن‌های سینما دفاع کرد و گفت نمی‌خواهد فیلمش محدود به بستر‌های پخش اینترنتی باشد. این موضوع برای کن بسیار مهم است. گرچه چند سال پیش شاهد حضور فیلم‌های نتفلیکس در بخش مسابقه بودیم، مدتی است که کن و نتفلیکس وارد دعوایی شده‌اند که هیچ یک از آن‌ها کوتاه نمی‌آیند.
-------------
بیشتر بخوانید
بازیگر نقش کارگر جنسی برنده شد!
-------------------------------
نتفلیکس حاضر به تبعیت از قوانین کن که به موجب آن فیلم‌های بخش مسابقه باید مدتی پیش از پخش اینترنتی در سینماهای فرانسه پخش شوند نیست؛ همین است که چند سالی است خبری از حضور فیلم‌های نتفلیکسی در کن نبوده است و این جنگ داخلی جهان سینما ظاهرا فعلا پایانی ندارد. کروز در پاسخ به این سوال که آیا به فکر این بود که «تاپ گان: ماوریک» فقط پخش اینترنتی داشته باشد یا نه گفت: «هرگز چنین چیزی اتفاق نخواهد افتاد» و در ادامه با تشویق گسترده حضار روبه‌رو شود.
البته همان‌طور که انتظار می‌رفت در این فضای بزرگداشت کروز صحبتی از جنبه‌های جنجالی‌تر زندگی او نشده است. مثلا نقشی کلیدی که در فرقه مذهبی ساینتولوژی دارد و اعمالی که در همین راستا علیه برخی همکاران خود انجام داده است. نیکول کیدمن، بازیگر شهیر استرالیایی و یکی از همسران سابق کروز، بارها در فیلم‌های مختلف با او ظاهر شده است اما در کلیپی که از فیلم‌های کروز پخش شد هیچ تصویری از او نبود، موضوعی که حتما اتفاقی نیست.
دگراندیش روس، کوهستان‌های ایتالیا
امسال حضور روس‌ها در جشنواره کن به‌شدت محدود شده و به هیچ یک از خبرنگاران روسیه، مستقل از اینکه از چه رسانه‌ای باشند، اجازه حضور در کن داده نشده است. با توجه به اینکه در شب افتتاحیه جشنواره شاهد سخنرانی مجازی ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهوری اوکراین، بودیم موضع‌گیری جشنواره نمی‌توانست واضح‌تر باشد. اولین فیلمی که در بخش مسابقه نمایش داده شد «همسر چایکوفسکی» ساخته کیریل سربرنیکوف، سینماگر منتقد روس است که در سومین حضور خود در کن برای اولین بار حضور فیزیکی دارد؛ او پیش از این دو بار در جشنواره فیلم داشت، اما به‌دلیل حبس خانگی در روسیه امکان حضور در فرانسه را نداشت.
سربرنیکوف در ماه مارس، یعنی در پی حمله روسیه به اوکراین، از این کشور گریخت. عجیب نیست که او در جشنواره با صدای بلند علیه جنگ روسیه صحبت کرد و به آسوشیتدپرس گفت: «وطن من کشور دیگری را نابود کرده است. بسیار دردناک است، بسیار غمگین است. فاجعه‌ای است برای تمام مردمان، برای اروپا، برای هر دوطرف.»
آقای فرمو از این گفت که کن مطمئن نبود که این فیلم را بپذیرد یا نه چرا که بخشی از بودجه آن را رومن آبراموویچ، میلیاردر جنجالی نزدیک به پوتین و صاحب باشگاه چلسی لندن، تامین کرده است. اما در نهایت فیلم با این استدلال پذیرفته شد که با روایت رسمی مسکو مغایرت دارد و قبل از جنگ در اوکراین و تحریم‌های متعاقب آن فیلم‌برداری شده است.
در این میان، موضع اخلاقی کن را می‌توان زیر سوال برد. چطور فیلمی از روسیه پذیرفته می‌شود اما به خبرنگاران روس امکانی برای شرکت در جشنواره داده نمی‌شود؟ و در ضمن باید پرسید که چطور این نوع ترجیح آشکار محتوای سیاسی و ایدئولوژیک باعث پذیرفته شدن فیلم‌ها می‌شود؟
موضوع «زن چایکوفسکی» البته دور از سیاست امروز روسیه است و به قرن نوزدهم بازمی‌گردد. چنان‌که از نام فیلم برمی‌آید این درام تاریخی در مورد زندگی زنی است که در تاریخ به‌عنوان همسر پیوتر چایکوفسکی، آهنگساز شهیر روس، شناخته می‌شود: آنتونینا ایوانووا میلیوکووا. آنتونینا در تاریخ روسیه سال‌ها است جایگاهی اسرارآمیز داشته و مثل خیلی زنان دیگر در تاریخِ غالبا مردانه روایتی یک‌جانبه از او ارائه شده است — زنی که در سودای شیدایی برای چایکوفسکی به هر دری می‌زند و باید سرخورده با واقعیت هم‌جنس‌گرایی پنهان آهنگساز شهیر سر کند؛ مردی که در فیلم می‌بینیم از همان ابتدا می‌گوید او را مثل «برادر» دوست خواهد داشت.
