به گزارش آسیانیوز ایران؛ اما پژوهش ها در این زمینه نتایج متناقضی را نشان می دهند. به عنوان مثال، یک پژوهش که در بهار امسال منتشر شد، نشان داد که علیرغم تمام هشدارهای کارشناسان، استفاده از شبکههای اجتماعی احتمالاً تأثیر بسیار زیادی بر رضایت زندگی نوجوانان ندارد! پژوهش جدیدی که در مجله لانسِت کودک و نوجوان منتشر شده است نشان میدهد که این مسئله حتی پیچیدهتر است. این پژوهش نشان میدهد که استفاده از شبکههای اجتماعی با مشکلات سلامت روان مرتبط است - اما فقط در شرایط خاص و فقط برای برخی افراد.
در دختران به نظر میرسد ، استفاده مکرر از شبکههای اجتماعی در صورت منجر شدن به آزار و اذیت اینترنتی و یا کمبود خواب و ورزش نکردن، به سلامت آسیب می رساند. اما این عوامل به نظر نمیرسد که تأثیرات مشابهی بر پسران داشته باشد و این مطالعه نیز مکانیسمهای دقیق آسیبرسانی شبکههای اجتماعی به پسران را مشخص نکرده است .
داشا نیکولز، یکی از نویسندگان این پژوهش و سرپرست تیم تحقیقاتی سلامت روان کودک و نوجوان کالج امپریال لندن میگوید: «در واقع، پیام این پژوهش این است که استفاده از شبکههای اجتماعی به خودی خود باعث آسیب نمیشود، مهم این است که بین استفاده از شبکههای اجتماعی و سایر فعالیتهای مفید تعادل برقرار باشد و از بروز هرگونه تجربه منفی در فضای مجازی جلوگیری شود». پژوهشگران دادههای حاصل از مطالعه ای تحت عنوان " آینده ما" را که به بررسی حدود ۱۰ هزار نوجوان در طی سه سال میپرداخت را تحلیل کردند. از سال 2013 این نوجوانان که در آن زمان ۱۳ تا ۱۴ سال سن داشتند به سوالاتی در مورد میزان استفاده از شبکههای اجتماعی و تعامل اجتماعی حضوری و همچنین وضعیت سلامت و مشخصات جمعیتشناختی خود پاسخ دادند. در سالهای بعد، همین نوجوانان اطلاعات بهروز شدهای در مورد استفاده شان از شبکههای اجتماعی ارائه کردند و به سؤالات دیگری در مورد سلامت روان، عادات خواب، فعالیت بدنی و مواجهه با آزار و اذیت اینترنتی پاسخ دادند.
در این مطالعه، از سال ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۵ ، درصد نوجوانانی که به صورت مکرر در روز از شبکههای اجتماعی استفاده میکردند، از ۴۳ درصد به ۶۸.۵ درصد افزایش یافت. همانطور که از پاسخها به سوالات مربوط به ناراحتی روانی، رضایت از زندگی، شادی و اضطراب مشخص شد، با گذشت زمان، استفاده مکرر از شبکههای اجتماعی با کاهش سلامت روان و بهزیستی همراه بود. به نظر میرسد که شبکههای اجتماعی تأثیر بسیار بیشتری بر دختران دارد، اما امکان این تاثیر منفی برای پسران نیز وجود دارد. پژوهشگران دریافتند نوجوانانی که علاوه بر استفاده مکرر از شبکههای اجتماعی، با چالشهایی همچون آزار و اذیت اینترنتی، اختلال خواب و کمبود فعالیت بدنی مواجه هستند، به طور قابل توجهی در معرض خطر ابتلا به مشکلات سلامت روان قرار دارند. آنها همچنین دریافتند که این سه عامل تقریباً میتوانند به طور کامل پیشبینی کنند که آیا استفاده مکرر از شبکههای اجتماعی به سلامت روان یک دختر نوجوان آسیب میرساند یا خیر. به نظر میرسد آزار