آسیانیوز ایران؛ سرویس اجتماعی:
رودخانه زاینده‌رود که روزگاری نماد زندگی و حیات در قلب ایران بود، امروز به صحنه نبرد نابرابر بین کشاورزان بی‌پناه و لوله‌های انتقال آب تبدیل شده است. تصاویر دردناک از درگیری خونین کشاورزان اصفهانی با نیروهای امنیتی، پرده از فاجعه‌ای بزرگ برداشت؛ فاجعه‌ای که ریشه در سه دهه بی‌عدالتی در توزیع آب دارد. وقتی حق‌آبه‌های قانونی و خریداری‌شده نادیده گرفته می‌شود، وقتی آب زاینده‌رود به جای مزارع خشک‌شده اصفهان، به صنایع یزد می‌رود، طبیعی است که خشم فروخفته‌ی کشاورزان به شعله‌های اعتراض تبدیل شود. اینجا دیگر مسئله فقط آب نیست، مسئله بقای یک تمدن کشاورزی چندصدساله است!
کشاورزان اصفهانی به روزنامه شرق گفته‌اند در درگیری آنان بر سر انتقال آب به یزد با نیروی انتظامی، بیش از ۵۰ نفر از کشاورزان زخمی شده‌اند. حسین محمدی، رئیس اتاق اصناف کشاورزی هرند، می‌گوید کشاورزان شرق و غرب اصفهان ۷۷ درصد آب زاینده‌رود را قانونی خریده‌اند، اما از سال ۷۴ بدون توافق، آب به یزد منتقل شده است. او می‌گوید یزد به این میزان آب شرب نیاز ندارد و بخش عمده آن صرف صنعت و گلخانه‌ها می‌شود. کشاورزان بارها از طریق قانونی پیگیر حق‌آبه خود شده‌اند اما به نتیجه نرسیده‌اند. حالا می‌گویند اگر آب نیست، برای همه نباشد و اجازه انتقال آن را نمی‌دهند. تنها خواسته کشاورزان جاری شدن آب زاینده رود است. از زمان شیخ بهایی اجداد ما پول پرداخت کردند و حقابه را خریدند و 77 درصد آب رودخانه متعلق به کشاورزان حقابه دار شرق و غرب استان اصفهان است.این موضوع در قانون نیز ذکر شده و حقابه قانونا متعلق به این کشاورزان است.
علت انتقال آب زاینده رود به یزد
حسین محمدی در مورد علت انتقال آب زاینده رود به یزد و اینکه آیا این انتقال با رضایت و طبق قانون صورت گرفته است یا خیر، توضیح داد: از سال 74 انتقال آب و لوله کشی از زاینده رود به یزد انجام شد. هیچ توافقی صورت نگرفت و این آب 30 سال به لوله‌ها رفت و به یزد انتقال دادند.
نیاز یزد به آب شرب
محمدی ادامه داد: سالی 90 میلیون متر مکعب آب، طبق اعلام سازمان آب منتقل می‌شود که البته آمار واقعی بسیار بیشتر از این اعداد است. یزد این مقدار آب شرب نیاز ندارد و این آب برای صنعت و گلخانه‌های یزد مصرف می شود. رئیس اتاق اصناف کشاورزی شهرستان هرند استان اصفهان در مورد اینکه کشاورزان به صورت قانونی برای گرفتن حقابه خود اقدام کرده اند، گفت: بارها از طریق قانونی پیگیر این مشکل شدیم. در درگیری‌های دهه 90 شکایت کردیم و بسیار پیگیر شدیم اما این شکایت به جایی نرسید و هیچکس پاسخگو نبود.