یک بازنمایی به‌یادماندنی از آنتونینا در تاریخ سینما وجود دارد و آن زمانی است که گلندا جکسون، بازیگر شهیر بریتانیا، در فیلم «عاشقان موسیقی» (کن راسل، ۱۹۷۱) نقشش را بازی کرد. آلیونا میخائیلووا در «زن چایکوفسکی» در این نقش می‌درخشد و آن شیدایی سحرآمیز را استادانه به تصویر می‌کشد.
بازی میخائیلووا به قدری طبیعی است و بازسازی تاریخی روسیه قرن نوزدهم آن‌قدر خوب انجام شده است که واقعا به دل تاریخ می‌رویم. سربرنیکوف به‌روشنی مهارت‌های تئاتری خود را هم در این اقتباس تاریخی نشان داده است و این امر هم در بازی‌گرفتن‌ها و هم در چیدمان صحنه‌ها آشکار است.
با این همه، روایت تاریخی کارگردان از آنتونینا بیشتر بر بنیان همان کلیشه‌ها است: بر شیدایی جنون‌آمیز و مذهبی او تاکید شده، میل جنسی‌اش به‌شکل آبزورد تصویر شده (او را در میان چندین مرد قوی‌هیکل برهنه می‌بینیم که قرار است با آن‌ها معاشقه کند) و بر یهودستیزی‌اش نیز تاکید شده است.
در پایان فیلم، بیننده به این سوال می‌رسد که اصلا چرا این شخصیت برای بازنمایی تاریخی انتخاب شده است؟ معلوم نیست چه چیزی در آنتونینای این داستان است که باید ما را به تماشای او علاقه‌مند کند؟ شخصیتی که در فیلم می‌بینیم نه پیچیده است، نه امکان هم‌حسی و شفقت با او خیلی ممکن است و نه او را در پرتوی هنر مشهور چایکوفسکی می‌بینیم.
در نتیجه «زن چایکوفسکی» شاید از فیلم قبلی این کارگردان، «آنفولانزای پتروف» موفق‌تر باشد اما بر خلاف فیلم «تابستان» (لتو) که استادانه موسیقی زیرزمینی لنینگراد در دهه ۱۹۸۰ را تصویر کرده بود، از سطح فراتر نمی‌رود و در همراه کردن بیننده‌ها با خود موفق نیست. با این وجود، باید دید نظرهیئت داوران در مورد فیلم چه خواهد بود. موفقیت احتمالی فیلم در شب جوایز طبعا به تعبیرهای سیاسی منجر خواهد شد.
دیگر فیلم بخش مسابقه که چهارشنبه نمایش داده شد «هشت کوه» ساخته شارلوت فاندرمیرش و فلیکس فان گرونینگن، زوج کارگردان بلژیکی، است؛ فیلمی که بر اساس یک رمان پرفروش ایتالیایی ساخته شده و روایتگر دوستی دو مرد در روستایی کوهستانی در ایتالیا است.
فان گرونینگن در سال ۲۰۱۲ با فیلم «شکستن حلقه شکسته» در سطح جهانی مطرح و نامزد اسکار شد. مثل خیلی سینماگران این موفقیت او را به سوی هالیوود رهنمون کرد و در سال ۲۰۱۸ «پسر زیبا» را با بازی ستاره‌هایی همچون استیو کارل و تیموتی شالامی ساخت.
اما این کارگردان بلژیکی گفت که گرچه فیلم ساختن در هالیوود جذابیت‌های بسیاری داشت، دست‌وپاگیر بودن آن و تجاری بودنش باعث شد دوباره به اروپا و به فضایی بسیار متفاوت از هالیوود بازگردد : فیلمی در دل کوهستان که عوامل فیلم مدتی میان مردم محلی زندگی کردند و کوشیدند به قلب داستان بروند. دلیل دیگر بازگشت به اروپا خواست او برای همراهی بیشتر با خانواده و پسر کوچکش بود. شارلوت فاندرمیرش، که او را به‌عنوان بازیگر می‌شناختیم، اکنون به‌عنوان یکی از دو کارگردان «هشت کوه» در کنار همسرش در بخش مسابقه کن حاضر شده است.