و اذیت اینترنتی بیش از دو عامل دیگرِ کمبود خواب و کمبود فعالیت بدنی، به دختران آسیب وارد می کند . اما در مورد پسران، این عوامل فقط 12 درصد از ارتباط بین استفاده از شبکههای اجتماعی و مشکلات روحی و روانی را توضیح میدهد که دلایل احتمالی دیگری ممکن است در اینباره وجود داشته باشد. دختران حتی اگر کمتر از صفحه های نمایش استفاده کنند، بیشتر از پسران مستعد ابتلا به اختلالاتی مثل افسردگی و اضطراب هستند. دختران همچنین بیشتر از پسران در معرض آزار و اذیت اینترنتی قرار دارند و نیکولز میگوید دختران ممکن است به طور خاص از نظراتی که به ظاهر آنها مربوط میشود یا مقایسههای منفی با دیگران آزرده خاطر شوند. شاید تعجبآورتر این باشد که کمبود استراحت و فعالیت بدنی ناشی از وقتگذرانی در فضای مجازی، به نظر نمیرسد که بر پسران تأثیر بگذارد، در حالی که کیفیت خواب و فعالیت بدنی، صرفنظر از جنسیت، ارتباط مستقیمی با سلامت روان دارد. این مطالعه نشان میدهد که تفاوت در میزان تأثیرگذاری رسانههای اجتماعی بر سلامت روان پسران و دختران ممکن است به دلیل تفاوت در نحوه استفاده آنها از این رسانهها باشد.
از آنجایی که دختران گزارش کردند که به طور کلی زمان بیشتری را در شبکههای اجتماعی سپری میکنند، احتمالاً پسران به اندازه دختران، خواب و ورزش خود را به خطر نمیاندازند. این پژوهش، مانند بسیاری از مطالعات مشابه، از نوع مطالعات مشاهدهای بوده است، به این معنی که محققان تنها توانستند الگوهای موجود در دادههای جمعآوری شده را بررسی کنند و امکان طراحی یک مطالعه آزمایشگاهی که میزان استفاده از رسانههای اجتماعی را برای هر نوجوان تعیین کند، وجود نداشته است. همچنین، این مطالعه نتوانست مدت زمان دقیق استفاده نوجوانان از شبکههای اجتماعی را به طور کامل اندازهگیری کند و فقط به بررسی تعداد دفعات مراجعه به برنامهها و سایتهای مختلف بسنده کرده است. با این حال، نیکولز معتقد است که با وجود این محدودیتها، این پژوهش میتواند به نوجوانان کمک کند تا سبک زندگی سالمتری را انتخاب کنند. این مطالعه یکی از اولین مطالعاتی است که به بررسی تأثیرات منفی خاص رسانههای اجتماعی بر سلامت روان در طولانی مدت پرداخته است.
نیکولز میگوید: پیام اصلی برای نوجوانان این است که به اندازه کافی بخوابید، ارتباط خود را با دوستان واقعیتان حفظ کنید و اینکه فعالیت بدنی برای سلامت روان بسیار مهم است. اگر به این موارد توجه کنید نیازی نیست نگران تأثیرات منفی رسانههای اجتماعی باشید. او همچنین به والدین توصیه میکند که فرزندان نوجوان خود را به انجام فعالیتهای بدنی تشویق کنند و از آنها بخواهند شبها از تلفن همراه خود فاصله بگیرند. مهمتر از آن، والدین باید به طور مستقیم در مورد آزار و اذیت اینترنتی با فرزندان خود صحبت کنند، زیرا این موضوع یکی از اصلیترین دلایل مشکلات روانی در نوجوانان است. وی همچنین معتقد است که باید به جای ممنوع کردن کامل رسانههای اجتماعی، بر نحوه استفاده نوجوانان از آنها و محتوایی که استفاده میکنند تمرکز کرد.
مترجم: علیرضا خیرالهی