درگیری کشاورزان و یگان ویژه
وی در مورد درگیری نیروهای یگان ویژه و نوپو با کشاورزان عنوان کرد: کشاورزان حقابه خود را که حق قانونی آن‌هاست می‌خواهند و اگر حقشان را نگیرند به لوله‌های آبی که آب اصفهان را به یزد منتقل می‌کند تعرض میکنند و نمی‌گذارند آب به یزد برود. حرف ما این است که اگر آب نیست باید برای همه نباشد. محمدی افزود: مأموران با کشاورزان درگیر شدند و تعدادی زخمی شدند و در بیمارستان بستری هستند و آمار دقیق از آمار کسانی که زخمی شدند نداریم، اما بالای 50 نفر زخمی و مجروح شدند.
باز شدن آب زاینده رود
رئیس اتاق اصناف کشاورزی شهرستان هرند استان اصفهان با اشاره به وعده باز شدن آب در 8 فروردین گفت: جمعی از مسئولان و نمایندگان 9 شهر اطراف زاینده رود جلسه‌ای برگزار شد و مصوب شد که در ساعت 12 و یک دقیقه 8 فروردین باز شود و مزارع کشاورزان آبیاری شود اما متاسفانه این وعده انجام نشد و اعتراضات کشاورزان آغاز شد.
تحلیل سیاسی-اجتماعی آسیانیوز ایران
ریشه‌های بحران
این درگیری‌ها تنها یک
نزاع محلی بر سر آب نیست، بلکه نشانگر چند لایه بحران ساختاری است:
بحران حکمرانی آب: سیستم
ناکارآمد توزیع آب که به جای حل‌مسئله، به انتقال بحران از منطقه‌ای به منطقه دیگر
می‌پردازد.
قانون‌گریزی سیستماتیک:
انتقال غیرقانونی آب به یزد از سال 1374 بدون توافق با ذینفعان اصلی.
توسعه ناپایدار: رشد
صنایع آب‌بر در یزد بدون در نظر گرفتن ظرفیت‌های اکولوژیک.
ابعاد سیاسی
شکاف مرکز-پیرامون:
این بحران نمونه‌ای از نادیده گرفته شدن حقوق مناطق پیرامونی به نفع مراکز صنعتی
است.
نقض حقوق مالکیت:
کشاورزان با سند قانونی 77% آب را خریده‌اند، اما سه دهه است از حق خود محروم شده‌اند.
واکنش امنیتی به جای
حل‌مسئله: برخورد قهری با معترضان به جای حل ریشه‌ای مشکل.
پیامدهای اجتماعی
از بین رفتن اعتماد
عمومی: وعده‌های عملی‌نشده مانند بازگشایی آب در 8 فروردین، اعتماد به نظام تصمیم‌گیری
را مخدوش کرده است.
فروپاشی معیشت روستایی:
هر روز خشک‌تر شدن مزارع، مهاجرت اجباری کشاورزان را تشدید می‌کند.
گسترش نارضایتی‌ها:
این بحران میتواند به کاتالیزوری برای اعتراضات گسترده‌تر تبدیل شود.
راهکارهای پیشنهادی
شفاف‌سازی آمار آب:
انتشار دقیق میزان آب انتقالی و مصارف واقعی در یزد.
گفت‌وگوی بین‌استانی:
ایجاد پلتفرمی برای مذاکره مستقیم بین ذینفعان.
بازنگری در الگوی
توسعه: توقف پروژه‌های صنعتی آب‌بر در مناطق کم‌آب.
جبران خسارات:
پرداخت غرامت به کشاورزان برای سه دهه محرومیت از حق‌آبه.
جمع‌بندی
بحران زاینده‌رود
تنها با چماق و گاز اشک‌آور حل نمی‌شود. این بحران نیازمند بازاندیشی اساسی در
الگوی توسعه، احیای حکمرانی عادلانه آب و مهم‌تر از همه، بازگرداندن حق‌آبه‌های
قانونی کشاورزان است. اگر امروز به ندای کشاورزان اصفهانی گوش ندهیم، فردا شاید دیگر
اصفهانی وجود نداشته باشد که صدایش را بشنویم. اینجا دیگر مسئله فقط چند لوله آب نیست،
مسئله عدالت اجتماعی، حکمرانی خوب و بقای یک تمدن کهن است.