کشورهای حاضر، کشورهای غایب
کن نه تنها جشنواره‌ای سینمایی که مهم‌ترین بازار سینمایی جهان است و بیشتر قراردادهای مهم سینمایی جهان در طول همین یک هفته‌و‌نیم جشنواره در این شهر امضا می‌شوند. اما امسال جای یکی از مهم‌ترین بازارهای در حال رشد سینما در جای جای جشنواره خالی است: چین.
حتی یک فیلم بلند هم از پرجمعیت‌ترین کشور جهان در میان ۱۰۴ فیلمی که در کن امسال حضور دارند نیست. «پرتره هنرمند در جوانی»، انیمیشنی ساخته لیو جیان، قرار بود در جشنواره نمایش داده شود اما گفته می‌شود به‌دلیل محدودیت‌های شدید قرنطینه ناشی از کرونا در پکن و شانگهای نتوانسته است مراحل پایانی پس از تولید را به موقع به اتمام برساند.
جیا ژانگه که از چهره‌های محبوب کن است جزو صداپیشه‌های این فیلم است که داستان آن در چین دهه ۱۹۹۰ می‌گذرد. طبیعتا خیلی‌ها براین باورند که شاید مشکلی سیاسی در کار بوده است و داستان اصلی را باور نمی‌کنند، به‌خصوص که آقای جیان قبلا هم با مقام‌های کشورش برخوردهایی داشته است. فیلم دوم او، «روز خوبی داشته باشی»، در سال ۲۰۱۷ در جشنواره فیلم برلین حضور داشت اما فشار مقام‌های چین باعث شد از جشنواره انسی در فرانسه حذف شود.
در کن سال گذشته نیز فیلم مستند «انقلاب در زمان ما»، ساخته کیوی چو، که به جنبش دموکراسی‌خواهی هنگ کنگ می‌پردازد تنها یک نمایش داشت و گفته می‌شد ترس از واکنش‌‌های مقام‌های پکن دلیل این محدودیت بوده است.
با این وجود چینی‌ها هم مثل ایرانی‌ها به حضور دیاسپورایی (دور از وطن) در سینما رسیده‌اند. تانگ وِی، بازیگر چینی، با فیلم «تصمیم رفتن»، ساخته پارک چان ووک، به کن آمده است و روی فرش قرمز خواهد بود. خانم تانگ به‌دلیل حضور در «شهوت، احتیاط» ساخته آنگ لی پیش از این جنجال‌آفرین شده است: هم به‌دلیل صحنه‌های جنسی و هم به‌دلیل روایت آن از جنگ جهانی دوم. تانگ در سال ۲۰۱۴ با کیم تا یونگ، کارگردان کره‌ای، ازدواج کرد و اکنون در سئول زندگی می‌کند؛ هنرمندی چینی که زندگی و کارش در یک کشور دموکراتیک آسیایی به مذاق دولت چین خوش نیامده است.
اما در میان کشورهای حاضر یکی از پررنگ‌ترین حضورها را عربستان سعودی دارد، کشوری که تا همین چند سال پیش صنعت سینمای پررونقی نداشت اکنون یکی از شلوغ‌ترین پاویلیون‌های حاضر در جشنواره را دارد. جشنواره بین‌المللی دریای سرخِ جده که سال گذشته برای اولین بار برگزار شد در ماه دسامبر امسال نیز برگزار خواهد شد و حضور مقام‌های آن در کن، برای شکار فیلم‌های مختلف، به چشم می‌خورد. روی جلد بسیاری از رسانه‌ها و پوسترهای کن تبلیغات این جشنواره و سایر جلوه‌های فیلم عربستان سعودی به چشم می‌خورد:
از منطقه العلا تا شهرِ در حال ساخت نئوم که همگی می‌‌خواهند کمک کنند این کشور به سرعت به قطبی از سینما در منطقه و جهان بدل شود. ماجد سمان، رئیس بخش سینما در «مرکز فرهنگ جهانی ملک عبدالعزیز»، از رشد سینمای عربستان سعودی گفت و از علاقه‌اش به سینمای ایران و مشخصا اصغر فرهادی و این امید که «ان‌شاالله» روابط دو کشور روزی بهتر و امکان همکاری سینمایی بین آن‌ها بیشتر شود./